Đây là câu hỏi Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đặt ra trong cuộc họp trực tuyến và trực tiếp với các bộ, ngành và địa phương về vấn đề thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng giả sáng 7-5, do Bộ Y tế tổ chức.

Đã có quy phạm pháp luật, nhưng...

Ông Tuyên cho hay Bộ Y tế là cơ quan thường trực Ban chỉ đạo quốc gia về an toàn thực phẩm, đồng thời thực hiện chức năng quản lý nhà nước về quản lý thực phẩm chức năng, thuốc điều trị theo phân công.

Bộ Y tế tổ chức hội nghị để xem xét, đánh giá tình trạng, thực tế sản xuất, buôn bán, lưu thông, sử dụng thực phẩm chức năng, thuốc trên địa bàn cả nước.

Theo thứ trưởng, về thể chế trong lĩnh vực quản lý thuốc đã có Luật Dược (2006), Quốc hội vừa thông qua Luật Dược sửa đổi (2024 có hiệu lực từ ngày 1-7).

Bộ Y tế cũng được giao nhiệm vụ tham mưu Chính phủ ban hành 1 nghị định và 7 thông tư liên quan. Trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, chúng ta có Luật An toàn thực phẩm, nghị định hướng dẫn luật…

Ông Tuyên đặt câu hỏi: "Tại sao Việt Nam đã có các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn của Ban chỉ đạo quốc gia về an toàn thực phẩm, của cơ quan quản lý chuyên môn, của các bộ Y tế, Công Thương, Nông nghiệp… mà vẫn xảy ra các vụ việc như vừa rồi. 

Các vụ việc này đã và đang được cơ quan điều tra của Bộ Công an và công an một số tỉnh thụ lý điều tra làm rõ sai phạm theo quy định".

Vì thế, ông yêu cầu rà soát lại xem về thể chế có cần sửa đổi, bổ sung nội dung gì để các văn bản, thể chế chặt chẽ hơn trong quá trình thực hiện.

Hậu kiểm còn gặp khó

Theo ông Tuyên, về tổ chức thực hiện, trách nhiệm là của các địa phương. Các tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về thuốc, an toàn thực phẩm trên địa bàn như thế nào mà để xảy ra những vụ việc như vừa qua?

"Việc phân cấp, phân quyền đã được quy định rõ, trách nhiệm của các bộ, UBND các tỉnh, trách nhiệm của các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, buôn bán, lưu thông, thuốc, thực phẩm chức năng…", Thứ trưởng Tuyên nói. Bên cạnh đó, ông cũng nhấn mạnh đến ý thức của nhà sản xuất, nhà quản lý, của người dân.

"Trong khâu tổ chức thực hiện, các bộ ngành chỉ mang tính chất hướng dẫn thể chế, tổ chức thực hiện là của các địa phương, thanh tra, kiểm tra trên địa bàn, tuyên truyền, vận động người dân… 

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để người dân yên tâm sử dụng, giá cả hợp lý, đặc biệt không ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân, lấy người dân làm trung tâm", thứ trưởng Bộ Y tế nói.

Ông Lê Minh Hải, phó giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, cũng thừa nhận việc xử lý cơ sở vi phạm đôi khi khó khăn khi doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh liên quan nhiều tỉnh, thành trong cả nước.

Bên cạnh đó, ông cũng chỉ một số điểm còn lúng túng trong việc xử lý vi phạm từ phát hiện của người dân, xác định chủ thể kinh doanh, quảng cáo trên môi trường điện tử. Việc xử lý hành vi vi phạm quảng cáo này không thuộc thẩm quyền của sở, khi phối hợp với đơn vị có thẩm quyền thì thời gian xử lý chậm.

"Vì thế, việc phát hiện đã khó, nhưng khi phát hiện một số trường hợp lại lúng túng trong xử lý", ông Hải cho hay.

Ông Đỗ Thái Hòa, phó giám đốc Sở Y tế Thanh Hóa, cũng thừa nhận chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe, thuốc giả nhưng đang xử lý theo giá trị hàng hóa thu được. Vì thế cần có quy định, chế tài xử lý riêng với hàng giả trong lĩnh vực y tế vì liên quan trực tiếp đến sức khỏe, một số hành vi đang xử lý hành chính có thể xem xét xử lý hình sự.

Tăng cường hậu kiểm, không cần báo trước

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Tuyên yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm chỉ thị của Ban Bí thư về vấn đề an toàn thực phẩm, siết chặt quản lý về đăng ký, tự công bố, tăng cường hậu kiểm, kiểm tra đột xuất thay vì kiểm tra theo định ký, kế hoạch, thông báo trước…

Ông cũng cho rằng cần nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý thực phẩm chức năng, xử phạt thật nặng để có sức răn đe, nếu không rất khổ cho cơ quan quản lý nhà nước, khổ nhất là cho người dân, đồng thời cần kiểm nghiệm định kỳ.

Với thuốc, thứ trưởng đề nghị các địa phương tiếp tục thực hiện chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, triển khai thu hồi ngay các sản phẩm thuốc giả đã công bố, đẩy mạnh hoạt động thanh kiểm tra trên địa bàn, đặc biệt là cơ sở bán buôn, bán lẻ, chú ý đến nguồn gốc xuất xứ của thuốc để phát hiện thuốc giả.

Các đơn vị khi phát hiện thuốc giả cần quyết liệt, cần thiết chuyển cơ quan điều tra, truy tìm tận gốc cơ sở sản xuất, đầu mối kinh doanh để xử lý, không chỉ dừng lại ở việc lập biên bản.

Sữa giả: Hậu kiểm đừng 'cưỡi ngựa xem hoa'

Mới đây Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã vào cuộc kịp kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm ở các cơ sở sản xuất kinh doanh sữa chế biến, sản phẩm dinh dưỡng, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt...