Lúc này, những kiến thức cơ bản về dinh dưỡng, xử lý nước sạch và vệ sinh không còn là lời khuyên… mà trở thành yếu tố sống còn.

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, thành viên Hội Y học dưới nước và oxy cao áp Việt Nam, hai mối đe dọa lớn nhất khi ngập lụt là suy dinh dưỡng, mất nước do thiếu nguồn thực phẩm an toàn và nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm từ nước ô nhiễm. Sự chuẩn bị chủ động có thể giúp mỗi gia đình bảo vệ sức khỏe và giảm thiểu rủi ro khi thiên tai xảy ra.

Ăn gì trong những ngày mưa lũ?

Bác sĩ Hoàng cho hay theo hướng dẫn dinh dưỡng khẩn cấp của Viện Dinh dưỡng quốc gia, trong điều kiện lũ lụt, khả năng nấu nướng của các gia đình thường bị giới hạn. Bởi vậy, thực phẩm cần được chuẩn bị linh hoạt theo từng cấp độ.

Khi không thể đun nấu, có thể sử dụng những món ăn liền giàu năng lượng như lương khô, bánh quy, sữa đặc hay mì ăn sống.

Khi có thể nấu nướng hạn chế, đồ hộp thịt, cá, rau, xúc xích hay ruốc giúp tiết kiệm nhiên liệu và thời gian.

Còn khi điều kiện trở lại bình thường hơn, việc sử dụng gạo, trứng, rau củ, thịt cá tươi đã sơ chế sẽ giúp bữa ăn đầy đủ và đảm bảo dinh dưỡng lâu dài.

Lưu ý các loại thực phẩm đóng hộp, lương khô tiện lợi nhưng thường chứa nhiều muối, không phù hợp với người bị tăng huyết áp hay tiểu đường. Rau củ như khoai, bí, cà rốt giúp bổ sung vitamin, chất xơ và ngăn ngừa táo bón trong điều kiện sinh hoạt hạn chế. Trứng bảo quản nơi khô thoáng có thể sử dụng đến 15 - 20 ngày, trở thành nguồn đạm dễ chế biến.

Các chuyên gia Trường đại học Y tế Công cộng cũng khuyến nghị thực phẩm cứu trợ hoặc ủng hộ cho vùng lũ nên ưu tiên thực phẩm ăn liền (không cần qua chế biến), có thể bảo quản ở nhiệt độ thường một vài ngày như bánh chưng, bánh tét, đồ hộp, ngũ cốc... đều là thực phẩm ăn liền đảm bảo dinh dưỡng.

Bánh mì, bánh quy, bánh gạo... có thể cung cấp năng lượng tức thời khi cần di chuyển hoặc sơ tán. Sữa hộp như sữa đóng hộp, sữa bột là nguồn bổ sung canxi và protein tốt.

Thức ăn tươi như thịt, cá, rau sống rất dễ hỏng trong điều kiện thiếu điện và bảo quản không tốt. Vì vậy hãy tập trung vào những loại thực phẩm có thể bảo quản lâu và an toàn khi không có điện.

Xử lý nước sạch để sử dụng

Bác sĩ Hoàng cũng cho hay trong lũ lụt, nước bề mặt thường chứa hỗn hợp chất thải, hóa chất nông nghiệp và vi sinh vật gây bệnh nguy hiểm như tả, thương hàn hay lỵ. Vì vậy nước sử dụng trong sinh hoạt và ăn uống bắt buộc phải được xử lý nghiêm ngặt.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam, quy trình xử lý nước an toàn gồm hai bước. Trước tiên là làm trong nước bằng phèn chua hoặc lọc qua nhiều lớp vải sạch để loại bỏ cặn bẩn.

Sau đó, nước cần được khử trùng bằng cloramin B hoặc aquatabs theo đúng liều lượng, đậy kín ít nhất 30 phút. Tuy nhiên dù đã khử trùng bằng hóa chất, bước cuối cùng vẫn là đun sôi tối thiểu 10 phút để đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Đối với nước giếng sau lũ, cần thau vét và khử trùng kỹ lưỡng. Giếng khơi nên được đánh phèn và xử lý bằng cloramin B, trong khi giếng khoan cần vệ sinh vòi và bơm xả liên tục để loại bỏ nước ô nhiễm.

Bên cạnh đó, thực phẩm cần được chọn lựa kỹ, tuyệt đối không sử dụng thịt hoặc gia cầm chết, nước phải qua xử lý an toàn. Mọi bữa ăn nên được ăn chín uống sôi, sử dụng ngay sau khi nấu, tránh để nguội lâu trong điều kiện mất điện. Dụng cụ nấu nướng, bề mặt chế biến và tay của người chế biến đều phải được vệ sinh sạch sẽ.

Thực phẩm đã tiếp xúc với nước lũ như thịt, cá, sữa, đồ hộp phồng rỉ hoặc đồ khô bị ẩm mốc đều cần loại bỏ. Trong trường hợp có ngộ độc thực phẩm, người dân nên giữ mẫu thức ăn và báo cơ quan y tế để được hỗ trợ.

Người dân Đà Nẵng gửi hàng tấn nhu yếu phẩm cứu trợ bà con vùng lũ miền Bắc

Những ngày này, giữa tâm điểm lũ lụt tại các tỉnh Thái Nguyên, Lạng Sơn... những chuyến xe chở đầy gạo, mì tôm, nước uống, sữa, áo quần từ Đà Nẵng lại lăn bánh ra Bắc.