Bạn học hỏi được gì từ lối sống biết hàm ơn và nương tựa vào tự nhiên, giữ gìn từng chút xanh lành? Bạn hạnh phúc thế nào khi được ở bên cạnh những người có khả năng hiến tặng niềm vui bằng nội tâm mạnh mẽ mà thơ trẻ, tài nghệ sống động và tâm tình khiêm nhu?...

Dù không chủ ý tìm kiếm các câu trả lời, những ngày lưu trú, học và chơi với các bạn ở INDIgo home, chúng tôi bỗng nghe những tế bào sáng tạo và thư thái trong mình thức dậy, nhận ra sự kết nối giữa mình với cây - núi - suối - mây...

Thời nay nói về chuyện mất rừng, trồng cây và trồng rừng đừng nghĩ là chuyện ở tầm vóc vĩ mô, đao to búa lớn hay mộng ước viễn du. Chuyện trồng cái cây, khu vườn, tái sinh một miếng rừng hãy là chuyện trên bàn ăn, trăn qua trở lại trong giấc ngủ của mỗi người..."

KTS HUYỀN ĐAN

Học và chơi giữa thiên nhiên trong lành

Ngồi bên con suối Y Vắng chảy êm dịu dưới tán rừng Ngọc Linh, những thị dân thuộc bốn thế hệ trải dài từ gen X đến gen Z cùng im lặng nhắm mắt để làm sống dậy các giác quan và vẽ những gì mình cảm nhận.

Trong "trường học" ngát xanh núi - mây - suối - lá này, những tác phẩm không phải là đích đến mà chính hành trình cảm khái với tự nhiên mới là những trải nghiệm khó quên.

Đó chỉ là một phần nhỏ trong chuỗi 10 ngày đầy ắp cái đẹp khi bạn tham gia khóa học do INDIgo home (Đắk Choong, Đắk Glei, Kon Tum) tổ chức.

INDIgo home là một trang trại/tổ hợp nghệ thuật, xưởng sáng tác quy tụ những người trẻ "theo đuổi cái đẹp thuần khiết và tĩnh lặng" do kiến trúc sư Nguyễn Lê Thanh Trí (Huyền Đan) khởi lập từ cách nay hơn chín năm.

Khóa học "thực hành sáng tạo cảm khái từ tự nhiên" được INDIgo home mở ra với mong muốn khơi mở cảm hứng sáng tạo trong từng người giữa một bìa rừng nguyên sinh, một khu vườn xanh mát, bên dòng suối trong hay những cánh đồng bát ngát...

Khóa học này cũng giúp các học viên tìm hiểu về Permaculture (nông nghiệp sinh thái bền vững) qua dự án Têu Y Pot - "Về nơi có nhiều cánh đồng" mà INDIgo home đang thực hiện tại INDIgo farm và thung lũng Têu Y Pot.

Theo Huyền Đan, Permaculture yêu cầu chúng ta một cách tiếp cận khác biệt trong quá trình sản xuất lương thực và cải tạo đô thị, nước, năng lượng và sự ô nhiễm.

Tích hợp sinh thái học, cảnh quan, làm vườn tự nhiên, kiến trúc và làm nông nghiệp trong việc tạo ra một lối sống dồi dào và bền vững, bảo dưỡng tài nguyên một cách đa dạng và ổn định.

Những ngày ở INDIgo home, một học viên như tôi đã không chỉ hiểu hơn về một môi trường sống lành mạnh lấy nông nghiệp bền vững làm nền tảng mà còn có bài học riêng về thế giới tự nhiên qua những ghi chép cá nhân trong các chuyến tắm rừng, tắm suối, ghi chép điền dã về cụm làng của người đồng bào tộc Giẻ Triêng ở ven sườn núi Ngọc Linh.

Và khai phá cả tư duy kiến trúc của mình nữa khi bạn được tập thiết kế một vườn thơ trong mộng ước sau những tiếp cận về cái Đẹp và Không gian thi ca, nguyên lý cân bằng thị giác; học xây nhà bằng đất...

