Xuân đến nhà ngoại tôi bằng những điều rất đỗi bình thường, thật vậy! Đó là tiếng bước chân dì Út nhẹ như sương sớm, tiếng ngoại ho húng hắng giữa trời lạnh, tiếng dì Tư lần dò đôi tay mảnh khảnh trên vách tường xuống gian bếp.

1. Ba người phụ nữ, ba phận đời! Nhà ngoại chỉ có thế, nhưng chứa đựng cả bầu trời thương. Còn tôi mang theo một phần trong đó.

Ngoại đẻ bảy người con, mà chiến tranh đâu chịu để ai yên. Ba người theo tiếng bom nổ, bỏ ngoại lại với mấy mùa giỗ chồng, buồn như nước lũ. Chỉ mẹ tôi lấy chồng sinh con, nhà gần thôi mà cũng coi như bước qua một nếp sống khác.

Dì Hai tìm cửa Phật. Còn dì Út là người ở lại. Không chồng, không đòi hỏi riêng cho mình một mái ấm khác ngoài mái nhà nhỏ đầy những nếp nhăn, mùi dầu gió và tiếng thở dài của ngoại mỗi đêm trở trời.

Dì Út chăm ngoại bằng tất cả sự nâng niu của những năm tháng yêu thương gom góp cả đời. Từng thìa cháo, từng viên thuốc, từng bước dì dìu mẹ đi ra sân phơi nắng sớm.

Về già, ngoại còn thêm nỗi lo cho dì Tư. Dì bị mù vì một loại chất độc phát tán từ mìn trong chiến tranh. Hơn 50 năm trôi qua, những hệ lụy chiến tranh vẫn bám lấy đời người như cái bóng không chịu rời bỏ. Nhưng chưa bao giờ tôi nghe ngoại than vãn. Bà chỉ bảo: "Thương thì ở lại mà chăm… Còn khó thì từ từ rồi qua…".

Với dì Tư, dì Út là đôi mắt, là đôi tay, là tất cả những gì người chị không còn nhìn thấy! Thấy dì Út cúi đầu để xỏ đôi dép vào chân dì Tư, tôi chợt nghĩ, có những tình yêu không cần lời nói, chỉ cần cúi xuống là đủ để nâng cả bầu trời.

Mưu sinh xứ người. Mỗi dịp Tết đến, tôi về nhà, đoàn viên. Xuân trong nhà ngoại không phải là mâm cao cỗ lớn hay nhiều mai rực sắc phương Nam. Xuân ở đó là hơi thở của ngoại, nhẹ nhưng bền bỉ trong năm tháng cuối đời.

Xuân ở đó là tiếng dì Tư cười khẽ khi được dì Út khoác cho tấm áo mới. Xuân ở đó là dáng dì Út tất tả sắp xếp từng món bánh mứt Tết như muốn gom hết yêu thương, thành kính đặt lên bàn thờ ông.

2. Chiều 30 Tết, dì Út thắp nhang cho ông ngoại. Mùi khói trầm quyện gió xuân làm gian nhà ấm lạ. Dì cúi đầu khấn, giọng nhỏ mà như vọng từ đáy lòng. Có lẽ dì đang thì thầm - "Xuân này mình còn mẹ, còn chị, còn cái nghĩa của ngày xưa…".

Tôi đứng lặng. Chợt nhận ra người ta đâu cần nhà lớn mới gọi là đủ đầy. Đủ là khi biết trân trọng khoảnh khắc hiện tại, nhớ những người đã khuất và giữ tin yêu cho tương lai.

Xuân này, ngoại đã 94 tuổi. Nhìn bà nhắm mắt ngủ, tôi luôn tự hỏi điều gì giúp bà sống khỏe, thịt da thơm như múi mít đến thế?

Có lẽ là tình thương của dì Út - thứ tình thương không phô trương nhưng kiên trì và dịu dàng như mạch nguồn sông Cửu Long nuôi dưỡng cả khu vườn cuộc đời. Dì Út không nói những lời lớn lao, chỉ lặng lẽ làm những điều ít ai khác làm được.

Nhà ngoại nho nhỏ. Căn nhà nép bên vườn dừa, mái tôn lốm đốm rêu, vách vôi loang như mấy nếp thời gian chẳng ai buồn sửa. Vậy mà trong gian nhà chật đó, tôi lại thấy thứ không bao giờ phai, đó là một mái ấm thiệt sự.

Một mái ấm đâu vì rộng hẹp, mà vì gom đủ thương yêu của ba thế hệ.

