Khi kết hôn, lập gia đình, sinh con không còn là thiên kiến bắt buộc, giới trẻ chủ động định nghĩa lại thế nào là một gia đình hạnh phúc. 

Khi những ràng buộc truyền thống không còn hợp với áp lực hiện đại, giới trẻ cũng tìm ra những "ràng buộc" mới trong đời sống. Định nghĩa này, ràng buộc này dựa trên tự nguyện, bình đẳng và chất lượng cuộc sống.

"Nghĩ đến kết hôn, lập gia đình, mua nhà, sinh con đã thấy ngộp"

Vì vậy lựa chọn tưởng như "trái truyền thống" đó không phải sự thờ ơ, mà là nỗ lực tìm ra giá trị sống thực tế và phù hợp hơn với chính mình. Vậy điều đó có đáng lo, hay chỉ đơn giản là cách sống khác của thời đại mới?

Một thế hệ đang âm thầm thay đổi

Nhiều người trẻ hôm nay không chống đối truyền thống, họ chỉ đang tìm mô hình hôn nhân thực tế, lành mạnh và phù hợp hơn với hoàn cảnh của mình.

Mai Linh (24 tuổi, nhân viên thiết kế) lớn lên trong gia đình đầy căng thẳng. Các bữa cơm hiếm hoi trọn vẹn, thay vào đó là cuộc cãi vã của ba mẹ vì những chuyện nhỏ nhặt. "Nhiều buổi tối mẹ ngồi thu mình ngoài ban công, còn tôi giả vờ ngủ để khỏi phải chứng kiến thêm", cô nhớ lại.

Dù bạn bè đều có người yêu, Linh vẫn dè dặt. Chