Ngôi nhà thờ tộc của gia đình tôi vẫn sáng đèn, vẫn mở cửa đón con cháu trở về như mọi năm. Chỉ có điều, người ngồi ở chiếc ghế nhỏ trước hiên đã không còn nữa. Ông nội tôi rời cõi người ở tuổi 102, một hành trình dài như cuốn sách cổ nhuốm màu nắng mưa của cả đời người. 

Vậy mà Tết vẫn đến, hoa mai vẫn nở, tiếng pháo vẫn vang trước cửa như muốn nhắc chúng tôi rằng mùa xuân không vì một mất mát mà dừng lại. Chỉ có lòng người là đổi khác.

Sáng mùng 1, mọi người trong họ quây quần trước sân để chụp một tấm ảnh gia đình. Bức ảnh có đủ từng gương mặt thân thương: các bác đã đi qua nửa đời, những anh chị em tóc còn xanh, và lũ trẻ nhỏ còn ngơ ngác trước ống kính.

Nhưng giữa sự sum vầy ấy, ánh mắt tôi vẫn dừng lại nơi chiếc ghế nhựa đỏ đặt giữa sân. Năm nào ông cũng ngồi đúng vị trí ấy, dáng gầy, mái tóc bạc, nụ cười hiền, đôi mắt hằn sâu những câu chuyện xưa. Chiếc ghế vẫn còn, như một cách chúng tôi giữ lại hình bóng ông, giữ lại một phần nếp cũ của mái ấm này.

Trong ký ức của tôi, Tết luôn bắt đầu bằng tiếng gọi của ông. Chậm rãi, trầm ấm, đủ để gom cả đám con cháu về sân.

Ông chẳng đi đâu xa, chỉ quanh quẩn hiên nhà, nhưng lại có mặt trong mọi khoảnh khắc: khi mẻ bánh tét đầu tiên được vớt lên, khi nồi thịt kho dậy mùi, khi đám trẻ chạy quanh cười đùa.

Thứ ông trao cho chúng tôi không phải món ăn hay phong bao lì xì, mà là cảm giác bình yên hiếm có. Chỉ cần ông còn ở đó, nhà cửa như vững vàng hơn, và mỗi đứa cháu dù đi xa đến đâu vẫn biết mình có một nơi để quay về.

Khi ông mất, ngôi nhà vẫn đứng đó, tán cây vẫn che mát lối đi. Nhưng người giữ lửa cho bao mùa Tết đã gửi đời mình vào đất. Ngày đưa ông đi, cả dòng họ đứng thành hai hàng, ai cũng cúi đầu trong lặng lẽ. Tết năm nay trở lại, nỗi buồn không còn sắc nhọn. Nó mềm lại, như làn khói bếp mỏng manh bay trong chiều cuối năm.

Cả nhà thống nhất sẽ sum vầy đông đủ ở nhà thờ tộc, dù ai cũng bận rộn, ngổn ngang kế hoạch riêng. Không phải để làm một cái Tết linh đình, mà để giữ trọn nếp xưa ông để lại: Tết thì phải về nhà, phải nhìn mặt nhau để biết gia đình vẫn còn yên ấm.

Trước đây, chuyện đón Tết rất đơn giản: chỉ cần về bên ông là đủ. Còn năm nay, mỗi người nhận một phần việc: người lo bông, người bày mâm trái cây, người quét sân, người thắp hương.

Chúng tôi cố làm những điều ông từng làm, dù hiểu rằng chẳng ai thay thế được ông. Nhưng có lẽ, đó chính là cách một mái ấm trưởng thành, khi một người rời đi, những người còn lại tự biết gần nhau hơn để giữ cho ngọn lửa gia đình không tắt.

Tôi nhận ra, một ngôi nhà không chỉ được dựng bằng gạch, ngói hay gỗ. Nó còn được dựng bằng ký ức và hơi ấm của những người từng sống trong đó.

Khi một người rời xa, mái nhà không mất đi. Nó chỉ chuyển thành một hình thức khác, thành sự gắn kết giữa những người ở lại, thành lý do để người trẻ tìm về, thành mảnh ký ức khiến mỗi mùa xuân đến ta thêm một phần biết ơn.

