Hội thảo này nằm trong khuôn khổ "Tuần lễ Công trình xanh, giao thông xanh Việt Nam 2025" thu hút sự tham gia của hàng loạt chuyên gia, nhà hoạch định chính sách trong và ngoài nước.

Thúc đẩy giao thông xanh, phát huy lợi thế logistics xanh

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Huy Hoàng - Trưởng Phòng Chiến lược và chính sách thuộc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng - cho hay hiện Bộ Xây dựng tập trung xây dựng chiến lược phát triển giao thông vận tải giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn 2050.

Chiến lược này bao gồm nhiều chính sách, giải pháp để phát triển kinh tế - xã hội, hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng "0" của Việt Nam.

Theo ông Hoàng, đến nay các đơn vị khảo sát thị phần vận tải hàng hóa, hành khách đều chưa đạt mục tiêu đề ra. Trong đó vận tải công cộng tại Hà Nội và TP.HCM chỉ dưới 20%, thấp hơn nhiều so với mức 30-35% mong muốn.

"Sở dĩ như vậy do khung pháp lý, chính sách chưa hoàn thiện để hỗ trợ vận tải đa phương thức, đường sắt, đường thủy nội địa và năng lực logistics trong nước còn hạn chế. Bên cạnh đó, công tác chuyển đổi số chưa triển khai đồng đều đảm bảo hiệu quả.

Nhóm nhiệm vụ cấp bách đặt ra là hoàn thiện thể chế, chính sách minh bạch; ưu tiên đầu tư hạ tầng hiện đại, đa phương thức; thúc đẩy chuyển đổi số và xây dựng ngành giao thông thông minh", ông Hoàng nêu rõ 6 nhiệm vụ.

Còn ông Trần Tiến Dũng - Phó chủ tịch, Giám đốc dự án ESG (Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam) - cho rằng Việt Nam có đường bờ biển dài 3.260km, và mạng lưới sông ngòi 41.900km là lợi thế lớn phát triển vận tải thủy. Khi vận tải thủy phát triển góp phần giảm đi khoảng 70% nguồn phát thải CO₂ so với đường bộ.

Chính vì vậy, hiệp hội này kiến nghị nhà nước mở cơ chế đầu tư nâng cấp cảng thủy nội địa, cầu cảng, luồng lạch, áp dụng chính sách tín dụng xanh và miễn phí hạ tầng đến năm 2030 cho hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy. Từ đây giảm bớt phát thải CO₂ từ vận tải đường bộ, chi phí logistics cũng giảm 10-15%.

Ông Dũng nhấn mạnh: "Việc chúng ta phát triển logistics xanh là xu hướng tất yếu giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải quốc gia. Thời gian qua, một số doanh nghiệp như Tập đoàn Macstar khai thác tuyến tàu container ven biển Hải Phòng - Thanh Hóa - Hà Tĩnh - Đà Nẵng đem lại hiệu quả nhất định".

Một số chuyên gia khác góp ý Việt Nam có tiềm năng mạnh mẽ để trở thành cường quốc logistics trong khu vực. Chi phí logistics của Việt Nam chiếm 16-20% GDP, cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu là 11,6%.

Tuy nhiên mạng lưới giao thông phục vụ logistics còn kém hiệu quả. Chính phủ cần đẩy mạnh hơn nữa hiện đại hóa hạ tầng, và tích hợp đa phương thức là yếu tố then chốt để tăng năng lực cạnh tranh ngành logistics Việt Nam.

Khai thác mô hình TOD, quản lý bằng công nghệ AI toàn bộ

Nhằm hướng tới quy hoạch và thiết kế hạ tầng giao thông bền vững, đại diện Tập đoàn Arup (chuyên tư vấn, thiết kế, kỹ thuật, kiến trúc và quy hoạch cho môi trường xây dựng) cũng đưa ra giải pháp để giảm phát thải khí nhà kính, tích hợp đa phương thức, đổi mới công nghệ và mang lại lợi ích kinh tế - xã hội.

Đặc biệt, Arup đánh giá mô hình phát triển định hướng giao thông công cộng (TOD), kết hợp quy hoạch đất và giao thông để xây dựng đô thị nhỏ gọn, đa chức năng quanh các tuyến vận tải công cộng đóng vai trò rất quan trọng để tăng khả năng tiếp cận, giảm xe cá nhân ở các đô thị.

"Ở Việt Nam, Arup tham gia quy hoạch Long Beach Cần Giờ - đô thị xanh, thông minh có quy mô 2.870ha, dân số dự kiến 228.000 người. Khi hạ tầng được tích hợp, công nghệ dữ liệu và hợp tác đa ngành sẽ là nền tảng để hướng tới phát thải ròng bằng 0, và xây dựng các thành phố đáng sống trong tương lai", vị này chia sẻ.

Trong hành trình đó, công nghệ AI được xem là giải pháp quản lý mở đường cho mô hình giao thông thông minh - xanh - hiệu quả mà nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai.

Trao đổi thêm về vấn đề này, ông Vũ Anh Hưng - phụ trách giải pháp OEM Dell Technologies Việt Nam - khẳng định rằng AI đang là trụ cột của chuyển đổi số trong giao thông.

AI được ứng dụng trong lập kế hoạch tuyến đường, quản lý giao thông, vận hành logistics, bảo trì dự đoán và an toàn lao động. Nghiên cứu của Dell chỉ ra nhờ WaitTime dùng máy chủ Dell PowerEdge phân tích tại sân vận động, A.I. Smart Total quản lý giao thông đô thị ở Cape Town và Puerto Rico, hay AOTU BrainFrame giúp giảm 90% vi phạm an toàn lao động.

Giao thông xanh, khát vọng của một dân tộc

Trong câu chuyện của những người làm khoa học và môi trường, chúng tôi bàn nhiều về giao thông xanh cho các siêu đô thị. Câu chuyện gợi mở nhiều khía cạnh chưa bao giờ cũ: từ nỗi lo tắc nghẽn, khói bụi đến khát vọng về một TP đáng sống.