"Đọc" không chỉ qua sách

Không gian với ánh sáng hợp lý cho người đọc sách tại Nhã Nam thư quán (Q.Bình Thạnh) - Ảnh: D.PHAN

Ông Giản Tư Trung (Viện trưởng Viện giáo dục IRED) chia sẻ: có một mối quan hệ chặt chẽ giữa sự đọc với sự học, đầy đủ hơn còn với sự làm và sự sống. 4 "sự" này không thể tách rời nhau. Sự đọc nếu đứng riêng khỏi sự học, sự làm và sự sống sẽ không có ý nghĩa gì cả. Do đó, bàn về sự đọc đồng nghĩa bàn về sự học.

VN là một nước hiếu học, nhưng phải thừa nhận rằng nước mình vẫn còn nghèo, đó là vì sao? Vì sự hiếu học của ta dường như là sự hiếu thi (học phục vụ thi cử - PV) chứ không phải học vì sự hiếu tri (ham hiểu biết - PV). Hình thành thói quen đọc sách là quan trọng.

Nhưng quan trọng hơn là hình thành lòng hiếu tri nguyên thủy ở trẻ, hình thành tình yêu thông thái ở trẻ, hình thành tình yêu minh triết ở trẻ. Bởi khi có chúng, trẻ sẽ tự đến với sách. Sự đọc phải gắn với đích của sự học, là giáo dục khai phóng, là trở thành con người tự do với nhân tính, quốc tính và cá tính. Tóm lại, sự đọc phải đến đích của sự học, xa hơn đích của sự sống, của sự lành.

Chia sẻ cùng ý kiến này, phụ huynh Lê Thị Minh Thảo nhắc đến việc tạo cơ hội cho con đọc sách hay tham khảo tài liệu mọi lúc mọi nơi. "Tôi rất ít khi giải đáp ngay những thắc mắc của con; tôi gợi ý để thắc mắc của con sẽ được "bác Google" giải đáp, đó là lúc con được chạm vào thiết bị công nghệ và cũng là cách tôi hướng cho con cách tự tra cứu thông tin vì tôi biết sẽ giúp ích cho con trong việc học của con sau này".

Cô Nguyễn Thị Kim Nhung (nguyên cán bộ thư viện Phòng GD-ĐT Q.11, TP.HCM) thì cho rằng hiện có nhiều cách tiếp cận tri thức. Chẳng hạn thư viện trường học không chỉ có sách, ấn phẩm nghiên cứu, báo, ấn phẩm định kỳ và tài liệu tham khảo, không chỉ là tài liệu in mà còn phải bao gồm các phương tiện nghe nhìn, bản đồ, đĩa CD... Thậm chí, cho phép học sinh sử dụng máy tính có kết nối Internet để tìm tài liệu và đọc tài liệu trực tuyến.

Đọc sách không phải chỉ giới hạn trong sách, cho phép các em sử dụng các công cụ như Google và Wikipedia để tìm nguồn cung cấp thêm thông tin về những gì các em được học ở lớp. Điều này sẽ cho các em cảm giác tự tin và yêu thích việc đọc.

Cô Hoàng Thị Thu Hiền - trưởng ban dự án "Sách hay cho học sinh tiểu học" - cũng cho rằng bên cạnh sách giấy, hiện nay còn có sách điện tử và sách nói. Sử dụng sách nói vào buổi trưa và buổi tối là lựa chọn tối ưu cho những trường bán trú và nội trú. Sẽ giải quyết được mâu thuẫn buổi trưa hoặc tối đọc sách thì phải bật đèn, nhưng đèn sáng thì các em sẽ không ngủ được, chưa kể nằm cạnh nhau hay tranh giành. Sách nói chọn giọng đọc diễn cảm, nội dung nhẹ nhàng làm cho học sinh dễ thấm và dễ đi vào giấc ngủ. Sách nói cũng là lựa chọn tốt cho những buổi sinh hoạt theo chủ đề.

Cô PHẠM THỊ CHINH (hiệu trưởng Trường tiểu học

Đông Hòa B, Dĩ An, Bình Dương):

3 kiến nghị gửi bộ trưởng Bộ GD-ĐT

Thứ nhất, Bộ GD-ĐT nên có văn bản quy định bắt buộc hoạt động đọc sách trong nhà trường phổ thông. Hoạt động này phải diễn ra hằng ngày giống như một môn học chứ không chỉ một tuần một tiết.

Hiện nay việc tổ chức cho học sinh đọc sách chỉ tự phát của một số trường. Do đó, khi nhắc nhở giáo viên làm các hoạt động đọc sách, giáo viên sẽ nói: "Sao trường khác không làm mà trường mình phải làm?". Thêm vào đó, quy định của Bộ GD-ĐT về đọc sách trong các cấp học sẽ giữ được tính liên tục. Hiện nay học sinh tiểu học của trường tôi được đọc sách nhưng lên cấp II không phải trường nào cũng có hoạt động này cho các em.

Thứ hai, Bộ GD-ĐT cần quy định cán bộ thư viện phải được bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ thường xuyên chứ không phải là người kiêm nhiệm. Hiện nay nhiều người làm thư viện không có chuyên môn, công việc thư viện không được coi trọng và làm cũng được, không làm cũng được. Trong khi đó, thư viện là nơi quan trọng cho việc thu thập thông tin của giáo viên, học sinh cho giảng dạy và học tập.

Thứ ba, Bộ GD-ĐT cần lập ra danh mục sách, tài liệu nhiều lĩnh vực, thể loại phù hợp với các độ tuổi cho học sinh. Nếu không có danh mục này sẽ khó cho học sinh, phụ huynh tìm các danh mục sách phù hợp để đọc.

Ông LÊ HOÀNG (phó chủ tịch Hội Xuất bản VN):

Cần xây dựng chương trình học có giờ đọc sách

Hầu hết các tham luận tại tọa đàm đều thống nhất kiến nghị Bộ GD-ĐT cần xây dựng chương trình học có tiết/giờ đọc sách chính thức áp dụng cho tất cả trường phổ thông trên cả nước.

Chúng tôi muốn qua cuộc tọa đàm này tạo ra sự nhận thức đúng của toàn xã hội từ các bậc phụ huynh, cho đến các cơ quan, đơn vị ngành văn hóa, giáo dục... về tầm quan trọng của sự phát triển văn hóa đọc để cùng nhau giúp cho trẻ hình thành thói quen đọc sách, giúp cho sự phát triển văn hóa đọc cho cộng đồng trong tương lai.

Chúng tôi sẽ tập hợp và kiến nghị với lãnh đạo UBND TP.HCM, Bộ GD-ĐT cũng như các cơ quan chức năng có những biện pháp tháo gỡ, khắc phục những tồn tại khó khăn hiện nay của ngành thư viện trường học; kiến nghị những cơ chế chính sách phù hợp tạo cho hoạt động văn hóa đọc trong nhà trường phát triển, với những biện pháp cụ thể như hình thành tiết đọc sách trong khung giờ giảng dạy chính thức của nhà trường, nhằm hình thành thói quen đọc sách của học sinh từ khi đang còn ngồi trên ghế nhà trường.