Đây là chia sẻ của Trưởng ban Văn hóa Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Phạm Thị Thanh Hường tại tọa đàm "Phở - câu chuyện từ di sản văn hoá phi vật thể đến công nghiệp sáng tạo" do Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội, báo Kinh tế và Đô thị phối hợp các đơn vị tổ chức ngày 11-10 tại Hà Nội.

Tọa đàm có tới ba phiên cho các đại biểu là nhà nghiên cứu văn hóa, ẩm thực, nhà quản lý, đại diện UNESCO, người nấu phở… cũng chia sẻ các góc nhìn văn hóa về phở.

Phở là một mỏ vàng

Nói về sự phổ biến của món phở ngày nay, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, cho biết phở đang hiện diện ở khắp nơi trên thế giới, từ những quán nhỏ ở Paris, London, Sydney đến chuỗi nhà hàng "Phở 24", "Phở Thìn" hay "Pho Lovers" ở Tokyo, New York.

Trong mắt người nước ngoài, phở trở thành "biểu tượng văn hóa đại diện cho Việt Nam", tương tự như sushi đối với Nhật Bản, kim chi đối với Hàn Quốc hay pizza đối với Ý.

Ông Sơn kết luận ở góc nhìn quản lý văn hóa, phở đáp ứng các tiêu chí để có thể được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tiến tới xây dựng hồ sơ đề cử UNESCO.

"Phở là một mỏ vàng. Nếu chúng ta biết khai thác bằng tư duy công nghiệp văn hóa, phở không chỉ lan tỏa ở trong nước, mà còn có thể vươn ra thế giới" - ông Sơn nói.

Ông cũng đề xuất xây dựng những không gian sáng tạo dành cho phở - nơi câu chuyện được kể bằng nghệ thuật, hình ảnh, công nghệ số.

"Sống chậm, ăn chậm" cùng phở

Trưởng ban Văn hóa Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Phạm Thị Thanh Hường cũng có cùng quan điểm.

Bà cho biết phở đã là một danh từ quốc tế, không cần phiên dịch, giống như khi nhắc đến pizza hay spaghetti…

Đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam đặc biệt đánh giá cao tính văn hóa của phở. Theo bà Hương, phở mang trong mình những giá trị phù hợp với xu hướng "ẩm thực chậm" (slow food).

Đây là phong trào ẩm thực đang lên trên thế giới, đề cao sự thưởng thức, tôn trọng quy trình chế biến và giá trị sức khỏe, đối trọng với văn hóa "đồ ăn nhanh" (fast food) lan tỏa từ phương Tây.

Người ta có thể tìm thấy cơ hội tận hưởng một lối sống chậm khi thưởng thức món phở, không chỉ là thưởng thức món ăn đơn thuần. 

Phở Việt, với tri thức chế biến tinh tế và văn hóa thưởng thức đặc trưng, hội tụ đầy đủ tiêu chí để trở thành di sản của nhân loại giống như nhiều món khác của thế giới.

Theo bà Hường, khi so sánh với các di sản đã được ghi danh như nghệ thuật làm kim chi của Hàn Quốc, văn hóa baguette (bánh mì) của Pháp hay ẩm thực đường phố Singapore… hoàn toàn có thể tự tin phở có tiềm năng được UNESCO ghi danh trong tương lai.

Đại diện UNESCO tại Việt Nam cũng lưu ý việc xây dựng hồ sơ di sản không chỉ là chạy theo danh hiệu, mà còn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giá trị di sản của chính mình.

Bà Hường cho rằng nếu được ghi danh, tác động tích cực không chỉ là về thương hiệu, mà còn là cơ hội để phở trở thành "đại sứ văn hóa" của Việt Nam, giúp thế giới hiểu hơn về tâm hồn Việt: giản dị, tinh tế và sáng tạo không ngừng.

"Phở là món ăn ngon thật sự, chế tác đặc biệt thật sự, xứng đáng được tôn vinh như một biểu tượng văn hóa toàn cầu", đại diện UNESCO nhận xét.

Việt Nam đâu chỉ có phở

Khi tôi đi du học Thái Lan, trong buổi học có sự hiện diện của sinh viên từ nhiều quốc gia châu Á, giảng viên yêu cầu mỗi người chia sẻ một điều bạn biết về đất nước của bạn khác. Hầu hết họ đã nói đến món phở và... hết.