Là một võ sư judo tên tuổi, đồng thời trải qua nhiều năm làm công tác quản lý thể thao, có nghiên cứu lĩnh vực tâm lý, ông Lý Đại Nghĩa đưa ra nhận định về vụ việc kình ngư Mỹ Tiên bật khóc khi bị phê bình ở SEA Games 33.

Ông Lý Đại Nghĩa chia sẻ với Tuổi Trẻ Online:

Ông Đinh Việt Hùng là Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Thể thao dưới nước Việt Nam. Ông bất ngờ phê bình Mỹ Tiên sau khi cô đoạt HCB nội dung 400m hỗn hợp cá nhân tối 13-12 tại Thái Lan.

Lời nhắc nhở của một lãnh đạo thể thao trước mặt nhiều người khiến kình ngư Mỹ Tiên phải bật khóc. Tại sao lại như vậy? Về mặt khoa học tâm lý, có thể lý giải như sau:

1. Áp lực lớn dễ làm lo sợ. Khi thi đấu, ai cũng có “lo âu thi đấu” - bao gồm nghĩ ngợi tiêu cực và cảm giác tim đập nhanh, run tay. Mức lo sợ tăng nếu họ thấy mình bị mất quyền tự chủ hoặc bị ai đó chê trách. Sau khi thua, tâm trạng VĐV vẫn còn nặng nề, rất dễ tổn thương.

2. Lời khen chê ảnh hưởng mạnh đến động lực. Nhiều nghiên cứu cho thấy phản hồi tích cực và phù hợp giúp VĐV cảm thấy giỏi hơn và muốn cố gắng. Ngược lại, phê bình hay chỉ trích công khai khiến họ mất tự tin và giảm động lực. Vì vậy, nhận xét trách móc ngay khi cô vừa nhận huy chương vô tình làm Mỹ Tiên thấy tủi thân.

3. Cách lãnh đạo cũng quan trọng. Phong cách dân chủ - tôn trọng ý kiến và cảm xúc của VĐV - giúp họ phát triển và gắn bó hơn. Trái lại, phong cách độc đoán, ra lệnh làm VĐV cảm thấy bị ép buộc và kém tự chủ. Lời nhắc nhở trước công chúng mang màu sắc độc đoán làm VĐV cảm thấy bị phán xét.

4. Ký ức tiêu cực có thể gây “khối tâm lý” cả về sau này. Trải nghiệm như tai nạn hoặc bị chê trách công khai có thể tạo thành ký ức sợ hãi khiến VĐV “đóng băng” khi gặp lại tình huống tương tự. Nếu không được hỗ trợ, VĐV có thể mang theo áp lực này vào những lần thi sau.

Làm gì để tốt hơn?

- Chọn thời điểm góp ý phù hợp. Sau thi đấu, đặc biệt trong khoảnh khắc nhận huy chương, VĐV đang ở trạng thái cảm xúc cao. Nên để họ bình tĩnh rồi hẵng phân tích lỗi. Khi nhắc nhở, hãy nói riêng, tập trung vào cách khắc phục và kèm theo lời động viên.

- Tạo môi trường tôn trọng và hỗ trợ. Cần quan tâm tới cảm xúc, ghi nhận nỗ lực và khuyến khích VĐV tham gia quyết định. Phản hồi tích cực giúp họ tin vào bản thân và đỡ mệt mỏi.

- Giúp VĐV quản lý lo âu và tăng sức chịu đựng. Sử dụng kỹ thuật đặt mục tiêu, hình dung tích cực, thư giãn để giảm lo âu; đồng thời xây dựng tính kiên định và lạc quan để họ vượt qua áp lực.

Tóm lại, phản ứng của VĐV bơi lội (Mỹ Tiên bật khóc - PV) là kết quả của áp lực thi đấu cộng với cách ứng xử chưa tinh tế của lãnh đội. 

Thay vì chê trách ngay trước mặt mọi người, việc động viên và góp ý nhẹ nhàng, cùng với môi trường huấn luyện tôn trọng và hỗ trợ, sẽ giúp VĐV phát triển bền vững và tránh những tổn thương tâm lý lâu dài.

Sao lại hà khắc với Mỹ Tiên?

Trước hàng ngàn ánh mắt của người hâm mộ thể thao, giới truyền thông tại SEA Games 33, kình ngư Võ Thị Mỹ Tiên bật khóc sau khi nhận những lời giáo huấn công khai từ một lãnh đạo Hiệp hội Thể thao dưới nước.