Nỗi khổ của việc chạy bộ ở đô thị

Chạy bộ thường được xem là môn thể thao đơn giản, ít rủi ro và mang lại nhiều lợi ích tổng thể cho tim mạch, xương khớp, các chỉ số sức khỏe... 

Dù vậy, đông đảo cộng đồng runner cũng phải đau đầu vì nhiều vấn đề sức khỏe phát sinh từ việc chạy bộ không đúng cách. Và hầu hết các sai lầm này khá phổ biến ở môi trường đô thị - nơi mà hoàn cảnh, công việc, nhịp sống không cho phép các runner lựa chọn phương pháp chạy hợp lý.

Sai lầm đầu tiên là chạy bộ trên vỉa hè. Trong thực tế đô thị, vỉa hè hiếm khi bằng phẳng tuyệt đối, và không được xem là bề mặt lý tưởng cho hoạt động chạy bộ.

Các bề mặt lát gạch thường có độ nghiêng để thoát nước, xen kẽ nắp cống, gạch vỡ hoặc rễ cây đội lên. Theo phân tích của British Journal of Sports Medicine, chạy trên bề mặt không đều làm gia tăng tải cơ học bất đối xứng lên cổ chân, đầu gối và hông, từ đó làm tăng nguy cơ viêm gân Achilles, viêm dải chậu - chày và đau gối mạn tính. 

Bác sĩ Jordan Metzl, chuyên gia y học thể thao tại Bệnh viện Phẫu thuật đặc biệt (Mỹ), cho biết phần lớn chấn thương chạy bộ không đến từ một cú ngã lớn, mà đến từ “sự sai lệch nhỏ lặp đi lặp lại hàng ngàn bước chân” trên bề mặt không phù hợp.

Sai lầm thứ hai là chạy sát lề đường, nơi tập trung khói xe và ô nhiễm không khí. Khi chạy bộ, thông khí phổi có thể tăng gấp nhiều lần so với lúc nghỉ, khiến cơ thể hít vào lượng lớn các hạt bụi mịn PM2.5 và khí nitrogen dioxide từ giao thông. 

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo rằng PM2.5 có thể đi sâu vào phổi và máu, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ, đặc biệt khi kết hợp với hoạt động gắng sức. 

American Heart Association cũng chỉ ra rằng tập thể dục cường độ cao trong môi trường ô nhiễm có thể làm giảm hoặc thậm chí đảo ngược lợi ích tim mạch vốn có của vận động, do làm tăng phản ứng viêm và stress oxy hóa trong cơ thể.

Những sai lầm chủ quan

Sai lầm thứ ba là chạy bộ vào buổi tối hoặc ban đêm mà không tính đến yếu tố sinh lý và an toàn.

Về mặt sinh học, đồng hồ sinh học của con người bắt đầu chuyển sang trạng thái nghỉ vào buổi tối, nhiệt độ cơ thể giảm và phản xạ thần kinh chậm hơn. 

Theo chuyên gia giấc ngủ Christopher Winter (Mỹ), vận động mạnh vào buổi tối muộn có thể làm rối loạn nhịp sinh học, ảnh hưởng chất lượng giấc ngủ và quá trình phục hồi cơ thể sau tập luyện.

Tất nhiên vẫn có nhiều người có thể tập luyện tốt vào khoảng thời gian buổi tối - khuya. Nhưng để làm được điều này cần có một lịch trình hợp lý để cơ thể làm quen với cơ chế sinh hoạt mới.

Trên thực tế, nhiều runner thuộc giới viên chức văn phòng, có lịch làm việc không cố định, dẫn đến việc đôi khi họ phải chạy vào buổi tối vì không còn thời gian trong ngày.

Sai lầm thứ tư mang tính tâm lý phổ biến là cố chạy tiếp dù đang đau. Trong y học thể thao, đau không được xem là biểu hiện “tập đúng” mà là tín hiệu cảnh báo tổn thương mô. 

Mayo Clinic nhấn mạnh rằng việc tiếp tục chạy khi đau có thể biến các vi chấn thương nhỏ thành viêm gân mạn tính hoặc gãy xương do quá tải, những chấn thương cần nhiều tháng để hồi phục. 

Bác sĩ Edward Laskowski, chuyên gia phục hồi chức năng tại Mayo Clinic, khẳng định rằng phần lớn các ca chấn thương nặng ở người chạy phong trào bắt nguồn từ việc phớt lờ những cơn đau ban đầu và cố “chịu đựng” thay vì điều chỉnh tập luyện.

Áp dụng giáo án chạy bộ trên mạng một cách máy móc cũng là một sai lầm nguy hiểm khác. Các giáo án phổ biến thường được thiết kế cho người có nền tảng thể lực nhất định và không tính đến tuổi tác, tiền sử chấn thương hay khả năng phục hồi cá nhân. 

Theo Mayo Clinic, tăng quãng đường hoặc cường độ quá nhanh theo giáo án chung là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương chạy bộ, do mô xương và gân không kịp thích nghi với tải vận động mới. 

Nghiên cứu của Đại học Aarhus (Đan Mạch) cũng cho thấy nguy cơ chấn thương tăng vọt khi người chạy tăng khối lượng tập vượt quá mức thích nghi sinh học, ngay cả khi chỉ trong một buổi chạy kéo dài hơn bình thường.

Người bình thường chịu được bao nhiêu cú đấm của võ sĩ boxing?

Sự kiện Anthony Joshua đấu Jake Paul hồi tuần rồi làm dấy lên cuộc tranh luận, nếu người bình thường đối đầu một võ sĩ boxing (quyền anh) chuyên nghiệp, họ sẽ trụ nổi trong bao lâu?