Ông Nguyễn Quân - nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ - cho biết trước nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Việt Nam từng có nhiều nghị quyết về chính sách để thu hút, trọng dụng nhân tài.

Tiêu biểu như nghị quyết 27 về xây dựng đội ngũ tri thức (2008), nghị quyết 20 về khoa học công nghệ (2012), nghị quyết 29 về giáo dục và đào tạo (2013), các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương…

Theo ông Quân, khi tổng kết 15 năm thực hiện nghị quyết 27, thấy rằng các nội dung vẫn còn nguyên giá trị, chính sách hay nhưng vẫn chưa đi được sâu vào cuộc sống, còn vướng mắc giữa các luật.

Ông lấy ví dụ, nghị quyết 20 về khoa học công nghệ nói rằng "phải áp dụng cơ chế quỹ trong việc tài trợ từ ngân sách nhà nước cho khoa học công nghệ", vừa rồi nghị quyết 57 lại nhấn mạnh việc này.

Tuy nhiên khi thực hiện, ngành tài chính cho rằng Luật Ngân sách nhà nước không cho phép cấp tiền mà không có kế hoạch được phê duyệt từ trước, dẫn đến việc phải chờ đợi cả năm để thực hiện nghiên cứu.

"Không có quốc gia nào trên thế giới nghiên cứu mà phải chờ hàng năm để được ký hợp đồng cả. Người ta áp dụng cơ chế quỹ đề tài có đến đâu là cấp tiền đến đấy, ký hợp đồng ngay", ông Quân nói.

Ông Quân cho biết hiện tình trạng chảy máu chất xám đang diễn ra từ khu vực công sang khu vực tư, từ trong nước ra nước ngoài và sẽ không dừng lại nếu không có những giải pháp mang tính đột phá và kịp thời.

Để thu hút và giữ chân được người tài, ông Quân kiến nghị việc đầu tiên phải có chính sách đãi ngộ rất thực tế. Bởi thu hút có thể dễ nhưng mà giữ chân được họ mới là khó.

Các nhà khoa học ở nước ngoài khi trở về có thể chấp nhận lương thấp hơn nhưng ít nhất phải được quan tâm, được giao việc, giao đề tài, dự án, giao nhóm nghiên cứu mạnh, qua đó mới có việc làm và có thu nhập.

"Nhiều tỉnh cũng mời các giáo sư về tỉnh, trả mức lương cao gấp đôi, cấp đất xây nhà, nhưng cả năm không thấy giao việc gì. Và người ta lại ra đi", ông Quân nói.

Theo ông Quân, khi mời các nhà khoa học về đơn vị, cần phải trao cho họ quyền tự chủ rất cao. Ví dụ, được đứng đầu các nhóm nghiên cứu, có thể tự chủ họ mời được những đồng nghiệp ở các trường/viện khác về làm việc chung; được đặt hàng đề tài, tạo trách nhiệm theo dõi, đôn đốc tổ chức, tiếp nhận kết quả và chịu trách nhiệm với đề tài.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Hoài Anh - Phó chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Bộ Ngoại giao - cho rằng việc đưa ra các đề bài thu hút nhân tài trẻ về nước nhưng phải có việc làm cụ thể, môi trường phát triển cho các tài năng.

Theo thống kê đến năm 2023, có trên 6 triệu người Việt Nam sinh sống, học tập và làm việc tại nước ngoài, trong đó có khoảng 3,7 triệu người từ trong nước ra đi và định cư dài hạn.

Riêng tại Mỹ, nơi có người Việt Nam đông nhất, với khoảng 2,3 triệu người, trong đó quá một nửa có trình độ đại học trở lên.

PGS Huỳnh Quyết Thắng - Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội - cho biết trong 5 năm qua nhà trường đã có những cải tiến về tiền lương, tuy nhiên không thể so sánh với một số trường đại học khác ở khối tư thục.

Ông Thắng nhìn nhận việc lương bổng không phải tất cả, nhất là với những nhà khoa học trẻ. Theo ông, điều quan trọng còn là môi trường làm việc, sự tôn trọng, quyền được làm việc, sáng tạo, cống hiến.

Đà Nẵng thu hút nhân tài, có thể trả lương tới 150 triệu đồng/tháng

Đà Nẵng triển khai nhiệm vụ thu hút và bồi dưỡng ngắn hạn chất lượng cao theo Nghị quyết 15, cho phép trả lương tới 150 triệu đồng/tháng cho một số trường hợp.