Bộ Y tế cho phép các bệnh viện được đấu thầu thuốc, mua thiết bị, vật tư chào giá cao nhất, phù hợp với khả năng tài chính và yêu cầu chuyên môn. 

Bệnh viện không nhất thiết phải mua mặt hàng giá thấp dẫn đến "dao mổ rạch ba lần không qua da" như từng xảy ra ở Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM). 

Tuy nhiên phản ứng từ các bệnh viện cho thấy có điều vừa mừng vừa lo.

Chỉ còn lo khan hàng

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Bá Việt, giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh, cho hay sau thời gian dài vừa làm vừa chờ thông tư hướng dẫn nghị quyết 30, nay các bệnh viện đã có thể mua sắm trang thiết bị y tế theo quy định mới là thông tư 14.

"Chúng tôi đã rất mong mỏi thông tư này. Thông tư đã cụ thể hóa, gỡ vướng được cho bệnh viện có thể trang bị thiết bị y tế phù hợp, phục vụ chuyên môn tốt hơn chứ không chỉ căn cứ vào giá. Điều này hạn chế tình trạng phải mua thiết bị y tế giá rẻ mà chất lượng không đảm bảo cho khám, chữa bệnh", ông Việt cho hay.

Có thể thấy các kiến nghị trước đây mà lãnh đạo các bệnh viện nêu đã được tiếp thu và điều chỉnh khi lần lượt bỏ quy định "ba báo giá", đồng thời cho phép lựa chọn giá cao nhất, tránh chuyện mua giá thấp nhất mà hậu quả là đúng kiểu "tiền nào của nấy".

Bác sĩ Phạm Thanh Việt, trưởng phòng kế hoạch tổng hợp Bệnh viện Chợ Rẫy, cho hay đến nay việc bảo đảm thuốc điều trị cũng như các trang thiết bị y tế cơ bản được đáp ứng.

Một lãnh đạo bệnh viện tại Hà Nội cũng bày tỏ vui mừng khi đã có thông tư hướng dẫn cụ thể về mua sắm trang thiết bị y tế. Tuy nhiên vị này cũng nhận định sẽ còn khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh thiếu nguồn cung.

Ngoài thủ tục đấu thầu, lựa chọn nhà thầu thì vấn đề rất khó khăn hiện nay là thiếu nguồn cung. Có những hạng mục mời thầu nhiều lần mới có nhà thầu tham gia, hay trúng thầu cũng chỉ cung ứng nhỏ giọt, cầm chừng.

Đơn vị nhập khẩu cũng khó khăn về nguồn hàng tại các nước nên nguồn cung gián đoạn, không có hàng hoặc phải chờ hàng rất lâu.

"Đây là nguyên nhân khách quan mà các bệnh viện khó có thể giải quyết được", vị này nhận định.

Thông tư hướng dẫn đối với trường hợp trên thị trường Việt Nam chỉ có một hoặc hai nhà cung cấp (để bảo đảm tính tương thích về công nghệ, bản quyền; cần triển khai ngay) thì chủ đầu tư được phép gửi trực tiếp yêu cầu báo giá đến nhà cung cấp.

Tuy nhiên, cũng không loại trừ trường hợp gửi trực tiếp yêu cầu báo giá vẫn không nhận được hồi đáp.

"Như vậy thông tư gỡ vướng nhưng không chắc chắn sẽ đảm bảo đủ trang thiết bị y tế phục vụ khám, chữa bệnh. Bên cạnh đó, thông tư vừa được ban hành vì vậy bệnh viện cần có thời gian để áp dụng. Phải làm mới biết được còn vướng ở đâu nữa không", vị này chia sẻ thêm.

Quan trọng là biết đánh giá đâu là hàng chất lượng khi đấu thầu thuốc, thiết bị

Một đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy thừa nhận xưa nay điểm nghẽn lớn nhất của việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế nằm ở quy định phải mua giá thấp nhất. Và với việc Bộ Y tế ban hành thông tư 14 cho phép "lựa chọn giá cao nhất", vị này nói đây là điểm lợi rất lớn, giúp giải tỏa nhiều vướng mắc của bệnh viện.

"Tuy nhiên khi thực hiện cũng phải so sánh cấu hình tương thích và yêu cầu kỹ thuật, bởi cấu hình khác nhau cũng không thể lựa chọn giá cao nhất được mà phải lựa chọn thiết bị phù hợp nhất. Tức dù gỡ vướng nhưng trong quá trình thực hiện cũng đòi hỏi sự ràng buộc bằng hai phương pháp chọn xây dựng giá và cấu hình trang thiết bị", vị này chia sẻ.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Phan Văn Báu, giám đốc Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM), cho biết trước đây nghị quyết 30 chỉ tháo gỡ khó khăn trong mua sắm trang thiết bị y tế; còn sửa chữa, bảo trì trang thiết bị y tế vẫn phải áp dụng theo thông tư 58/2016 và sau đó là thông tư 68/2022 của Bộ Tài chính.

"Xác định giá gói thầu phải phụ thuộc vào tối thiểu ba bảng báo giá, trong khi một số trường hợp thiết bị y tế đang sử dụng chỉ độc quyền do hãng sản xuất hoặc nhà phân phối độc quyền mới có thể đủ năng lực can thiệp vào thiết bị đó", ông Báu phân tích.

Với thông tư 14, ông Báu cho rằng đã giải quyết được khó khăn, vướng mắc kể trên. Thông tư quy định chủ đầu tư tự quyết định lựa chọn giá hoặc thành lập hội đồng nhằm quyết định việc lựa chọn giá phù hợp yêu cầu chuyên môn và bảo đảm đủ kinh phí.

Đặc biệt quy định ưu tiên chọn giá gói thầu theo phương pháp 1 (tức xây dựng giá gói thầu theo báo giá của nhà cung cấp), nếu không thành công mới chọn phương pháp 2, 3.

Quy định này đồng thời cho phép chủ đầu tư được chọn báo giá cao hơn nếu thực hiện đồng thời hai phương pháp trở lên.

"Các quy định mới đã giải quyết được khó khăn trong việc xây dựng giá gói thầu so với trước đây do quy định rõ ưu tiên phương pháp xây dựng giá gói thầu; nhiều trường hợp do yêu cầu chuyên môn, chất lượng sản phẩm, chủ đầu tư có thể lựa chọn báo giá có giá chào cao hơn.

Nếu chọn phương pháp dựa vào kết quả thẩm định giá, doanh nghiệp thẩm định giá có sai sót trong việc tập hợp dữ liệu khi ban hành chứng thư thẩm định giá, chủ đầu tư không phải chịu trách nhiệm.

Ngoài ra, nhiều trường hợp hàng hóa đặc thù chỉ có một hoặc hai nhà cung cấp, hãng sản xuất độc quyền; chủ đầu tư có thể liên hệ trực tiếp", ông Báu khẳng định.

Gỡ vướng, nhưng đấu thầu thuốc và vật tư y tế cho bệnh viện vẫn chậm

Lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội) cho hay sau khi có văn bản gỡ vướng cho đấu thầu, mua sắm trang thiết bị vật tư y tế, bệnh viện đã thực hiện, tuy nhiên thực tế việc đấu thầu còn chậm.