Thủ tục phúc thẩm được kích hoạt do có kháng cáo của người bị tuyên án và đặc biệt là có kháng nghị của viện kiểm sát đối với toàn bộ nội dung bản án.

Kháng nghị của viện kiểm sát dựa trên nhận định người bị tuyên án đã bị truy cứu trách nhiệm về tội danh không tương thích với hành vi.

Ở thời điểm bản án được tuyên, hành vi đó không bị coi là phạm tội theo điều 244 Bộ luật Hình sự, cũng không mang đầy đủ dấu hiệu của bất kỳ tội danh nào khác. Viện kiểm sát đề nghị miễn truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị cáo. Tòa phúc thẩm cũng đã tuyên án theo đề nghị của viện kiểm sát.

Ngay sau khi án sơ thẩm được tuyên, viện kiểm sát đã kháng nghị hủy toàn bộ án sơ thẩm nhưng kèm theo đó là đề nghị điều tra lại vụ án.

Lý do được cho là dù hành vi không phạm tội danh được ghi nhận trong bản án sơ thẩm vẫn cần xem xét các khả năng khác, đặc biệt là khả năng khép hành vi vào một tội danh khác với mức hình phạt nhẹ hơn, cụ thể là theo điều 234 Bộ luật Hình sự.

Nút thắt của câu chuyện là vấn đề định giá số tài sản, tức là giá của mấy con gà lôi được đem bán: nếu giá này thấp hơn mức phải chịu trách nhiệm hình sự thì thôi, miễn trách nhiệm; còn nếu cao hơn thì phải xem xét tiếp về việc truy cứu trách nhiệm hình sự theo tội danh mới.

Tuy nhiên ở góc nhìn thực tiễn, ai cũng nhận thấy có định giá kiểu gì và gà lôi có to lớn cỡ nào thì tổng giá trị của mấy con gà ấy không thể lên đến mức mà luật cho phép truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người trong cuộc.

Rõ hơn, việc hủy án sơ thẩm để điều tra lại là không cần thiết, chỉ gây mất thời gian và tốn kém tiền bạc. Bởi vậy trước khi tòa án mở phiên xử phúc thẩm, viện kiểm sát đã điều chỉnh nội dung kháng nghị: đề nghị miễn trách nhiệm hình sự. Và tòa đã miễn.

Tòa đáng lý ra đã không phải xử phúc thẩm nếu án sơ thẩm không tuyên bị cáo phạm tội. Việc tòa xác định bị cáo có tội ở cấp sơ thẩm được cho là do lúc xét xử tòa chưa cập nhật những thay đổi trong các quy định của pháp luật liên quan đến tiêu chí nhận diện hành vi phạm tội.

Các tiêu chí này lúc ban đầu được ghi nhận trong một nghị định chính phủ nhưng quy định sửa đổi nội dung tiêu chí thì lại được ghi nhận trong một thông tư cấp bộ.

Thông tư này được ban hành đúng thẩm quyền của cấp bộ, được khẳng định tại một nghị định mới về phân quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong khung cảnh cải cách thể chế.

Bài học rút ra từ câu chuyện phải thận trọng, chặt chẽ và nhất là tường minh trong việc xây dựng các quy tắc có tác dụng hạn chế các quyền của chủ thể đã được hiến định và luật định.

Tư tưởng chủ đạo là người dân có quyền làm tất cả những gì phù hợp với đạo đức xã hội và không bị luật cấm.

Sự cấm đoán, hạn chế đối với các quyền của người dân phải được minh định trong văn bản luật, bằng các quy tắc dễ hiểu và chỉ được hiểu theo một nghĩa, đồng thời không có nội dung mâu thuẫn với các quy tắc khác.

Một bài học nữa là một khi đã có thể đánh giá định tính và định lượng một hành vi hoặc một sự kiện theo cách thông thường, nghĩa là chỉ cần dựa vào sự hiểu biết phổ thông, không cần ý kiến chuyên gia thì cơ quan có thẩm quyền có thể mạnh dạn quyết định vào sự đánh giá đó.

Trong chuyện gà lôi kể trên chắc chắn có trưng cầu giám định giá đối với mấy con gà thì kết quả không khác so với khảo giá bằng cách thông dụng, dân gian. Bởi vậy không cần điều tra lại vẫn có đủ căn cứ thuyết phục để đề nghị miễn trách nhiệm hình sự cho người thực hiện hành vi.

Quy định nuôi, buôn bán gà lôi trắng và động vật nguy cấp, quý hiếm

Để nuôi và buôn bán các loài động vật nguy cấp, quý hiếm như gà lôi trắng, người dân cần tuân thủ các quy định về điều kiện cơ sở nuôi, đăng ký cấp mã số cơ sở nuôi,...