Ngân hàng Nhà nước triển khai các biện pháp hỗ trợ

Trao đổi với Tuổi Trẻ hôm 6-3, ông Đào Minh Tú - phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) - cho biết thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng tại công điện 21 về điều hành đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo, NHNN đã có công văn chỉ đạo các ngân hàng thương mại.

Theo đó, để kịp thời đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng đối với sản xuất kinh doanh gạo, NHNN đề nghị các ngân hàng thương mại chủ động cân đối nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn vay của người dân và doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua, tạm trữ, tiêu thụ (trong nước, xuất khẩu) lúa gạo trong năm 2025, nhất là thu mua lúa hàng hóa vụ đông xuân tại các tỉnh thành khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và tạo điều kiện hỗ trợ nông dân tái vụ.

"Không để xảy ra tình trạng người dân, doanh nghiệp có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả và đáp ứng đầy đủ quy định của pháp luật mà không được tiếp cận hoặc chậm tiếp cận vốn vay do các điều kiện và thủ tục phiền hà" - lãnh đạo NHNN nhấn mạnh...

Riêng đối với lãi suất, các ngân hàng thương mại phải tiếp tục tiết giảm chi phí hoạt động, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và có các biện pháp khác để giảm lãi suất cho vay, sẵn sàng chia sẻ một phần lợi nhuận nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, nhất là trong lĩnh vực lúa gạo khu vực Đồng bằng sông Cửu Long...

Ông ĐỖ HÀ NAM (phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam - VFA):

Các giải pháp về chính sách đang đúng hướng

Gạo Việt Nam có mặt hàng riêng, thị trường riêng, chứ không quá "đụng hàng" của Ấn Độ. Cụ thể, giá gạo của Ấn xuống từ tháng 9-2024, còn Việt Nam xuống từ đầu năm nay.

Nhưng giá lúa gạo của Việt Nam giảm sâu, giảm nhanh hơn so với mức giảm chung của thế giới, cụ thể là gạo từ Thái Lan dù giảm nhưng không giảm mạnh như Việt Nam.

Do đó, ngoài các tác động từ cung cầu thế giới, tình trạng quản lý không tốt, không ít doanh nghiệp trong nước bán phá giá góp phần khiến giá lúa gạo Việt Nam giảm sâu.

Do đó, điều quan trọng nhất là doanh nghiệp Việt Nam cố gắng không bán phá giá, cùng chung tay giữ giá lúa gạo. Bởi khi bán ào ạt nhiều quá thì dễ bị khách hàng ép giá, đẩy giá giảm sâu.

Để doanh nghiệp chung tay, điều cần thiết phải có giải pháp về tài chính cho doanh nghiệp xuất khẩu và nông dân trồng lúa, có thể về ưu đãi lãi suất, hạn mức cho vay... nhằm đảm bảo lợi ích lâu dài cho nông dân.

Khi có tài chính ổn, doanh nghiệp và nông dân tự tin giữ hàng lại nếu thấy thị trường không tốt. Việc giữ lại kho nông dân, kho cung ứng, kho xuất khẩu... cùng nhau giữ hàng như vậy giúp phần nào ngăn chặn việc giảm giá, thậm chí kéo giá tăng.

Bên cạnh đó, chúng ta cần nghiên cứu đa dạng giống gạo để có được tiếp khách hàng riêng. Ngoài ra, VFA đề nghị Bộ Công Thương đưa ra quy định giá sàn về xuất khẩu gạo với mức giá là 500 USD/tấn.

Trước mắt phải sớm có chính sách, bởi vụ đông xuân đang sắp đến, sau đó là vụ hè thu. Nếu giá không tốt, sản xuất không hiệu quả thì nông dân không xuống giống nhiều, ảnh hưởng đến sản lượng chung.

Sau thông tin về các giải pháp nhằm hạn chế sụt giảm giá lúa gạo từ Chính phủ, giá gạo trong nước đã quay đầu tăng nhẹ trở lại, chứng tỏ các giải pháp về chính sách đang đi đúng hướng và ảnh hưởng không nhỏ đến giá lúa gạo. Do đó, chúng ta cần khẩn trương áp dụng các giải pháp.

Kiểm tra việc dự trữ để đảm bảo công tác bình ổn

Tại cuộc họp về tình hình tiêu thụ lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long do Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa tổ chức, ông Đỗ Hải Nam, phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cho biết giá gạo xuất khẩu giảm là do giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ giảm mạnh, các nước xuất khẩu gạo khác cũng giảm theo.

