Sáng 28-10, Quốc hội thảo luận hội trường báo cáo của Đoàn giám sát Quốc hội về thực hiện chính sách, pháp luật bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Một đồng chi cho môi trường hôm nay, tiết kiệm hàng chục đồng cho y tế và khắc phục thiên tai ngày mai

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) nhận định, "lần đầu tiên, chúng ta đặt thiên nhiên ngang hàng với con người, coi bảo vệ môi trường là nền tảng của tăng trưởng, chứ không phải là cái giá phải trả cho phát triển".

Tuy nhiên ông nhìn nhận công tác kiểm soát ô nhiễm có tiến bộ nhưng chưa bền vững.

Tỉ lệ thu gom rác đô thị đạt 97%, nhưng chỉ 18% nước thải được xử lý; gần 60% rác thải vẫn chôn lấp - chủ yếu ở nông thôn và đô thị nhỏ.

Nhiều bãi rác tồn lưu hàng chục năm như Nam Sơn (Hà Nội), Khánh Sơn (Đà Nẵng), Tân Long (Tiền Giang) vẫn là "điểm nóng môi trường".

Tại Hà Nội, có thời điểm bụi mịn vượt ngưỡng WHO gấp 5-7 lần, ảnh hưởng sức khỏe hàng triệu người.

Các lưu vực sông Nhuệ - Đáy, Bắc Hưng Hải, sông Cầu ô nhiễm hữu cơ cao gấp 3-5 lần cho phép, trong khi ngân sách cho xử lý nguồn thải còn quá thấp, chỉ chiếm khoảng 1,2% tổng chi ngân sách nhà nước, thấp hơn Thái Lan, Indonesia, Malaysia.

Ông chỉ rõ khung pháp lý tuy tiến bộ nhưng vẫn còn "khoảng trống hành động". Phân loại rác tại nguồn mới đạt khoảng 15% hộ gia đình, nhiều doanh nghiệp vẫn coi chi phí môi trường là "gánh nặng" thay vì "đầu tư cho tương lai".

"Tất cả những điều đó cho thấy môi trường Việt Nam đang ở ngưỡng giới hạn chịu đựng, nếu không chuyển đổi mạnh mẽ, chi phí khắc phục sẽ lớn hơn nhiều so với chi phí phòng ngừa", ông Bình đánh giá.

Từ đây, ông nhìn nhận đã đến lúc xem môi trường là chỉ số năng lực điều hành quốc gia, không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật.

Ông đề nghị Quốc hội đưa "GDP xanh", "tăng trưởng carbon thấp", "chỉ số sức khỏe môi trường" vào hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia.

Chính phủ cần ban hành chính sách tài chính xanh quốc gia, phát hành trái phiếu khí hậu, thành lập quỹ xanh địa phương và ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch.

"Một đồng chi cho môi trường hôm nay sẽ tiết kiệm hàng chục đồng cho y tế và khắc phục thiên tai ngày mai", ông Bình phát biểu và đề nghị đổi mới quản trị, chuyển từ "kiểm soát" sang "giám sát thông minh".

Địa phương cũng cần được phân cấp mạnh theo nguyên tắc "địa phương quyết - địa phương làm - địa phương chịu trách nhiệm". Công nghệ chính là "cánh tay nối dài" của trách nhiệm công quyền.

Ông nhấn mạnh bảo vệ môi trường không phải là sự đánh đổi với tăng trưởng, đó chính là nền tảng để phát triển lâu dài.

"Nếu chúng ta không hành động mạnh mẽ hôm nay, mai này mọi thành tựu kinh tế sẽ bị dòng nước ô nhiễm, không khí ngột ngạt cuốn trôi", ông Bình nêu thêm.

Cần có điều tra về sử dụng gỗ quý tự nhiên để làm bàn ghế, tủ, giường

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Gia Lai) cho biết báo cáo của đoàn giám sát nói đến việc phải phủ xanh những vùng rừng đã bị chặt, tuy nhiên việc cần nhất hiện nay là phải cố gắng giữ được diện tích rừng tự nhiên.

"Những cây lâu năm chính là lá phổi, đây là cơ chế hữu hiệu để giữ đất và nước, tránh hiện tượng sạt lở, lũ lụt ngày càng diễn ra thường xuyên hơn, nghiêm trọng hơn ở khắp mọi vùng đất nước", ông Hiếu nói.

Ông đề nghị báo cáo giám sát cần đề cập cụ thể hơn về tình hình bảo vệ rừng tự nhiên, trong đó nêu rõ bao nhiêu diện tích rừng sẽ được sử dụng trong tương lai, kế hoạch trồng lại như thế nào, trồng cây gì...

"Đặc biệt, cần phải có điều tra tình trạng sử dụng gỗ quý tự nhiên để làm các vật dụng như bàn ghế, tủ, giường trong thực tế diễn ra như thế nào", ông Hiếu kiến nghị.

Theo ông, rất cần các con số để chứng minh "chúng ta đang kiên quyết bảo vệ rừng" và đã thu được những kết quả như thế nào.

Ông nhấn mạnh muốn bảo vệ rừng cần đi vào "gốc rễ", đó là tình trạng phá rừng để lấy gỗ làm các vật dụng và lấy đất rừng để phát triển các dự án.

Bộ Nội vụ đề xuất tiêu chuẩn mới của vụ trưởng, cục trưởng, giám đốc sở, chánh thanh tra

Tại dự thảo nghị định, Bộ Nội vụ đề xuất nhiều tiêu chuẩn mới của vụ trưởng, cục trưởng, giám đốc sở, chánh thanh tra tỉnh.