Chiều 4-6, trao đổi với Tuổi Trẻ Online, GS, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí nhấn mạnh mong muốn hiến tặng Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam rộng hàng chục ha với cả triệu tài liệu được lưu trữ và nhiều công trình, trị giá khoảng 500 tỉ đồng cho Nhà nước.

Tài sản vô giá này của nhân dân

Lý do gì ông lại muốn tặng lại Nhà nước công trình mà mình và các cộng sự đã dày công xây dựng, phát triển?

- Đây không phải một ý tưởng bột phát mà đã xuất phát ngay từ ngày đầu thành lập Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Meddom).

Ở đây, trong hàng triệu hiện vật, di sản vật thể, phi vật thể của các nhà khoa học đã thu thập được, có nhiều tài liệu vô giá.

Tôi luôn suy nghĩ các tài liệu, hiện vật này của chính các nhà khoa học và rộng ra là của nhân dân. Chúng tôi có thu thập, làm được bao nhiêu cũng chỉ thu thập, còn tài sản vô giá này của nhân dân.

Các tài liệu, di sản này có giá trị ghi nhận, tôn vinh đóng góp của các nhà khoa học, góp phần xây dựng đất nước văn minh, có chiều sâu văn hóa.

Hơn tất cả còn có ý nghĩa rất lớn trong giáo dục thế hệ trẻ.

Chính những điều này củng cố suy nghĩ cho tôi về việc khi làm được công viên sẽ hiến tặng cho đất nước, cho nhân dân chứ không giữ cho riêng mình.

Công viên được xây dựng lên từ nguồn kinh phí của Medlatec trích ra, phát triển từ con số 0 và không phải vay nợ, huy động vốn, đang tiếp tục được đầu tư, phát triển... Nên đến nay nếu hiến tặng cho Nhà nước sẽ không phải đầu tư tốn kém thời gian, công sức.

Nhà nước có thể sử dụng ngay, thậm chí sử dụng cả đội ngũ cán bộ của Meddom để phát triển thành địa chỉ tham quan đẹp, hiện đại, độc nhất vô nhị ở Việt Nam cũng như trên thế giới.

Đây là thời điểm đẹp nhất để hiến tặng bởi tôi có thể thuyết phục ban lãnh đạo Medlatec - gồm vợ, con và những người đồng nghiệp, học trò đi đến đồng thuận.

Chúng tôi mong sẽ tiếp tục tham gia đóng góp sức lực, trí tuệ, kinh nghiệm để công viên ngày càng phát triển mạnh mẽ.

Ông có thể chia sẻ về ý tưởng xây dựng công viên?

- Khi làm nghiên cứu sinh phó tiến sĩ vào năm 1993, tôi rất trân trọng tất cả lời phê, góp ý của các thầy với luận án.

Tôi đọc rất kỹ và nghĩ rằng những lời góp ý đó hết sức quý giá, không chỉ có ý nghĩa làm luận án, mà còn cho cả cuộc đời sau này. Từ đó, tôi có ý định muốn lưu giữ lại tất cả các tài liệu lâu nhất có thể.

Khi ấy, mới chỉ là một bác sĩ trẻ, tôi đã nghĩ nếu sau này có điều kiện sẽ làm công viên để lưu trữ các tài liệu, kỷ niệm của các nhà khoa học bậc thầy và để lại cho đất nước.

Đến năm 1999, tôi chia sẻ với vợ con về tâm nguyện sẽ xây dựng một công viên các nhà khoa học để sau này tặng lại cho đất nước và nhận được ủng hộ.

Các đồng nghiệp trong nhóm những người làm việc đầu tiên tại Medlatec hết sức ủng hộ, bày tỏ cùng đồng hành để quyết tâm thực hiện.

Sau khi nghiên cứu nhiều nơi, chúng tôi thấy rằng nên lựa chọn một địa điểm cách Hà Nội chừng hơn 100km trở lại.

Trong một chuyến công tác trên Hòa Bình, tôi đã nhờ người bạn giới thiệu và sau đó Medlatec nhờ mua cho một mảnh đất tại vùng rừng núi xóm Tiềng, xã Bắc Phong, huyện Cao Phong. Sau đó, chúng tôi xin làm dự án công viên và được tỉnh đồng ý.

