"Có người chỉ mong tiếp tục là hộ nghèo"

Sáng 30-10, phát biểu thảo luận kết quả giám sát 3 chương trình mục tiêu quốc gia, đại biểu Quốc hội Đỗ Chí Nghĩa (Phú Yên) nêu rõ "nghèo hay không nghèo là một biến số", giảm nghèo bền vững là một thách thức rất lớn.

"Một gia đình có thể nghèo đi rất nhanh chóng khi một thành viên ốm, bị bệnh nặng đi điều trị. Ngược lại, cũng có nhiều cơ may giúp cho các hộ gia đình nghèo có thể thoát nghèo", theo ông Nghĩa, quan trọng là ý chí vươn lên, tự lực cánh sinh để thoát nghèo, ứng phó với mọi hoàn cảnh có thể xảy đến.

Sự hỗ trợ của cộng đồng, các chương trình, chính sách của Nhà nước chỉ có ý nghĩa khi các chủ thể chính có ý thức vươn lên.

"Tại sao cùng trong một điều kiện của khu vực, hoàn cảnh, có những người vươn lên thoát nghèo nhưng có những người cứ khó khăn mãi và chỉ mong được tiếp tục trong diện hộ nghèo?

Tại sao có những người thoát nghèo thì buồn nhưng trở lại hộ nghèo lại vui? Vui vì họ quan tâm đến các chính sách hỗ trợ", ông Nghĩa cho rằng cần thay đổi cơ bản về nhận thức để có được chuyển biến thực chất trong vấn đề này.

Ông Nghĩa cũng nói cần nhìn các nước xung quanh, có điều kiện tương tự, xem họ xóa đói, giảm nghèo như thế nào, xây dựng nông thôn mới như thế nào.

"Chắc chắn chúng ta không phải nước đầu tiên thực hiện các chính sách này và tại sao chúng ta vẫn cứ khó khăn như vậy? Có tiền chúng ta tiêu rất vội, nỗ lực giải ngân nhưng hiệu quả, thước đo đếm xem có đúng đối tượng để tạo ra sự chuyển biến lại rất khó khăn", ông Nghĩa nói thêm.

Ông dẫn chứng kinh nghiệm phát triển nông thôn ở Hàn Quốc và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay đổi nhận thức của các chủ thể là người dân, cũng như giao quyền tự chủ cho chính người dân trong việc quyết định cách thức triển khai của từng chương trình, dự án cụ thể tại địa phương, chứ không "loay hoay đồng nào mua mắm, đồng nào mua tương".

Đại biểu Phú Yên cũng đề nghị đẩy mạnh truyền thông về xóa đói, giảm nghèo: "Tại sao có những người khá giả ở nông thôn vẫn làm quần quật, tiết kiệm thời gian, giờ giấc, nhưng có những người nghèo, dù không phải nhiều, rất thong thả, rất chờ đợi. Truyền thông xóa đói giảm nghèo phải thay đổi".

Nguy cơ tái nghèo do bệnh tật

Tranh luận sau đó về nguy cơ "tái nghèo" do ốm đau, bệnh tật, đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu (Bình Định) nhận định vấn đề này có một phần nguyên nhân từ thiết kế các chương trình giảm nghèo.

Có 7 dự án nhưng chưa có dự án cụ thể nhấn mạnh việc nâng cao chất lượng điều trị và chăm sóc sức khỏe người dân ở các địa bàn khó khăn. Qua thực tế giám sát cho thấy một trong những nguyên nhân trực tiếp dẫn tới tái nghèo là nhà có người ốm. Không chỉ gia đình mà cả họ hàng phải dồn sức, dồn của chăm sóc người ốm, dẫn đến tái nghèo.

Bác sĩ Nguyễn Lân Hiếu đề cập những bệnh phổ biến như tiểu đường, cao huyết áp… Đây là những bệnh cần được quản lý và điều trị thường xuyên, nếu chăm sóc, dùng thuốc tốt, tỉ lệ trở nặng rất nhỏ, hoàn toàn có thể khống chế được. Nhưng nguồn lực cho y tế cơ sở còn hạn chế nên việc điều trị còn nhiều bất cập.

"Chính vì vậy, tỉ lệ biến chứng gặp rất cao ở địa phương nghèo. Một người thân trong gia đình bị đột quỵ phải lên thành phố chữa bệnh là tất cả tiền dự trữ trong nhà đội nón ra đi, chưa kể phải vay mượn khắp nơi. Ra viện về nhà kèm theo tàn phế không còn khả năng lao động, lại là một gánh nặng để gia đình phải chăm sóc…", ông Hiếu phân tích.

Từ đó, ông mong Quốc hội đặc biệt lưu ý vấn đề này, các nguồn lực của Bộ Y tế và các địa phương cần tập trung vào dự án chẩn đoán và điều trị bệnh lý không lây nhiễm phổ biến có tỉ lệ tử vong cao...

Cũng tranh luận, đại biểu Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) cho rằng nguyên nhân căn cơ của việc có những người dân chưa muốn thoát nghèo là do cách làm cũng như chất lượng của các chương trình chưa có tính bền vững, cả trước mắt và lâu dài.

"Người dân cảm thấy chưa yên tâm khi thoát nghèo, hết chương trình, hết dự án 'nghèo lại hoàn nghèo'", ông Hạ nói.

Đoàn giám sát của Quốc hội: 3 chương trình mục tiêu quốc gia đều 'giải ngân chậm'

Sáng 30-10, Quốc hội thảo luận việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về 3 chương trình mục tiêu quốc gia.