Người nước ngoài, phần lớn trong độ tuổi lao động, hiện chiếm khoảng 3% dân số Nhật Bản, góp phần giảm tình trạng thiếu hụt lao động.

Giờ đây, con cái của những người lao động nước ngoài này cũng đang góp phần làm giảm tốc độ sụt giảm dân số trong nhóm người Nhật Bản bản địa, theo báo Nikkei Asia.

Trẻ ngoại quốc giúp ‘cứu’ đà giảm sinh ở Nhật

Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, “trẻ sơ sinh là công dân nước ngoài tại Nhật Bản” được định nghĩa là trẻ có cha mẹ đều mang quốc tịch nước ngoài, hoặc con của mẹ đơn thân người nước ngoài.

Số liệu cuối cùng của năm 2024 ghi nhận Nhật Bản hiện có 22.878 trẻ sơ sinh thuộc nhóm này, tăng hơn 3.000 so với năm 2023 trước đó và cao hơn 50% so với 10 năm trước.

Trong khi đó số trẻ sinh trong các gia đình người Nhật Bản giảm còn 686.173 vào năm 2024, tức giảm 41.115 so với năm 2023.

Như vậy số trẻ sinh từ các gia đình ngoại quốc bù đắp hơn một nửa mức giảm trong số trẻ sinh của người Nhật Bản, và chiếm 3,2% tổng số trẻ sinh ra trong năm.

Trong đó trẻ có mẹ là người Trung Quốc chiếm 4.237 ca sinh, kế đến là Philippines (1.807 ca sinh) và Brazil (1.351 ca sinh). Tuy nhiên nhóm “các trẻ sơ sinh mang quốc tịch khác” bao gồm Nepal, Việt Nam và nhiều nước khác, lại chiếm phần lớn, với 14.425 trẻ.

Theo Cục Quản lý xuất nhập cảnh Nhật Bản, số người nước ngoài cư trú hợp pháp tại nước này đạt kỷ lục 3,77 triệu người vào cuối năm 2024, tương đương khoảng 3% dân số nước này.

Trong đó 56% nằm trong độ tuổi 20 - 30, phần lớn là người đi làm hoặc du học. Khi nhóm này định cư lâu dài hơn, họ lập gia đình và đóng góp vào số ca sinh mới.

Tranh luận nhập cư và hòa nhập

Tuy nhiên sự gia tăng dân số ngoại quốc cũng làm nổi lên các tranh luận chính trị. Trong cuộc bầu cử Thượng viện tháng 7-2024, Đảng Sanseito cánh hữu đã giành thêm ủng hộ nhờ thông điệp “Người Nhật trên hết”.

Trước áp lực từ khối cử tri bảo thủ, năm ứng viên trong cuộc đua ghế chủ tịch Đảng Dân chủ tự do (LDP) đều kêu gọi siết chặt chính sách nhập cư.

Các chuyên gia cho rằng nếu số người nước ngoài trẻ tuổi tiếp tục tăng, Nhật Bản cần chính sách toàn diện hơn để giúp họ hòa nhập và phát triển, nhất là về giáo dục ngôn ngữ và phúc lợi xã hội.

Một số địa phương đã tự triển khai biện pháp hỗ trợ người nước ngoài.

Thành phố Nishio (tỉnh Aichi, miền trung Nhật Bản) - nơi có người nước ngoài từ hơn 50 quốc gia, trong đó có Việt Nam và Brazil - ghi nhận 14% trẻ sinh năm 2024 là con của công dân ngoại quốc.

Vì vậy chính quyền thành phố đã thuê ba thông dịch viên tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Việt để hỗ trợ giao tiếp giữa phụ huynh và nhân viên chăm sóc trẻ.

Tại thành phố Narita (tỉnh Chiba), nơi có sân bay quốc tế lớn, số trẻ sinh trong các gia đình ngoại quốc tăng 60% so với năm 2020. Thành phố này phát hành sổ tay đa ngôn ngữ giúp cư dân hiểu tập quán địa phương, từ cách phân loại rác đến quy tắc sinh hoạt.

“Chính sách hỗ trợ trẻ em ngoại quốc và gia đình họ vẫn còn rất chậm tại nhiều địa phương, phần lớn đang dựa vào các tổ chức phi lợi nhuận”, giáo sư thỉnh giảng Toshihiro Menju tại Đại học Kansai nhận định.

“Nhật Bản cần xây dựng xã hội nơi trẻ em ngoại quốc lớn lên biết tiếng Nhật, có cơ hội việc làm và thu nhập ngang bằng người Nhật. Nếu không, đất nước sẽ đối mặt với một xã hội chia rẽ”, ông Menju nhấn mạnh.

Nhật Bản giữa nghịch lý dân số già và làn sóng bài ngoại

Thiếu lao động nghiêm trọng, Nhật Bản phải đón nhận người nhập cư, nhưng làn sóng dân túy bài ngoại đang khiến nước này rơi vào nghịch lý sâu sắc.