Tổng thống Trump chi nhiều hơn cho quân sự, bao gồm thành lập lực lượng không gian trong lúc cắt giảm các chi phí dành cho đồng minh - Ảnh: AFP

"Tất cả chúng ta nên lo ngại trước các hành động khiêu khích ngày càng gia tăng của Trung Quốc tại Ấn Độ - Thái Bình Dương, đặc biệt ở Biển Đông" - Quyền bộ trưởng quốc phòng Patrick M. Shanahan nhấn mạnh trong thư gửi đến quốc hội Mỹ ngày 14-3. 

Người đứng đầu Lầu Năm Góc khẳng định trong vòng 5 năm, Bắc Kinh đã tăng cường hiện diện không quân và hải quân ở Biển Đông gấp 12 lần trước đó, bao gồm cả việc "đưa các vũ khí tấn công và phòng thủ" đến khu vực.

Một ngày trước tuyên bố của ông Shanahan, hai máy bay ném bom chiến lược B-52 lại bay qua Biển Đông trong một "sứ mệnh huấn luyện thường xuyên" chưa đầy 10 ngày kể từ sự việc tương tự gần nhất. 

Việc Mỹ chuyển hướng các ưu tiên, trong đó tập trung vào việc phát triển các vũ khí đối phó hay thậm chí là để bắt kịp Nga, Trung Quốc cho thấy sự điều chỉnh quan trọng sau hơn 15 năm sa lầy ở Iraq và Afghanistan.

"Tiền nhiều để làm gì?"

"Tôi chắc chắn một thời điểm nào đó trong tương lai, tôi và chủ tịch Tập Cận Bình cùng với Tổng thống Nga Putin sẽ bàn về những bước đi có ý nghĩa để kiềm chế lại thứ bây giờ đã trở thành cuộc chạy đua vũ trang không thể kiểm soát. Mỹ đã chi tới 716 tỉ USD trong năm nay. Thật điên rồ!" – đó là những gì Tổng thống Mỹ Donald Trump viết hồi tháng 12 năm ngoái. Và giờ con số đó đã tăng lên 750 tỉ USD!

Trong 750 tỉ USD ông Trump muốn quốc hội dành cho an ninh quốc gia, có tới 718 tỉ USD dành cho Lầu Năm Góc, 32 tỉ còn lại phân bổ cho các chương trình có liên quan đến quốc phòng tại các cơ quan liên bang khác, chẳng hạn chương trình vũ khí hạt nhân tại Bộ Năng lượng.

Nếu không tính lạm phát, đây được xem là mức chi cho quốc phòng lớn nhất từ trước đến nay xét trên khía cạnh con số tỉ USD. Nhưng tiền nhiều để làm gì? Lãnh đạo Lầu Năm Góc trả lời: để đảm bảo hòa bình giữa Mỹ và Nga, Trung Quốc bằng cách xây dựng năng lực quân sự Mỹ đến mức có thể đánh bại bất kỳ đối thủ nào trong các cuộc xung đột.

"Nếu chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải cho những kẻ thù của nước Mỹ biết rằng họ sẽ không có cửa thắng nếu tuyên chiến với chúng ta" - Quyền Thứ trưởng quốc phòng David L. Norquist tuyên bố, từ chiến tranh mạng, vũ khí siêu âm, trí tuệ nhân tạo, laser đến ngoài không gian, bao gồm cả việc tạo ra một Lực lượng Không gian.

Đáng chú ý có 31 tỉ USD dành cho việc hiện đại hóa bộ ba răn đe hạt nhân (máy bay ném bom, tàu ngầm hạt nhân và tên lửa đạn đạo), một động thái chủ yếu nhắm vào Nga sau khi nước này công bố vũ khí siêu thanh không thể đánh chặn.

"Trung Quốc cũng đang phát triển máy bay ném bom chiến lược tầm xa và nếu thành công sẽ trở thành quốc gia thứ ba trên thế giới sở hữu bộ ba răn đe hạt nhân" - ông Shanahan khẳng định trong cuộc điều trần ngày 14-3.

Trong khi số tiền chi cho không quân vẫn ở mức cao (57,7 tỉ USD), ngân sách dành cho việc đóng tàu hải quân đã được tăng lần đầu tiên trong vòng 20 năm qua. Động thái diễn ra trong bối cảnh Mỹ đang dồn tàu chiến về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương với tầm nhìn "một khu vực tự do - rộng mở". 

Với 34,7 tỉ USD được phân bổ trong năm 2020, Mỹ dự kiến sẽ đóng thêm ít nhất 1 tàu sân bay lớp Ford, 1 tàu ngầm hạt nhân tấn công lớp Columbia, 3 tàu ngầm lớp Virginia, 3 tàu khu trục lớp Arleigh Burke, 2 tàu không người lái tối tân cỡ lớn và các tàu tiếp liệu hạm đội.

Biên đội tàu chiến Trung Quốc tập trận trên Tây Thái Bình Dương - Ảnh chụp màn hình

Trung Quốc nói gì?

Thừa nhận sự cạnh tranh và khác biệt giữa các cường quốc là không thể tránh khỏi, Thời báo Hoàn Cầu - tờ báo chính thức của chính quyền Bắc Kinh ngày 14-3 cho rằng lợi ích chung từ an ninh khu vực và các vấn đề toàn cầu mới là tối quan trọng.

"Nếu Mỹ tiếp tục có thái độ thù địch, các học thuyết về mối đe dọa từ Nga và Trung Quốc được nuôi dưỡng ngay tại Washington sẽ chỉ làm hại chính nước Mỹ" - tờ Hoàn Cầu thời báo nêu cảnh báo.

Theo lập luận của tờ này, chi tiêu quân sự của Mỹ trong năm 2018 gấp 4 lần Trung Quốc và gấp 10 lần Nga, do đó "vẫn còn một khoảng cách rất lớn giữa Bắc Kinh và Washington trong cả chi tiêu và thiết bị quân sự. Vậy nên cái gọi là mối đe dọa từ Trung Quốc hoàn toàn không có cơ sở!".

"Trung Quốc không có ý định đe dọa các nước khác. Trái lại, Mỹ luôn là nước duy trì cách tiếp cận theo kiểu đối đầu mạnh mẽ trong các vấn đề quan hệ quốc tế. Washington đã bỏ qua sự đồng thuận cơ bản và những ngầm hiểu với Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông, Đài Loan" - tờ Hoàn Cầu thời báo chỉ trích.