Những bạn trẻ yêu thích mỹ thuật hay các tác phẩm thủ công có dịp đắm mình với các giờ vẽ ứng tác, làm những món đồ xinh xắn từ ni lông hay các vật liệu tái chế, nhuộm vải tự nhiên theo phương pháp shibori, làm gốm, cắm hoa, làm bánh và cả làm phim ngắn với những đề tài đầy thách thức mà cũng đầy bay bổng...

Và nhiều điều thú vị khác nữa: cách sáng tạo món ăn với những sản vật vô tận của vườn nhà như chuối, mít, rau rừng; cách làm nước rửa chén enzyme từ vỏ trái cây hay cách rửa chén bằng nước tro, hay đơn giản là cách nhóm một bếp củi....

Nhã Tâm, sinh viên tại TP.HCM, một học viên của khóa học mùa hè, chia sẻ: "Sau khóa học, tôi thấy mình sống vui hơn mỗi ngày, kiểu như mình đã được núi rừng ôm lấy một chút và lòng mình vì vậy cũng rộng hơn nhiều chút".

Phương Vỹ, một bartender chưa bao giờ nghĩ có thể vừa hòa nhập vừa "là mình" trong một tập thể, bảo rằng anh đã phát hiện ra niềm vui của việc gắn kết với những người xa lạ, gọi về được đứa trẻ vẫn ở sẵn trong mình khi vui với những học phần đầy sáng tạo.

Dựng vườn thơ trên núi

Tại sao lại là Ngọc Linh? Huyền Đan yêu đại ngàn xanh thẳm, từng làm thủ lĩnh suốt hai chiến dịch mùa hè xanh ở vùng núi thuộc huyện Đắk Glei (Kon Tum) khi còn là sinh viên Trường ĐH Kiến trúc TP.HCM.

Tây Nguyên anh từng mến thương qua tuổi thiếu thời ở Gia Lai, qua các tác phẩm của nhà văn Nguyên Ngọc và từng gần gụi những tháng ngày tuổi trẻ đã vẫy gọi anh tìm về sống cạnh một vạt rừng, trong khu vườn chính tay mình dốc sức khai sinh từng cái cây non.

Mảnh đất nơi bìa rừng Ngọc Linh trở thành một "thực địa" để Huyền Đan và những người bạn, người em cùng học ngành kiến trúc, cùng yêu thích đời sống gắn với thiên nhiên thực hành làm nông nghiệp bền vững gắn với rừng và kiến tạo không gian thi ca cho chính mình và bạn bè.

Để giữ gìn kiến trúc thi ca, giữ cho nguồn nước sạch, cho đất tươi hồng, nhà INDIgo gần 10 năm nay chọn lối sống nương vào tự nhiên, tự sản xuất, tự tiêu thụ.

Huyền Đan say sưa thuyết phục: "Nếu bạn học kỹ năng làm mứt táo, sửa máy tính, chơi đàn guitar, nấu cho một đám đông, mua vui cho thiếu nhi, điều khiển máy in, sửa ống thoát, vẽ và sơn, lái máy cày, dùng chương trình văn bản, lắp một máy phát điện sức gió, mát xa, tung hứng, dạy lớp nhiếp ảnh và làm một thùng rác tự hủy... bạn không chỉ sẽ giỏi kiếm sống trong mọi trường hợp, bạn còn mang đến nhiều giá trị hơn".

Mỗi cá nhân của INDIgo vì vậy đều có nhiều tài lẻ và kỹ năng sống, các bạn nhanh chóng hòa nhập và hỗ trợ tốt cho cộng đồng mình chọn làm quê hương. Nhiều chương trình tặng quần áo, tặng sách, dạy học cho trẻ nhỏ, dạy gái làng may vá, dạy trai làng làm đồ mộc, đêm Trung thu với những chiếc đèn rước trăng độc đáo... đã làm rộn vui một góc núi.

Sân chơi cầu vồng - một sân chơi an toàn dành cho trẻ nhỏ ở Đắk Choong cũng vừa được dựng lên với sự góp sức của kiến trúc sư, họa sĩ nhà INDigo. Trở thành một phần thân thương của cộng đồng người Giẻ Triêng, các bạn cũng tự đặt tên cho mình theo họ A (với nam) và Y (với nữ) của tộc người này, như A Trí, A Be, Y Trâm...

Bớt đưa rác thải ra môi trường, giảm thải sử dụng ni lông hay đồ nhựa là mối quan tâm thường trực của nhà INDIgo. Với những ni lông khách đến chơi nhà để lại, các bạn dùng lót mái nhà để đổ đất trồng cỏ, lót đáy ao, dùng bàn ủi ép nhiệt nhẹ cho các lớp ni lông hòa sắc, biến thành những chiếc chụp đèn xinh xắn.

"Chúng tôi luôn từng ngày đưa kiến trúc và thiên nhiên đến gần với nhau. Chúng tôi tâm niệm rằng mình đã lấy đi của mặt đất bao nhiêu diện tích thì phải trả lại màu xanh từng ấy diện tích, dù chỉ là những dây leo phủ trên mái", Huyền Đan khẳng định.

Các khóa học và lưu trú sáng tác là một cách tưới tẩm nguồn suối mát từ thiên nhiên vào tâm hồn các thị dân đã ở quá xa các cánh đồng, quá xa núi rừng. INDIgo còn hàng loạt sản phẩm khác với hơn 15 năm kinh nghiệm làm "decor home" ở Đà Lạt, Sài Gòn của các thành viên: workshop đồ thủ công, mỹ thuật; các đêm thơ - nhạc - chiếu phim tại các quán cà phê, khách sạn ở TP.HCM và Đà Lạt; phiên chợ nông sản hữu cơ với nhiều thực phẩm thanh lành ra đời dưới tán rừng như muối ớt tiêu rừng, mứt ổi rừng, măng nứa, mứt hồng; các phiên chợ đồ thủ công mỹ nghệ, tái chế...

Hãy tắm trong cái Đẹp

Cuộc di cư từ ngôi nhà bên hồ Tuyền Lâm ở cao nguyên Đà Lạt đến ngôi nhà nơi bìa rừng Ngọc Linh là một cuộc chuyển dời nhiều gian khó nhưng đầy quyết tâm của Huyền Đan vì với anh, đó là "cuộc di cư quyết định tuổi trẻ của mình phải tắm mình trong suối nguồn cái đẹp, lạc lối giữa cỏ cây, chim muông và gió trời".

Nơi ấy là Têu Y Pot, gọi theo tiếng của người Giẻ Triêng. Nguồn cảm hứng được lan tỏa mạnh mẽ trong những giờ kiến trúc sư Huyền Đan đứng lớp giảng dạy về kiến trúc thi ca, về hệ sinh thái đang cần được nâng niu, hay khi anh nhàn đàm về dòng suối Y Vắng, về khối núi Ngọc Linh, về những cây cam cổ trên đồi, các loại thảo dược...

Anh cùng với A Be đã thực hiện một quy hoạch tổng thể và chi tiết cho dự án Têu Y Pot ở Bạch Đà Sơn - cách anh tự đặt tên cho nơi mình sống vì mê đắm màu mây trắng trên ngọn núi già - với ý tưởng "phục sinh" một ngôi làng trong mơ, có thư viện, trung tâm lưu trữ hạt giống, nhà rông, nhà văn hóa cộng đồng, chợ - công trình cộng đồng mang tính tiếp biến văn hóa giữa người Kinh và các tộc người thiểu số, nhà đa năng - công trình dẫn lối cho các hoạt động tương tác với cộng đồng...

Không ngừng tìm hiểu, vui buồn với từng sự chuyển mình của sinh thể xung quanh, thâm nhập vào "hồn thực địa" của nơi chốn mình nương trú, con người thi sĩ trong Huyền Đan luôn dào dạt xúc cảm mỗi khi nhìn ngắm màu trời chiều, vạt sương mai, một cánh hoa vừa hé nụ trong vườn...

