Sáng 28-10, Quốc hội nghe và thảo luận hội trường báo cáo của đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Phiên thảo luận diễn ra cả ngày và sẽ được truyền hình trực tiếp trên Đài truyền hình Việt Nam, Đài tiếng nói Việt Nam.

Phát biểu trước phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chia sẻ môi trường tự nhiên, môi trường sống ngày càng đối diện với nhiều thách thức, biến đổi thất thường, khó đoán. Theo ông Hoan, các tỉnh, thành phố miền Trung hiện đang đối phó với mưa lũ khắc nghiệt, đời sống bà con nhân dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

"Quốc hội xin gửi lời thăm hỏi, lời chia sẻ sâu sắc tới đồng bào các địa phương bị ảnh hưởng; đồng thời gửi lời động viên, ghi nhận nỗ lực của các cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận Tổ quốc, lực lượng quân đội, công an; đội ngũ cán bộ ngành y tế, giáo dục; các tổ chức, cá nhân và các lực lượng tuyến đầu không quản ngại hiểm nguy dốc sức cứu trợ, hỗ trợ bà con", ông Hoan nhấn mạnh.

Trình bày báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội, Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết qua giám sát, đoàn giám sát nhận thấy việc ban hành và thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành đã đạt được nhiều kết quả tích cực, quan trọng.

Qua đó góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.

Việc bảo vệ môi trường đã có nhiều chuyển biến, đạt và vượt nhiều mục tiêu, chỉ tiêu quan trọng đề ra; chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam tăng, đứng tốp đầu trong ASEAN.

Có 3/5 chỉ tiêu đã vượt kế hoạch đặt ra cho năm 2025, gồm tỉ lệ thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn; tỉ lệ khu công nghiệp, khu chế xuất đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường; tỉ lệ che phủ rừng.

Ngân sách nhà nước chi cho sự nghiệp môi trường được bảo đảm không thấp hơn 1% tổng chi ngân sách và tăng qua các năm (năm 2024 đạt 1,12%). Nguồn lực xã hội hóa và đầu tư từ doanh nghiệp cho bảo vệ môi trường cũng có những chuyển biến tích cực.

Ô nhiễm môi trường còn xảy ra, diễn biến phức tạp

Tuy nhiên ông Mạnh cho hay đoàn giám sát nhận thấy, việc tổ chức thực hiện Luật Bảo vệ môi trường còn một số hạn chế, bất cập.

Tình trạng ô nhiễm môi trường còn xảy ra, vẫn còn diễn biến phức tạp, có thời điểm ở mức độ nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) tại các thành phố lớn.

Chỉ số chất lượng không khí có thời điểm vượt ngưỡng an toàn, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người dân, có những lúc thủ đô Hà Nội, TP.HCM rơi vào nhóm đô thị ô nhiễm nhất thế giới.

Chất lượng môi trường một số đoạn sông tập trung tại khu vực đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải chậm được cải thiện.

"Chưa hoàn thành chỉ tiêu về tỉ lệ cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được xử lý. Theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, đến năm 2025, 100% cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng phải được xử lý, nhưng đến tháng 9-2025, cả nước vẫn còn 38/435 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng chưa hoàn thành xử lý triệt để", ông Mạnh phân tích.

Mặt khác, hạ tầng kỹ thuật về bảo vệ môi trường, nhất là trong thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, nước thải còn lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu. Hiện chỉ có khoảng 18% tổng lượng nước thải đô thị được thu gom, xử lý; tỉ lệ chôn lấp trực tiếp tuy đã giảm nhưng vẫn chiếm tỉ lệ cao, nhiều bãi chôn lấp gây ô nhiễm môi trường chậm được xử lý.

Cả nước mới có 31,5% cụm công nghiệp và 16,6% làng nghề đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, theo báo cáo của Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, có các vụ việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị liên quan đến hoạt động của một số cơ sở chăn nuôi quy mô tập trung xả thải ra môi trường.

Hoạt động tập kết, xử lý rác thải tại một số địa phương; hoạt động của một số cơ sở sản xuất có phát sinh khí thải gây ô nhiễm môi trường; dự án công viên nghĩa trang… đã gây tác động lớn đến sinh hoạt của người dân trong khu vực.

"Phần lớn việc giải quyết của các cấp chính quyền địa phương mới chỉ dừng ở mức độ yêu cầu chủ đầu tư hạn chế sự tác động xấu của dự án, công trình ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt và sản xuất của người dân mà chưa có những giải pháp căn bản hơn giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường", ông Mạnh cho hay.

Kiến nghị Quốc hội khóa mới tập trung giám sát quản lý đất đai, tài nguyên môi trường

Quốc hội khóa XV kiến nghị Quốc hội khóa tới (khóa XVI) tập trung giám sát những vấn đề như quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường, phòng chống tham nhũng, lãng phí, bảo vệ quyền con người, quyền công dân...