Mô hình trung lập Thụy Điển, Áo có phù hợp với Ukraine?

Quốc kỳ Ukraine phía trước một trường học bị hư hại sau pháo kích ở TP Kharkov, Ukraine - Ảnh: REUTERS

Hôm 16-3, Nga nói rằng Ukraine có thể chọn trở thành một quốc gia không liên kết hoặc trung lập như Thụy Điển, Áo. Lời gợi ý được Nga đưa ra trong bối cảnh nước này tìm cách thỏa hiệp với Ukraine để chấm dứt cuộc chiến kéo dài 3 tuần qua.

Cũng trong hôm 16-3, Ukraine đã bác bỏ đề xuất thông qua quy chế trung lập tương tự Thụy Điển hoặc Áo. "Ukraine hiện trong tình trạng chiến tranh trực tiếp với Nga. Do đó mô hình này chỉ có thể là mô hình của Ukraine khi chúng tôi nhận được các đảm bảo an ninh về mặt pháp lý" - ông Mikhailo Podolyak, nhà đàm phán hàng đầu của Ukraine, nhấn mạnh. 

Thụy Điển và Áo đều là thành viên của Liên minh châu Âu (EU) nhưng lại không phải là thành viên của liên minh quân sự NATO. Trước đây, Ukraine (quốc gia giáp phía tây Nga) cho biết Kiev muốn gia nhập cả EU và NATO - lập trường được cho là một trong những nguyên nhân khiến Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine vào hôm 24-2.

Theo Hãng tin Reuters, Thụy Điển trung lập trong Thế chiến 2 và là một phần của phong trào không liên kết trong Chiến tranh lạnh, mặc dù nước này đã bí mật hợp tác với Mỹ trong việc cung cấp thông tin nhạy cảm về Liên Xô.

Nhưng Thụy Điển từ bỏ chính sách trung lập chính thức khi gia nhập EU vào năm 1995 và thay thế bằng chính sách không liên kết quân sự.

Thụy Điển đã tăng cường quan hệ với NATO trong những năm gần đây và thường xuyên tham gia các cuộc tập trận quân sự. Tuy nhiên, gần đây Thủ tướng Magdalena Andersson đã từ chối lời kêu gọi gia nhập NATO vì cho rằng việc nước này gia nhập sẽ gây mất ổn định cho an ninh của châu Âu.

Không có quốc gia nào có quan hệ với Thụy Điển chính thức cam kết chiến đấu cùng với Thụy Điển nếu nước này bị xâm lược hay tấn công quân sự. 

Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, Thụy Điển cho biết nước này có kế hoạch tăng chi tiêu quân sự lên 2% GDP càng sớm càng tốt.

Với Áo, Matxcơva coi sự trung lập của Áo (xây dựng theo mô hình của Thụy Sĩ) là một điều kiện độc lập của nước này, khi Áo bị chiếm đóng bởi 4 lực lượng đồng minh sau khi Thế chiến 2 kết thúc.

Áo đã trở thành vùng đệm giữa phía đông và tây châu Âu, nhưng các quốc gia xung quanh nước này giờ đây đều là các thành viên NATO, ngoại trừ Thụy Sĩ và Liechtenstein.

Áo có quân đội tương đối nhỏ và là đối tác của NATO. Chi tiêu quốc phòng của nước này chỉ là 0,6% GDP vào năm 2020, mức thấp thứ hai trong EU sau Malta và thấp hơn nhiều so với mức trung bình của EU là 1,3%. Thủ tướng Áo Karl Nehammer đã đề nghị tăng lên ít nhất 1% GDP.

Áo thường không cho phép các cường quốc sử dụng hoặc đi qua lãnh thổ của nước này trừ khi họ đang hành động theo sự ủy quyền của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.

Theo báo Hindustan Times (Ấn Độ), các chuyên gia cho rằng việc thông qua quy chế trung lập là một cách để Ukraine sớm chấm dứt xung đột hiện nay.

Thổ Nhĩ Kỳ mời tổng thống Nga, Ukraine cùng tới nước này hòa giải

TTO - Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tiếp tục nhắc lại lời mời người đồng cấp Nga và Ukraine cùng đến nước này, trong cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 17-3. Quốc gia này có quan hệ tốt với cả Ukraine lẫn Nga.