"Nếu Trung Quốc muốn trở thành đối tác không đáng tin cậy với thế giới, thì thế giới sẽ phải chia tách (decouple). Thế giới không muốn tách rời. Chúng ta muốn giảm rủi ro (derisk)", ông Bessent phát biểu họp báo.

Chạy đà trước APEC

Bộ trưởng Tài chính Mỹ nhấn mạnh những động thái gần đây của Trung Quốc, trong đó có việc đáp trả đòn trừng phạt của Mỹ, là "dấu hiệu của sự chia tách, điều mà Mỹ không tin Trung Quốc mong muốn".

Tuy nhiên ông vẫn bày tỏ sự lạc quan về tiến trình đàm phán. Ông Bessent đang kỳ vọng "các thông báo thương mại sẽ được đưa ra trong chuyến công du châu Á của ông Trump". Ông cũng để ngỏ khả năng gia hạn việc tạm hoãn thuế quan lên hàng Trung Quốc "có thể lâu hơn ba tháng nếu Trung Quốc ngừng kế hoạch kiểm soát xuất khẩu đất hiếm".

Những chia sẻ này cho thấy rõ một thực tế: cả Mỹ và Trung Quốc đều không muốn vòng thương chiến hiện tại đi xa hơn và gây ra các tác động tiêu cực về kinh tế, nhưng cũng không muốn bị xem là bên thất thế trên bàn đàm phán.

Điều này càng đúng khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sắp có cuộc gặp lịch sử bên lề Hội nghị Thượng đỉnh diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc cuối tháng 10. 

Mọi diễn biến, dù theo chiều hướng nào, dường như sẽ được định đoạt tại cuộc gặp trên. Do đó, Washington và Bắc Kinh đều đang cố gắng hết sức mang về cho mình lợi thế đàm phán dù nhỏ nhất.

Trước những phát biểu của giới chức Mỹ, truyền thông Trung Quốc, trong đó có Thời Báo Hoàn cầu, ra sức bảo vệ lập trường của Bắc Kinh. Trong bài xã luận ngày 16-10, tờ báo này khẳng định giới chức Trung Quốc đã chuẩn bị kỹ và sẵn sàng đáp trả mọi "món đòn" mà phía Mỹ đưa ra, nhấn mạnh quyết tâm của Bắc Kinh: "Cây gậy lớn trong tay Washington sẽ chẳng khác gì con hổ giấy trong mắt người Trung Quốc".

Ông Trump bị Trung Quốc "bắt bài"?

Nếu ví căng thẳng thương mại Mỹ - Trung như một ván bài thì những gì ông Trump có trên tay đang không "đẹp" bằng ông Tập. Thậm chí, truyền thông phương Tây còn cho rằng tổng thống Mỹ đã bị Bắc Kinh "bắt bài".

Theo Wall Street Journal, Trung Quốc đã tìm thấy "gót chân Achilles" của ông Trump: sự quan tâm quá đà vào thị trường chứng khoán. Nền công nghiệp Mỹ, bao gồm cả công nghiệp quốc phòng, quá phụ thuộc vào đất hiếm Trung Quốc. Trong những vòng căng thẳng trước, các chỉ số chứng khoán Mỹ lao dốc ngay khi mất nguồn cung đất hiếm và tổng thống Mỹ đã luôn xuống nước khi thấy thị trường ngập sắc "đỏ".

"Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang đặt cược rằng nền kinh tế Mỹ không thể chịu đựng một cuộc xung đột thương mại kéo dài. Trung Quốc kỳ vọng rằng viễn cảnh thị trường sụp đổ cuối cùng sẽ buộc ông Trump phải đàm phán", tờ báo tài chính hàng đầu Mỹ đánh giá.

Trong khi đó, tạp chí Foreign Policy nhắc lại thuật ngữ "TACO" (Trump always chickens out - Ông Trump luôn nhượng bộ) để nói về thói quen này. 

Tờ này nhấn mạnh việc TACO không phải dấu hiệu cho thấy một ông Trump yếu đuối. Thay vào đó, ông đã hiểu rõ luật chơi, nhận thấy mình không có "lá bài" nào đủ mạnh trên ván chơi hiện tại và quyết định dồn nguồn lực cho ván tiếp theo.

"Ông Trump và đội ngũ của ông giờ đây nhận ra ai đang nắm giữ lá bài mạnh. Ông ấy đã kết luận rằng Mỹ không thể thoát khỏi sự phụ thuộc vào đất hiếm Trung Quốc trong ba năm còn lại của nhiệm kỳ này, hay thậm chí xa hơn nữa", Foreign Policy nhấn mạnh.

Thực tế cả hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đều đang gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên Trung Quốc dường như đang ở thế mạnh hơn về thương mại. Bloomberg báo cáo kể từ khi thương chiến bắt đầu, "xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 27% so với cùng kỳ năm trước, nhưng tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc vẫn tăng 8,3%".

Ngược lại, "nông dân Mỹ chưa tìm được người mua mới cho đậu nành của họ", trong khi thị trường tiêu dùng Mỹ vẫn phụ thuộc vào Trung Quốc trong nhiều ngành hàng quan trọng: 73 - 78% đồ chơi và 85 - 90% hàng hóa liên quan đến Giáng sinh bán tại Mỹ sản xuất tại Trung Quốc.

Tuy nhiên Washington chưa phải đã hết các lợi thế quan trọng. Trung Quốc vẫn phụ thuộc vào Mỹ về nhiều mặt hàng mà họ không thể thiếu, bao gồm chất bán dẫn tiên tiến và thiết bị, phần mềm để sản xuất chúng, cũng như máy bay, động cơ và linh kiện nhà máy hạt nhân. Trong đó, chip AI từ Mỹ là sản phẩm quan trọng bậc nhất, quyết định Bắc Kinh có thành công bước vào kỷ nguyên AI hay không.

Trong bối cảnh ảm đạm trên, thương vụ TikTok gần đây đang là dấu hiệu tích cực. Thỏa thuận này cho thấy ông Trump sẵn sàng để cho kinh tế và công nghệ Mỹ - Trung tiếp tục phụ thuộc lẫn nhau nhiều hơn. Thương vụ này có thể tạo tiền đề cho mối quan hệ kinh tế hiệu quả hơn, đồng thời là khuôn mẫu cho những thỏa thuận thương mại trong tương lai giữa hai nước.

Thương chiến Mỹ - Trung leo thang trên biển

Cuộc chiến thuế quan giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới chuyển sang mặt trận mới với phí cảng đánh vào ngành vận tải biển, đe dọa gây hỗn loạn chuỗi cung ứng toàn cầu khi thời hạn đàm phán đang cận kề.