Theo Hãng tin Reuters, ngày 24-10, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) cho biết họ đã mở một cuộc điều tra thuế quan mới nhằm vào việc Trung Quốc “dường như không tuân thủ” thỏa thuận thương mại “Giai đoạn một” được ký kết dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump năm 2020 - thỏa thuận được coi là nhằm chấm dứt cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung trong nhiệm kỳ đầu của ông.

Cuộc điều tra mới được thực hiện theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974. Động thái này mang lại cho ông Trump một công cụ tiềm năng khác để tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Thông báo này được đưa ra trước thềm Mỹ và Trung Quốc chuẩn bị bước vào vòng đàm phán mới về kiểm soát xuất khẩu đất hiếm khai mạc tại Kuala Lumpur (Malaysia) vào ngày 25-10.

Thỏa thuận Giai đoạn một được ký vào tháng 1-2020 dưới nhiệm kỳ đầu của ông Trump, nhằm hạ nhiệt cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Theo đó Bắc Kinh cam kết tăng mua nông sản, hàng công nghiệp, năng lượng và dịch vụ của Mỹ thêm 200 tỉ USD mỗi năm trong ít nhất hai năm.

Tuy nhiên Trung Quốc chưa bao giờ đạt được các mục tiêu này, viện dẫn lý do là đại dịch COVID-19 bùng phát ngay thời điểm thỏa thuận được ký kết.

Thông báo của USTR cũng cho rằng Trung Quốc chưa thực hiện các cam kết về thay đổi chính sách bảo vệ sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ bắt buộc, nông nghiệp và dịch vụ tài chính - những vấn đề cốt lõi từng khiến ông Trump áp thuế mạnh tay với hàng Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu.

Phản ứng trước động thái này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố kiên quyết phản đối, cho rằng Washington “đưa ra cáo buộc sai sự thật” và đang leo thang sức ép kinh tế cùng các hình thức đối đầu khác với Bắc Kinh.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ khẳng định nước này đã tuân thủ nghiêm túc các nghĩa vụ trong thỏa thuận, đồng thời nhấn mạnh những nỗ lực của Trung Quốc mang lại lợi ích cho các nhà đầu tư toàn cầu, trong đó có các doanh nghiệp Mỹ.

USTR cho biết cuộc điều tra sẽ tập trung vào mức độ thực hiện các cam kết của Trung Quốc trong thỏa thuận trên, đồng thời mời công chúng góp ý từ ngày 31-10 đến 1-12 và tổ chức điều trần vào ngày 16-12 để thu thập ý kiến.

“Việc khởi động cuộc điều tra này thể hiện quyết tâm của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong việc buộc Trung Quốc tuân thủ các cam kết trong Thỏa thuận Giai đoạn một, bảo vệ nông dân, công nhân và nhà sáng tạo Mỹ, đồng thời thiết lập một mối quan hệ thương mại công bằng hơn với Trung Quốc vì lợi ích của người dân Mỹ”, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer tuyên bố.

Giới quan sát nhận định ngoài yếu tố thương mại, cuộc điều tra này có thể giúp ông Trump củng cố cơ sở pháp lý nếu muốn khôi phục các mức thuế đã áp lên hàng hóa Trung Quốc, trong trường hợp Tòa án Tối cao Mỹ tuyên vô hiệu thuế quan dựa trên Đạo luật Quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA). Vụ việc này dự kiến được tòa xem xét vào ngày 5-11.

Thương chiến Mỹ - Trung: Trong thế cài răng lược

TTCT - Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thêm thuế 100% khi Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm, châm ngòi cho nguy cơ thương chiến mới.