Một mái ấm được xây bằng sự nhẫn nại của bà ngoại, sự hiếu thảo của dì Út và sự bền lòng của người chị không còn ánh sáng nhìn đời.

Một mái ấm nơi mùa xuân không cần đợi Tết mới đến, bởi khi có yêu thương, ngày nào cũng là mùa xuân.

3. Tôi ngồi bên hiên nhà, nghe tiếng nắng giòn tan trên vách. Tôi nhớ lại câu nói của ngoại - "Nhà nghèo không sợ, sợ nhất nhà lạnh". Giờ tôi hiểu, sự ấm áp không đến từ bếp lửa, mà từ những vòng tay đan vào nhau giữa những khốn khó đời người.

Trong tiếng thì thầm của xuân, giữa mùi nhang khói còn vương nhẹ, tôi ghi lại cho chính mình một lời nhắn - hãy sống chậm để thấy những người hy sinh thầm lặng; hãy trân quý hiện tại vì đó là món quà quý nhất; hãy tin vào tương lai vì tình yêu luôn biết nở hoa, nhất là khi mùa xuân về.

Mái ấm ngày xuân, đôi khi chỉ là một mái nhà nhỏ nhỏ, nhưng đủ để sưởi ấm cả một đời người!

Mời bạn đọc tham gia cuộc thi viết
Mái ấm ngày xuân

Như một món ăn tinh thần mỗi dịp Tết đến xuân về, báo Tuổi Trẻ cùng đối tác đồng hành là Công ty Xi măng INSEE tiếp tục mời bạn đọc tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân để chia sẻ giới thiệu về ngôi nhà - mái ấm của bạn, về những đặc điểm ngôi nhà cùng những kỷ niệm mà bạn nhớ mãi không quên.

Ngôi nhà nơi ông bà, cha mẹ và bạn sinh ra, lớn lên; ngôi nhà do chính bạn tận tay xây dựng; ngôi nhà nơi bạn đón cái Tết đầu tiên cùng gia đình nhỏ... đều có thể gửi về cuộc thi để giới thiệu đến bạn đọc cả nước.

Bài viết Mái ấm ngày xuân phải chưa từng tham gia bất kỳ cuộc thi viết nào, chưa từng được đăng trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội. Tác giả chịu trách nhiệm về bản quyền, ban tổ chức có quyền biên tập, bài khi lựa chọn đăng trên các ấn phẩm Tuổi Trẻ sẽ được nhận nhuận bút.

Cuộc thi diễn ra từ ngày 1-12-2025 đến 15-1-2026, mời gọi tất cả người Việt Nam không giới hạn độ tuổi, nghề nghiệp đều được tham gia.

Bài viết Mái ấm ngày xuân bằng tiếng Việt tối đa 1.000 chữ, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa (không nhận ảnh video minh họa lấy từ mạng xã hội không có bản quyền). Chỉ nhận bài qua email, không nhận qua đường bưu điện để tránh thất lạc.

Bài viết dự thi gửi đến địa chỉ email maiamngayxuan@tuoitre.com.vn.

Tác giả phải ghi địa chỉ, điện thoại, email, số tài khoản, số căn cước công dân để ban tổ chức liên lạc, gửi nhuận bút hoặc giải thưởng.

Cán bộ nhân viên báo Tuổi Trẻ và người nhà có thể tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân nhưng không được xét giải. Quyết định của ban tổ chức là quyết định cuối cùng.

Lễ trao giải Mái ấm ngày xuân và ra mắt giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân

Ban giám khảo gồm các nhà báo, nhà văn hóa tên tuổi cùng đại diện báo Tuổi Trẻ sẽ xét duyệt chấm giải từ các bài đã qua sơ khảo và chọn trao thưởng.

Lễ trao giải, ra mắt giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân dự kiến tổ chức tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, TP.HCM vào cuối tháng 1-2026.

Giải thưởng:

1 giải nhất: 10 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

1 giải nhì: 7 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

1 giải ba: 5 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

5 giải khuyến khích: 2 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân.

10 giải bạn đọc bình chọn: 1 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân.

Số điểm bình chọn được tính dựa trên tương tác với bài viết, trong đó 1 sao = 15 điểm, 1 tim = 3 điểm, 1 like = 2 điểm.

Mãi thương nhớ ngôi nhà của ngoại

Má tôi là con gái đầu lòng của ngoại. Khi má lập gia đình, ngoại vẫn giữ lại ở cùng. Ba má và lần lượt 6 anh em tôi cũng sinh ra và lớn lên trong ngôi nhà ấy - ngôi nhà của ngoại.