Tết này, tôi mang một bó hoa cúc vàng đặt lên bàn thờ ông. Hoa nở sáng góc nhà, bình dị như chính con người ông. Tôi ngồi lại bên hiên, nghe gió thổi qua hàng cau, nghe tiếng bước chân ra vào nhà bếp, nghe tiếng trẻ con reo hò. 

Trong những âm thanh ấy, mái nhà thờ tộc, nơi chứa đựng bao mùa Tết của nhiều thế hệ vẫn nguyên vẹn. Sự vắng mặt của ông không khiến Tết kém đi hạnh phúc. Ngược lại, nó khiến chúng tôi hiểu sâu hơn ý nghĩa của hai chữ "gia đình", rằng yêu thương không biến mất, chỉ chuyển hóa thành ký ức, thành điểm tựa, thành ánh sáng dẫn mình bước tiếp.

Tết năm nay, chúng tôi sẽ sum vầy đông đủ. Chỉ khác một điều, chúng tôi sum vầy để nhớ về ông, để nối tiếp nếp nhà, để giữ cho mái ấm này luôn sáng như những mùa xuân ông từng nâng niu. Và tôi tin, ở một nơi rất xa nhưng cũng rất gần, ông vẫn đang mỉm cười. Nhẹ và ấm áp.

Mời bạn đọc tham gia cuộc thi viết

Mái ấm ngày xuân

Như một món ăn tinh thần mỗi dịp Tết đến xuân về, báo Tuổi Trẻ cùng đối tác đồng hành là Công ty Xi măng INSEE tiếp tục mời bạn đọc tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân để chia sẻ giới thiệu về ngôi nhà - mái ấm của bạn, về những đặc điểm ngôi nhà cùng những kỷ niệm mà bạn nhớ mãi không quên.

Ngôi nhà nơi ông bà, cha mẹ và bạn sinh ra, lớn lên; ngôi nhà do chính bạn tận tay xây dựng; ngôi nhà nơi bạn đón cái Tết đầu tiên cùng gia đình nhỏ... đều có thể gửi về cuộc thi để giới thiệu đến bạn đọc cả nước.

Bài viết Mái ấm ngày xuân phải chưa từng tham gia bất kỳ cuộc thi viết nào, chưa từng được đăng trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội. Tác giả chịu trách nhiệm về bản quyền, ban tổ chức có quyền biên tập, bài khi lựa chọn đăng trên các ấn phẩm Tuổi Trẻ sẽ được nhận nhuận bút.

Cuộc thi diễn ra từ ngày 1-12-2025 đến 15-1-2026, mời gọi tất cả người Việt Nam không giới hạn độ tuổi, nghề nghiệp đều được tham gia.

Bài viết Mái ấm ngày xuân bằng tiếng Việt tối đa 1.000 chữ, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa (không nhận ảnh video minh họa lấy từ mạng xã hội không có bản quyền). Chỉ nhận bài qua email, không nhận qua đường bưu điện để tránh thất lạc.

Bài viết dự thi gửi đến địa chỉ email maiamngayxuan@tuoitre.com.vn.

Tác giả phải ghi địa chỉ, điện thoại, email, số tài khoản, số căn cước công dân để ban tổ chức liên lạc, gửi nhuận bút hoặc giải thưởng.

Cán bộ nhân viên báo Tuổi Trẻ và người nhà có thể tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân nhưng không được xét giải. Quyết định của ban tổ chức là quyết định cuối cùng.

Lễ trao giải Mái ấm ngày xuân và ra mắt giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân

Ban giám khảo gồm các nhà báo, nhà văn hóa tên tuổi cùng đại diện báo Tuổi Trẻ sẽ xét duyệt chấm giải từ các bài đã qua sơ khảo và chọn trao thưởng.

Lễ trao giải, ra mắt giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân dự kiến tổ chức tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, TP.HCM vào cuối tháng 1-2026.

Giải thưởng:

1 giải nhất: 10 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

1 giải nhì: 7 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

1 giải ba: 5 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

5 giải khuyến khích: 2 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân.

10 giải bạn đọc bình chọn: 1 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân.

Số điểm bình chọn được tính dựa trên tương tác với bài viết, trong đó 1 sao = 15 điểm, 1 tim = 3 điểm, 1 like = 2 điểm.

Điều cha mong ước

Hôm trước, khi đang đợi xe buýt ở một trạm dừng gần làng đại học, tôi nhìn vu vơ thì thấy một phong thư nhỏ nằm dưới chân.