Khác biệt quan trọng giữa TP.HCM và các đô thị nêu trên nằm ở xuất phát điểm: quy mô tầng lớp trung lưu của Việt Nam còn mỏng, hạ tầng giao thông và không gian công cộng chưa thật sự hỗ trợ “lifestyle-based city”, và đặc biệt là du lịch - nguồn sống quan trọng của nhiều mô hình lifestyle, chưa đủ mạnh để trở thành nền tảng ổn định…

TP.HCM thiếu gì để bắt kịp Seoul, Tokyo?

Nếu nhìn từ các thành phố phát triển như Seoul, Tokyo, Copenhagen hay Bangkok, kinh tế lifestyle là một phần quan trọng của diện mạo đô thị. Những con phố nghệ thuật, cửa hàng thiết kế bản địa hay khu vực creative hub (trung tâm sáng tạo) đều là biểu tượng tạo nên cá tính văn hóa và thẩm mỹ cho thành phố. 

Thế giới chứng kiến sự bùng nổ của việc tiêu thụ trải nghiệm, thay vì tiêu thụ sản phẩm. Đó là lý do các mô hình như Lululemon, Muji, Gentle Monster hay %Arabica có thể lan rộng khắp toàn cầu: họ bán một lối sống, không chỉ bán hàng hóa.

Tại Việt Nam, đặc biệt là TP.HCM, sự bùng nổ của lifestyle tạo nên cảm giác tương tự. Nhiều quán cà phê đẹp, studio độc đáo hay workshop gốm – nến – acrylic thu hút giới trẻ. Những mô hình này phản ánh mong muốn thay đổi nhịp sống, tìm kiếm trải nghiệm tinh thần đa dạng hơn của người dân đô thị. 

Tuy nhiên, khác biệt quan trọng giữa TP.HCM và các đô thị nêu trên nằm ở xuất phát điểm: quy mô tầng lớp trung lưu của Việt Nam còn mỏng, hạ tầng giao thông và không gian công cộng chưa thật sự hỗ trợ “lifestyle-based city” (thành phố dựa trên phong cách sống), và đặc biệt là du lịch, vốn là nguồn sống quan trọng của nhiều mô hình lifestyle lại chưa đủ mạnh để trở thành nền tảng ổn định.

Phân tích sâu hơn cho thấy sự khác biệt này không chỉ về quy mô kinh tế mà còn về chiều sâu văn hóa. Seoul có K-pop, K-drama và K-aesthetic làm động cơ kéo theo cả ngành lifestyle; Tokyo có lịch sử văn hóa thiết kế hàng thế kỷ tạo nên wabi-sabi hay tinh thần omotenashi; Copenhagen có lối sống hygge len lỏi khắp thiết kế – kiến trúc – tiêu dùng. 

Những thành phố này không chỉ phát triển lifestyle theo hình thức, mà lấy văn hóa làm cốt lõi. Trong khi đó, nhiều mô hình tại Việt Nam hiện nay vẫn chịu ảnh hưởng nặng từ phong cách ngoại quốc như Hàn - Nhật, khiến bản sắc địa phương dễ bị pha loãng.

Có thể thấy, hệ quy chiếu quốc tế đặt ra yêu cầu cao hơn nhiều cho TP.HCM nếu muốn xem lifestyle như một lợi thế chiến lược. Một siêu đô thị không thể xuất khẩu văn hóa nếu thiếu bản sắc - câu chuyện - triết lý sống riêng. Đây cũng là điểm giao thoa đặt ra câu hỏi: Liệu công nghệ, đặc biệt là AI, có thể giúp lấp đầy những khoảng trống đó hay không?

Ứng dụng AI cho kinh tế Lifestyle

Trong bối cảnh kinh tế đô thị thay đổi nhanh và thị hiếu tiêu dùng xoay vòng liên tục, AI trở thành công cụ giúp các doanh nghiệp lifestyle thích ứng và tối ưu mô hình vận hành. Ở TP.HCM, nơi mô hình nhỏ chiếm đa số, chi phí mặt bằng cao và rủi ro kinh doanh luôn thường trực, AI có vai trò như “bộ xương mềm” giúp các mô hình sống sót lâu hơn.

Trên thế giới, AI đang định hình lại ngành lifestyle theo hướng cá nhân hóa triệt để. Tại Mỹ, ngành fitness boutique dùng AI body-scan để đề xuất bài tập. Tại Hàn Quốc, các hãng mỹ phẩm lớn dùng AI soi da để tạo chu trình chăm sóc cho từng cá nhân. Tại Singapore, các cửa hàng bán lẻ sử dụng AI để theo dõi hành vi di chuyển của khách trong cửa hàng nhằm tối ưu trưng bày sản phẩm. Những ứng dụng này cho thấy AI không còn là công nghệ viễn tưởng, mà là “bộ công cụ sống” của doanh nghiệp lifestyle hiện đại.

AI cũng giúp giảm áp lực marketing – vốn là yếu tố sống còn của ngành lifestyle tại TP.HCM. Thay vì cần đội ngũ sáng tạo tốn kém, AI có thể gợi ý ý tưởng nội dung, dựng video viral, viết caption, lên kế hoạch truyền thông hoặc tái tạo không gian ảo để quảng bá.

