Ở phiên tòa đó, học sinh cùng nhau phân tích, bàn giải pháp cho vấn nạn bạo lực học đường.

Đạt kể lúc học THCS đã nhiều lần chứng kiến bạo lực xảy ra ở lớp kế bên, thậm chí ngay người bạn ngồi cạnh cũng từng hứng chịu. Dù rất chia sẻ với bạn song Đạt nói chỉ biết lắng nghe trong bất lực.

Trải nghiệm cá nhân thành sáng kiến

Càng lớn, Đạt nhận ra bạo lực học đường không dừng lại ở tác động vật lý mà chính từ những lời ác ý, sự cô lập một bạn nào đó phải chịu. Bản thân Đạt từng stress bởi chính các hành vi này. "Chúng ta cần nhìn bạo lực dưới một góc độ khác. Thay vì phán xét hãy tìm nguyên nhân, đừng im lặng mà cần đối thoại và học cách thấu hiểu nhau", Đạt bày tỏ.

Là ủy viên Ban chấp hành Đoàn trường, Đạt muốn tìm cách lên tiếng về vấn nạn này. Hai năm liên tiếp, Đạt tham gia cuộc thi "Sáng kiến đảm bảo trật tự trường học về phòng chống bạo lực học đường và lao động trẻ em trái pháp luật" do tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ tổ chức, anh bạn này đều rinh về giải nhất.

Một trong những giải pháp Đạt mang đến cuộc thi là mô hình "Tư vấn trực tuyến và hỗ trợ qua chatbot". Học sinh sẽ nhận được hỗ trợ tâm lý qua nền tảng trực tuyến, hoàn toàn ẩn danh để có thể tự nhiên chia sẻ câu chuyện của mình. 

Chatbot hoạt động 24/24, cung cấp lời khuyên và hướng dẫn liên hệ giáo viên khi phát hiện dấu hiệu nghiêm trọng. Mô hình khả thi và dễ triển khai nhờ tận dụng các nền tảng phổ biến hiện có.

Đạt còn có mô hình "Bản tin nhìn lại chính mình" là chương trình phát thanh trong giờ ra chơi như một nơi để học sinh nhìn nhận, phản ánh hành vi của bản thân trong môi trường học đường. Đó là những câu chuyện có thật được kể lại, cũng có khi là tình huống bạo lực học đường đã được giải quyết, nêu ra những tác hại của nó hay về một gương điển hình tích cực…

Các bạn học sinh gửi nội dung, có quyền ẩn danh hoặc do giáo viên biên soạn sao cho chương trình gần gũi và dễ tiếp cận. Fanpage của trường cũng đăng tải các podcast liên quan để học sinh dễ truy cập, có thể theo dõi bất cứ lúc nào.

Nhập vai, tháo gỡ xung đột

Nhưng được đánh giá tốt nhất phải kể đến dự án "Tòa án học đường" của Đạt đã được hiện thực hóa tại trường. Thay vì chỉ tập trung tuyên truyền hay xử lý vi phạm sau khi sự việc xảy ra, dự án này tạo ra không gian mô phỏng tư pháp ngay trong trường học. Các học sinh vào vai thẩm phán, luật sư, kiểm sát viên, nhân chứng… cùng phân tích về một vụ việc bạo lực học đường theo đúng trình tự pháp lý.

Nhà trường quyết định thử nghiệm với phiên tòa giả định ngay tại lớp của Đạt để đánh giá hiệu quả mô hình trong thực tế. Ban cán sự và một số bạn trong lớp được phân vai thẩm phán, hội thẩm nhân dân, luật sư, bị cáo, bị hại, nhân chứng. Các bạn tiếp cận một tình huống bạo lực học đường trên mạng xã hội chỉ vì hiểu lầm, lời nói thiếu kiểm soát và tin nhắn kích động khiến mâu thuẫn leo thang.

Dưới sự dẫn dắt của hội đồng xét xử, mọi người cùng phân tích nguyên nhân, trách nhiệm và hậu quả của vụ việc rồi đề xuất hướng giải quyết phù hợp. Quá trình nhập vai ấy giúp mỗi bạn trực tiếp trải nghiệm, nhận ra hậu quả và tự đúc kết bài học cho bản thân.

Đạt cho rằng bạo lực học đường tồn tại không phải vì thiếu tuyên truyền mà vì thiếu không gian an toàn để các bạn được nói ra. 

"Mình mong có thể chia sẻ mô hình cho phép lắng nghe, phân tích, thấu hiểu học sinh từ chính dự án "Tòa án học đường", góp thêm công cụ giải quyết xung đột một cách văn minh", Đạt nói.

Từ triển khai thực tiễn đó, Đạt dự định bổ sung hệ thống tình huống mô phỏng đa dạng sao cho học sinh dễ nhập vai trong các tình huống gần với đời sống hằng ngày nhất có thể. Bạn đã lên cả "ngân hàng tình huống" với các vụ việc thường gặp ở trường lớp, trên mạng xã hội như kiểu hiểu lầm qua tin nhắn, ghen tị thành tích, mâu thuẫn nhóm…

"Mình muốn mời giáo viên tâm lý học đường tham gia trực tiếp vào các phiên mô phỏng vì có bạn nói rằng từng trải qua cảm giác tương tự theo tình huống nhưng không biết nói với ai. Nếu có giáo viên tâm lý dự và giải thích cho các bạn về góc độ cảm xúc, hướng dẫn cách phản ứng sao cho an toàn và biết tự bảo vệ bản thân sẽ hiệu quả hơn", Đạt nói.

Cô Nguyễn Hồng Diễm - giáo viên chủ nhiệm - nhận xét mô hình "Tòa án học đường" là hướng đi rất ý nghĩa, bám sát thực tế trong môi trường học đường. "Mô hình sáng tạo và thiết thực, giúp học sinh hiểu rõ cách giải quyết mâu thuẫn, đồng thời tạo môi trường đối thoại tích cực cho học sinh tại trường lớp", cô Diễm đánh giá.

Dùng phương pháp bao dung để dập tắt bạo lực học đường

Không quát mắng, không xử phạt nặng, Công an xã Phước Dinh (tỉnh Khánh Hòa) chọn cách nhẹ nhàng nhưng sâu sắc: để hai nữ sinh từng ẩu đả ôm nhau giảng hòa, và cùng bạn bè lao động công ích như một biện pháp chặn bạo lực học đường hiệu quả.