"Chính phủ Philippines tăng cường quản lý kiểm tra doanh nghiệp nhập khẩu gạo và gây khó cho việc nhập khẩu gạo Việt Nam, trong khi thị trường này chiếm 45% thị phần xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam đang cần hợp đồng xuất nên đẩy mạnh bán ra trong hai tháng đầu năm khiến giá giảm cả trong nước lẫn xuất khẩu. Giá lúa gạo giảm nên về cơ bản lợi nhuận của nông dân không còn đáng kể, điều này có thể ảnh hưởng sản xuất lúa vụ hè thu" - ông Nam nói.

Trước tình hình này, ông Nam đề xuất các ngân hàng xem xét cho các doanh nghiệp xuất khẩu vay mua gạo để dự trữ.

Cùng với đó tăng hạn mức cho doanh nghiệp xuất khẩu và doanh nghiệp cung ứng gạo, kéo dài thời gian cho vay để mua gạo bán cho các thị trường tốt hơn như châu Phi và kéo dài hạn tồn kho để hạn chế bán ra ồ ạt như hiện nay.

Ông Nam cũng đề nghị Bộ Công Thương kích hoạt giá sàn gạo xuất khẩu với mức 500 USD/tấn (FOB) theo nghị định 107 về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.

Ông Nam cũng đề xuất xem xét kiểm soát vấn đề nhập khẩu lúa gạo từ Campuchia vì trong hai tháng đầu năm chúng ta đã nhập khẩu hơn 1 triệu tấn lúa từ nước này nên cũng ảnh hưởng tới giá bán trong nước.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết bộ đang nghiên cứu đề xuất kích hoạt giá sàn gạo xuất khẩu. "Bộ cũng đang tính đến việc kiểm tra việc dự trữ để đảm bảo công tác bình ổn.

Tới đây, bộ sẽ phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường và ngành liên quan để kiểm tra việc này. Đồng thời, bộ đang cố gắng đàm phán các thị trường vừa mới, vừa truyền thống để đảm bảo chúng ta có thị trường ổn định, nguồn hàng ổn định đảm bảo xuất khẩu gạo dài hạn" - ông Tân nói.

Ngành gạo Thái Lan tìm thị trường mới

Theo Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan, xuất khẩu gạo của Thái Lan dự kiến sẽ giảm 33% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý đầu tiên của năm 2025.

Hai yếu tố chính dẫn đến sự suy giảm này, theo phó phát ngôn viên Chính phủ Thái - ông Anukool Pruksanusak, là:

Thứ nhất, cạnh tranh tăng cao khi Ấn Độ dỡ bỏ các hạn chế và thuế xuất khẩu, cho phép xuất khẩu gạo không giới hạn làm sản lượng gạo toàn cầu từ đó cũng tăng lên.

Thứ hai, Indonesia và Philippines - các nước nhập khẩu gạo chính của Thái Lan - có thể sẽ giảm nhập khẩu gạo vì sản lượng gạo trong nước đang tăng và lượng gạo dự trữ vẫn còn nhiều.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ Thương mại Thái Lan đang thực hiện các biện pháp để nâng giá gạo, chẳng hạn như tổ chức hội chợ lúa gạo.

Bên cạnh đó, Thái Lan tìm cách mở rộng xuất khẩu, trong đó bao gồm kế hoạch đến thăm Nam Phi vào tháng 3 để ký biên bản ghi nhớ xuất khẩu của Bộ trưởng Thương mại Pichai Naripthaphan và ký một thỏa thuận cấp chính phủ với Trung Quốc nhằm xuất khẩu thêm 280.000 tấn gạo để giải quyết tình trạng dư thừa.

Bộ Thương mại cũng sẽ cung cấp hỗ trợ tín dụng chuyên biệt cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo bằng cách hợp tác với Ngân hàng Xuất nhập khẩu Thái Lan để cung cấp các khoản vay cho các doanh nghiệp và nhà xuất khẩu, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc mua và lưu trữ nhiều gạo từ nông dân.

Ấn Độ cũng đối mặt với tình trạng ảm đạm với giá gạo xuống thấp sau khi dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu một số loại gạo mặc dù lượng gạo xuất khẩu tăng. Giá gạo ở Ấn Độ giảm cũng do giảm nhu cầu về gạo trắng ở trong nước và quốc tế.

Hầu hết gạo trắng từ Ấn Độ được chuyển đến các nước Đông Phi và việc mua gạo cho tháng Ramadan. Một nhà xuất khẩu tại Ấn Độ cho biết "các thị trường chính của gạo trắng Ấn Độ đã giảm tiêu thụ".

Chẳng hạn như Philippines và Indonesia hồi phục sản xuất gạo trong nước, Mozambique hiện đang trải qua tình trạng bất ổn dân sự, trong khi Mombasa (Kenya) phải chịu thuế nhập khẩu gạo...