Chiều 28-4, Bộ Y tế tổ chức hội thảo cung cấp thông tin báo chí về tác hại của đồ uống có đường đối với sức khỏe, và vai trò của thuế tiêu thụ đặc biệt trong kiểm soát bệnh tiểu đường tại Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam.

Người Việt ngày càng sử dụng nhiều đồ uống có đường

Chia sẻ tại hội thảo, TS Angela Pratt, trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho hay hiện đã có rất nhiều bằng chứng cho thấy người uống đồ uống có đường thường xuyên đối mặt nguy cơ gia tăng các bệnh như đái tháo đường type 2, tim mạch, đột quỵ, ung thư. Các nhóm bệnh này là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam.

"Nhiều người không biết chỉ một lon nước ngọt có ga 330ml chứa 10 thìa cà phê đường, tương đương khoảng 40g đường. Theo khuyến cáo của WHO, một ngày chúng ta không nên tiêu thụ quá 50g đường từ tất cả các nguồn", TS Angela Pratt nhấn mạnh.

Cũng theo bà, tiêu dùng các đồ uống này ở Việt Nam hiện ở mức cao, đang có xu hướng gia tăng, tăng gấp 4 lần trong giai đoạn từ năm 2009-2023. Cụ thể từ 18,5 lít/người năm 2009 lên tới 66,5 lít/người năm 2023.

Theo các nghiên cứu của WHO cho thấy người lớn uống 1 lon nước ngọt/ngày trong vòng 1 năm có thể tăng tới 6,75kg cân nặng nếu giữ nguyên mức dung nạp năng lượng từ các nguồn thực phẩm khác. Trẻ em uống nhiều đồ uống có đường thường xuyên có nguy cơ béo phì cao hơn 2,5 lần so với những trẻ không uống.

"Đây không phải là đồ uống lành mạnh, đặc biệt trẻ em. Giải pháp hiệu quả được nhiều nước đang áp dụng để giảm tiêu thụ đồ uống này là tăng thuế. Việc áp dụng thuế khiến giá đồ uống có đường đắt đỏ hơn, từ đó giúp giảm tiêu dùng các sản phẩm này", TS Angela Pratt khuyến nghị.

Tăng thuế để giảm tiêu thụ, bảo vệ sức khỏe người dân

Thạc sĩ Đinh Thị Thu Thủy - vụ phó Vụ Pháp chế, Bộ Y tế - cũng nhấn mạnh đồ uống có đường là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh không lây nhiễm, nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong tại nước ta.

Trung bình 8/10 người chết do các bệnh không lây nhiễm. Nghiên cứu cho thấy rượu bia, thuốc lá và dinh dưỡng là 3/5 yếu tố cao nhất gây bệnh không lây nhiễm.

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi lần này đưa nước giải khát có đường theo tiêu chuẩn Việt Nam vào danh mục chịu thế, dự kiến khoảng 10%.

Bộ Tài chính cũng đã trình lộ trình giãn thời gian áp dụng 8% năm 2027 và 10% từ năm 2028. Trong khi đó WHO, Bộ Y tế đề xuất mức thuế cần đạt 40% mới đảm bảo hạn chế tiêu dùng bảo vệ sức khỏe.

"Tuy nhiên do nhiều lý do, chúng ta cần có lộ trình tăng thuế phù hợp tránh gây sốc với doanh nghiệp. Hiện nay Bộ Y tế thống nhất phương án mức thuế áp dụng 8% năm 2027 và 10% năm 2028.

Dù vậy chúng ta cần xem xét lộ trình mở rộng phạm vi, đối tượng áp thuế và tăng thuế suất theo khuyến cáo của WHO. Hiện mức thuế đề xuất còn xa so với khuyến cáo, diện đánh thuế cũng khá hẹp", bà Thủy cho hay.

WHO khuyến nghị Việt Nam cần khẩn trương ban hành các chính sách nhằm giảm tiêu thụ đồ uống có đường gồm đánh thuế đối với đồ uống có đường. Bắt buộc công bố nhãn dinh dưỡng, cảnh báo sức khỏe… trên bao bì sản phẩm đồ uống có đường; kiểm soát quảng cáo, khuyến mại và tài trợ các sản phẩm đồ uống có đường đặc biệt là với trẻ em…

"Đánh thuế đồ uống có đường là giải pháp đôi bên cùng có lợi - một chiến thắng cho sức khỏe, giúp giảm chi phí y tế, và là một chiến thắng cho ngân sách của chính phủ. Trên toàn thế giới, khoảng 110 chính phủ đánh thuế đồ uống có đường", TS Angela Pratt cho biết.

Đồ uống có đường liên quan hơn 330.000 ca tử vong mỗi năm

Nghiên cứu mới cho thấy đồ uống có đường không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như bệnh tim và tiểu đường tuýp 2, mà còn liên quan đến hàng trăm ngàn ca tử vong mỗi năm.