Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã kêu gọi các lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) cân nhắc sử dụng công cụ thương mại mạnh nhất của khối để đáp trả Trung Quốc, nếu các nỗ lực ngoại giao thất bại trong việc giải quyết tranh cãi về kế hoạch siết chặt xuất khẩu đất hiếm và nguyên liệu chiến lược của Bắc Kinh, Hãng tin Bloomberg ngày 24-10 cho biết.

Phát biểu trong hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo EU tại Brussels, ông Macron nhấn mạnh khối cần "xem xét mọi lựa chọn có thể", bao gồm việc kích hoạt công cụ chống cưỡng ép kinh tế (Anti-Coercion Instrument - ACI).

"Đây là hành động cưỡng ép kinh tế", ông Macron nói với báo giới sau hội nghị, ám chỉ thông báo của Trung Quốc về việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm. "Chúng ta có thể thấy rõ tác động của nó đối với châu Âu, và chúng ta phải có khả năng đáp trả".

Đầu tháng này, Trung Quốc đã công bố kế hoạch siết chặt kiểm soát việc xuất khẩu đất hiếm và các nguyên liệu quan trọng khác. 

Theo quy định mới, các doanh nghiệp nước ngoài sản xuất hàng hóa có chứa bất kỳ lượng nhỏ đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc đều phải xin giấy phép xuất khẩu.

Động thái này làm dấy lên lo ngại sâu sắc ở châu Âu, khi đất hiếm là vật liệu thiết yếu trong nhiều lĩnh vực then chốt như sản xuất pin xe điện, năng lượng tái tạo, công nghệ cao và quốc phòng.

Giới chuyên gia cảnh báo các hạn chế của Bắc Kinh có thể gây ra cú sốc lớn đối với ngành công nghiệp và an ninh của châu Âu, vốn phụ thuộc nhiều vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc - quốc gia chiếm gần 70% sản lượng toàn cầu năm 2024.

Sau hội nghị, Thủ tướng Đức Friedrich Merz xác nhận các nhà lãnh đạo EU đã thảo luận về việc sử dụng công cụ ACI, song chưa đưa ra quyết định cụ thể. Ông cho biết Ủy ban châu Âu, cơ quan chịu trách nhiệm điều phối chính sách thương mại của khối, sẽ đánh giá khả năng triển khai biện pháp này.

Tuy nhiên việc kích hoạt ACI vào thời điểm này được xem là không khả thi, vì có thể làm leo thang căng thẳng với Bắc Kinh.

Thay vào đó, Ủy ban châu Âu được cho là đang chuẩn bị các phương án đối phó nếu đàm phán với Trung Quốc thất bại - bao gồm danh sách các biện pháp thương mại có thể được triển khai vào cuối tháng này, cùng kế hoạch tìm nguồn cung thay thế và bảo đảm nguồn nguyên liệu quan trọng trong ngắn hạn.

Ủy viên Thương mại EU Maros Sefcovic cho biết ông đã trao đổi với Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào về vấn đề này.

Đất hiếm Trung Quốc có khả năng 'hạ gục' Mỹ?

Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng, vai trò của đất hiếm đã vượt xa phạm vi công nghiệp: nó trở thành yếu tố sống còn, góp phần định hình cán cân quyền lực địa chính trị thế kỷ 21.