Trải qua rất nhiều khó khăn, thách thức và thuận lợi, đến nay công viên có diện tích khoảng 34ha, với suối, đồi núi, bình địa...

Để thực hiện công viên này, chúng tôi đã mời các nhà khoa học hàng đầu về bảo tồn bảo tàng, có tâm huyết, tin tưởng làm cố vấn, chuyên gia.

Hội đồng chuyên gia đầu tiên được thành lập năm 2008 do GS Phạm Minh Hạc, nguyên bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo làm chủ tịch. Trong đó, có PGS.TS Nguyễn Văn Huy - con trai GS Nguyễn Văn Huyên, nguyên bộ trưởng Bộ Quốc gia giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo).

Cùng với đó, đây là mô hình Việt Nam chưa có, trên thế giới rất hiếm nên việc xây dựng đội ngũ thực hiện được chú trọng hàng đầu.

Đến nay, chúng tôi đã có đội ngũ làm việc rất tốt, giàu kinh nghiệm. Đặc biệt, đã áp dụng số hóa ngay từ đầu và tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới...

Nhờ vậy, bên cạnh các hiện vật thể, còn có bảo tàng mềm, với các dữ liệu được quét và lưu trữ theo quy trình chuyển đổi số.

Lưu giữ hơn 1 triệu tài liệu, hiện vật của hơn 7.000 nhà khoa học

Hiện nay ở công viên có những gì, thưa giáo sư?

- Meddom gồm Trung tâm di sản các nhà khoa học Việt Nam ở Hà Nội - là nơi giao dịch, làm việc với các nhà khoa học để sưu tầm tài liệu, hiện vật.

Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam ở Hòa Bình - nơi lưu trữ và phát huy giá trị của toàn bộ các tài liệu hiện vật đã tìm kiếm, sưu tầm được.

Tại công viên có Bảo tàng di sản các nhà khoa học Việt Nam và Trung tâm giáo dục kỹ năng sống. Cả hai đều đã được thẩm định và cấp phép hoạt động.

Bảo tàng hiện lưu giữ hơn 1 triệu tài liệu, hiện vật của hơn 7.000 nhà khoa học ở tất cả các chuyên ngành, nhiều lĩnh vực chứ không riêng y khoa. Hầu hết các giáo sư nổi tiếng nhất, đầu ngành ở Việt Nam đều đã có tài liệu, hiện vật trên đó.

Trải qua hơn 15 năm, chúng tôi đã mất rất nhiều công sức, thời gian sưu tầm nhiều tài liệu, hiện vật rất quý, vô giá.

Có nhà khoa học đã tặng hàng chục quyển nhật ký viết tay độc bản. Rồi bộ tài liệu vô giá được các thầy chép tay từ nước ngoài về. Bằng tốt nghiệp tiến sĩ khoa học đầu tiên của nhà khoa học Việt Nam từ Liên Xô (GS Thái Văn Trừng)...

Với các tài liệu quý này, học sinh chỉ cần nhìn vào đó có thể thấy rõ các tấm gương, quyết tâm học tập của các thế hệ trước.

Trong suốt thời gian qua có rất nhiều nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài nước đến tham quan và đều đánh giá rất cao sự độc đáo của công viên, kết hợp giữa bảo tàng, trung tâm kỹ năng sống, là nơi tham quan, trải nghiệm, vui chơi, nghỉ lại...

GS.TSKH Nguyễn Văn Hiệu lúc sinh thời cũng đánh giá mô hình này "chưa đâu trên thế giới có". Mỗi năm có hàng vạn người, trong số đó có 60 - 70% học sinh đến tham quan, học tập tại đây. Điều này cho thấy ý nghĩa, giá trị rất tốt.

Ông Nguyễn Anh Trí làm trưởng ban soạn thảo dự luật chuyển đổi giới tính

Theo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Nguyễn Anh Trí được giao làm trưởng ban soạn thảo dự án Luật Chuyển đổi giới tính. Dự luật này do chính đại biểu Trí đề xuất.