Đầu năm 2017, anh Nguyễn Mạnh Hòa mua một căn hộ chung cư ở Phú Nhuận theo hình thức trả góp. Theo lời tư vấn của nhân viên kinh doanh bất động sản của công ty trong 6 tháng đầu tiên khoản vay sẽ được hưởng mức lãi suất thấp chỉ có 8,5%/năm. Sau đó, sẽ tùy vào tình hình của lãi suất ngân hàng cộng với biên độ 3,5%/năm nữa. 

Tuy nhiên, do không để ý, anh Hòa không biết rằng khoản lãi suất thấp 8,5%/năm đó chỉ dành cho khoản giải ngân đầu tiên trong tổng số tiền mà ngân hàng cho vay trong tổng số 70% giá trị căn hộ. Và khoản vay này cũng chỉ chiếm chưa đến 20% tổng số tiền mà ngân hàng cho vay. Các khoản vay tiếp theo đều có lãi suất ở mức trên 10%/năm. 

Gặp khó khi lãi tăng mà thu nhập không tăng

"Tôi không có kinh nghiệm vay ngân hàng mua nhà nên không nghiên cứu kỹ. Ban đầu tính ra mỗi tháng chỉ trả khoảng trên 20 triệu đồng/tháng một chút thì nay đã phải trả gần 30 triệu đồng/tháng nên khá căng thẳng về tài chính. Nếu lãi suất thời gian tới mà tăng nữa thì rất khó khăn trong trả nợ ngân hàng vì thu nhập không hề tăng lên", anh Hòa cho biết.

Từ đầu năm 2018 đến nay, nhiều ngân hàng thương mại đã tăng nhẹ lãi suất huy động ở các kỳ hạn cùng hàng loạt chương trình khuyến mại để thu hút vốn. Điều này khiến người vay mua nhà lo rằng sớm muộn các ngân hàng sẽ đẩy lãi suất cho vay đầu ra tăng theo.

Lãi suất tăng luôn là vấn đề đau đầu của những người mua nhà, nhất là với những người có thu nhập ổn định đã lên kế hoạch trả nợ trong dài hạn dựa vào nguồn thu nhập từ trước. 

Bởi trong 3 năm qua, giá nhà đất đã tăng lên nhanh chóng và thiết lập mặt bằng mới. Nhiều dự án căn hộ tăng giá 30-60%, đất nền tăng giá 30-100% so với trước. Để có được một căn hộ hay miếng đất xây nhà, người mua phải trả một số tiền lớn hơn nhiều so với trước trong khi cùng trong khoảng thời gian đó thu nhập từ lương tăng không đáng kể. 

Vì vậy, nếu lãi suất tăng quá nhanh nhiều người mua nhà trả góp bằng cách thế chấp qua ngân hàng sẽ gặp khó khăn, thậm chí mất khả năng thanh toán.

Chuyện không của riêng ai

Trên quy mô toàn cầu, lãi suất tăng cũng là mối đe dọa trực tiếp đến người mua nhà phải vay ngân hàng. Một báo cáo mới đây của HSBC có tên gọi "Tầm quan trọng của một mái ấm" cho thấy 22% số người mua nhà cho biết họ sẽ khó khăn hoặc không có khả năng thanh toán nếu lãi suất tăng thêm 2%. Nếu lãi suất tăng 5% thì có đến 47% số người mua nhà gặp khó hoặc mất khả năng thanh toán.

Cuộc khảo sát của HSBC được thực hiện với sự tham gia của hơn 10.000 người ở 10 quốc gia cho thấy 75% những người đang có khoản vay mua nhà chưa trải qua đợt tăng lãi suất nào từ lúc họ bắt đầu vay. Những người đang có khoản vay mua nhà cho biết họ dành trung bình 38% tổng thu nhập hằng tháng để thanh toán cho khoản vay.

Tại Pháp, có đến 36% số người đang có khoản vay mua nhà cho biết họ sẽ gặp khó khăn nếu lãi suất khoản vay tăng 2%. Đây là tỷ lệ cao nhất trong các nước được khảo sát, so với chỉ 13% tại Trung Quốc (nước có tỉ lệ thấp nhất). Nếu lãi suất khoản vay tăng 5% sẽ có gần 50% người mua nhà gặp khó khăn hoặc mất khả năng thanh toán, trong đó cao nhất là tỉ lệ 57% ở Pháp, 54% ở Singapore, 51% ở Malaysia và Mexico. Thấp nhất là vương quốc Anh cũng có đến 35% số người được khảo sát mất khả năng thanh toán nếu lãi suất tăng 5%.