Tuy vậy, AI không thể giải quyết bài toán lớn nhất của kinh tế lifestyle: tính bền vững. Nó có thể tối ưu chi phí, tăng trải nghiệm, mở rộng tệp khách, nhưng không thể tạo ra “bản sắc” – yếu tố nền tảng của mọi ngành kinh tế văn hóa. Đây là điểm cần lưu ý để tránh ảo giác rằng “có AI là đủ”, dẫn đến việc xem nhẹ chiều sâu văn hóa hoặc đồng nhất mô hình theo hướng “AI-driven nhưng vô hồn”. Nhờ AI, lifestyle có thể là mảnh ghép quan trọng của đô thị, nhưng không thể xem nó như chiếc đũa thần cho mọi vấn đề kinh tế.

Lifestyle không phải chiếc đũa thần

Lifestyle là ngành có sức hấp dẫn thị giác nhưng rủi ro kinh tế rất cao. Nó không thể trở thành trụ cột phát triển cho một thành phố hơn 10 triệu dân như TP.HCM. Một đô thị không thể phát triển dựa vào café, tiệc trang trí hay cửa hàng decor, những mô hình đẹp nhưng biên lợi nhuận thấp, năng suất lao động không cao và không tạo ra giá trị công nghiệp hay xuất khẩu rõ rệt. Càng không thể dựa vào các dự án bất động sản hàng hiệu - vốn chỉ phù hợp với mức thu nhập của một số nhỏ dân cư.

Tuy vậy, lifestyle vẫn có vai trò quan trọng: nó góp phần định hình hình ảnh đô thị, tạo cảm giác đáng sống, kích thích tiêu dùng, thu hút chuyên gia trẻ, tạo bệ phóng cho ngành sáng tạo và khiến thành phố trở nên “có hồn” hơn. Lifestyle giống như lớp áo tinh thần của đô thị - không phải cỗ máy tăng trưởng nhưng là điều kiện để đô thị giữ được sức sống. 

Vì vậy, bài toán đặt ra cho TP.HCM không phải “có nên phát triển lifestyle hay không”, mà là “phát triển lifestyle ở vị trí nào trong tổng thể đô thị để không lệch hướng”.

Lối đi đúng là xem lifestyle như lớp “front-end” (giao diện người dùng) – giao diện văn hóa – thẩm mỹ của thành phố, trong khi trụ cột thực sự vẫn phải là công nghệ, logistics, tài chính, xuất nhập khẩu, dịch vụ chất lượng cao và đổi mới sáng tạo. Chỉ khi các trụ cột này mạnh, lifestyle mới có nền tảng kinh tế vững để phát triển.

Xuất khẩu văn hoá từ kinh tế lifestyle khi có đủ tính độc bản

Vậy nếu không thể là trụ cột kinh tế, liệu lifestyle có thể là "sản phẩm xuất khẩu văn hóa" của TP.HCM?

Ý tưởng “xuất khẩu văn hóa” nghe có vẻ xa vời, nhưng thực ra đã diễn ra ở nhiều quốc gia. Hàn Quốc xuất khẩu Hallyuwood; Trung Quốc xuất khẩu văn hóa Guochao; Bangkok xuất khẩu phong cách ẩm thực và chợ đêm; Bali xuất khẩu lối sống thiền - tự nhiên - chậm rãi. Mẫu số chung của các trường hợp thành công là: lifestyle ở những nơi này không chỉ đẹp, mà còn mang tính độc bản và phản ánh chiều sâu văn hóa bản địa.

Vậy TP.HCM có khả năng này hay không? Câu trả lời là có, nhưng đi kèm nhiều điều kiện. Trước hết, lifestyle của thành phố phải mang một “chữ ký văn hóa” rõ ràng. Đó có thể là tinh thần Sài Gòn phóng khoáng, giao thoa Đông - Tây, năng lượng nhanh, sáng tạo, ấm áp và đầy tính đường phố. Nếu biết chắt lọc những yếu tố bản sắc ấy vào thiết kế, ẩm thực, thủ công, decor, cà phê hoặc mô hình dịch vụ, TP.HCM hoàn toàn có thể tạo ra những sản phẩm mang phong cách riêng.

Những gợi ý dễ hình dung có thể là phong cách Sài Gòn Retro, Tropical Modernism, hay các sản phẩm lifestyle tôn vinh vật liệu Việt Nam như gốm, mây tre, sơn mài, gỗ tự nhiên… kết hợp tinh thần sống hiện đại của giới trẻ đô thị. Khi những giá trị này được đóng gói chỉnh chu và lan tỏa qua truyền thông, nghệ thuật, âm nhạc hoặc du lịch, chúng có thể trở thành thứ mà du khách quốc tế tìm đến và mang về. 

Không phải ngẫu nhiên mà nhiều du khách khi đến Sài Gòn đều nhớ về cà phê vỉa hè, những góc phố sống động, sự pha trộn văn hóa, hay tinh thần năng lượng đặc trưng, những “chất liệu” hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm xuất khẩu.

Tuy nhiên, để đạt được điều đó, TP.HCM phải phát triển lifestyle theo hệ sinh thái, không theo phong trào. Câu chuyện văn hóa phải xuất phát từ bên trong, không phải thông qua sao chép phong cách nước ngoài. Thành phố cần những doanh nghiệp đủ tầm để chuẩn hóa sản phẩm, mở rộng chuỗi, và mang bản sắc Việt ra thế giới. Đồng thời, cần sự kết nối giữa nghệ thuật, thiết kế, ẩm thực, công nghệ và marketing để tạo sức lan tỏa bền vững.

Kinh tế lifestyle: 'Mỏ vàng' mới của TP.HCM

Những trải nghiệm và giá trị tưởng như vô hình lại trở thành "mỏ vàng" mới, định hình sức hút đô thị và khiến nhiều người sẵn sàng chi số tiền lớn. Ở nhiều thành phố lớn trên thế giới, kinh tế lifestyle đang trỗi dậy mạnh mẽ.