Lắng nghe tiếng chim vang trên thung lũng, anh nghe được cả một câu chuyện làm lúa của đồng bào: "Năm nào tiếng chim kêu nghe léo chéo, xé động hết thung lũng là biết năm đó làng được mùa.

Già làng nói: lúa thóc mình trồng cho yên cái bụng của người dân thì cũng yên luôn cái bụng của con chim rừng. Mình trồng cái gì cũng phải có phần cho con chim con sóc con chuột. Tự do đến với con người trọn vẹn khi con người biết chia bớt những chiếm hữu ngoài thân, chia bớt cho các loài khác, cả muông thú lẫn cỏ cây".

Say mê nghệ thuật và "giai điệu của rừng", kiến trúc sư - họa sĩ A Be mang một tinh thần nghệ sĩ mạnh mẽ mà trong veo, là người thầy cừ khôi của các môn sáng tạo tác phẩm thủ công. Bạn bè đến với INDIgo đều cảm được một bầu không khí hỷ lạc lan tỏa từ năng lượng tươi mát của A Be và đều yêu mến tài nghệ của anh trong việc chế tác những tác phẩm tinh xảo, đầy tính mỹ thuật và đầy hơi thở của thiên nhiên.

Làm việc ở Sài Gòn, Đà Lạt rồi thành "người rừng" khi về với Ngọc Linh, A Be làm cổng nhà, đan nón, vẽ tranh, làm chụp đèn, sổ tay, tác phẩm khắc gỗ, vòng tay, trâm cài, đồ gốm, các sản phẩm dệt - may... với phần lớn nguyên vật liệu anh nhặt trong những chuyến rong chơi giữa rừng...

Chiếc lò nướng củi cho ra đời bao chiếc bánh "trứ danh" cũng do anh và bạn bè tự làm từ đất, từ rơm nhặt trên cánh đồng. Những bản nhạc Pháp, nhạc đồng quê vang giữa bếp nhà làm nơi đây thật sự là một tổ hợp nghệ thuật của niềm vui...

Cũng mạnh mẽ, độc lập như vậy là kiến trúc sư Nguyễn Ngọc Trâm, cô gái nhỏ nhắn nhưng tháo vát, đa năng, biết làm cơ man việc cho một cuộc sống ở vườn và ở núi rừng.

Đi về giữa Lâm Đồng và Kon Tum như con thoi để chăm hai khu vườn ở Ngọc Linh và Đà Lạt, Trâm cuốc đất, trồng cây, may vá, đào ao, cùng quán xuyến các khu vườn, nhân giống các cây trồng, tổ chức các workshop, làm giáo vụ các khóa học, tham gia thiết kế tác phẩm workshop...

Từ Đắk Lắk vào Sài Gòn rồi lên Đà Lạt, Kon Tum; Trâm chọn gắn bó với INDIgo suốt sáu năm qua vì thấy phù hợp từ nếp sống, nếp ăn, nếp ở đến niềm đam mê cỏ cây.

INDigo farm/Bạch Đà Sơn/Têu Y Pot, với riêng tôi - một học viên của khóa học mùa hè 2024, là một trong những nơi mà từ chốn ấy trở về, ta có nhu yếu làm mới mình mỗi ngày, sao cho mình luôn được ôm ấp trong cái đẹp của không gian sống, trong sự cân bằng nội tại, sự tươi tắn của một tâm thức muốn - đẹp - lên từng ngày.

Một lần nữa ta được thiên nhiên và bạn hữu nhắc rằng: sống là để xứng dần hơn với sự cao cả thầm lặng của vũ trụ nuôi dưỡng mình. Mình sẽ còn bất ngờ, còn vui biết bao nếu được chạm vào, hòa điệu với từng tiểu vũ trụ trong đại thể ấy...

'Về nơi có nhiều cánh đồng' trong trẻo và thiện lành

TTO - 'Về nơi có nhiều cánh đồng' là tiểu thuyết bằng tranh, kể câu chuyện có thật về nhóm bạn trẻ rời Đà Lạt đến sống ở thung lũng Têu-y-pot trong lòng núi Ngọc Linh (Kon Tum).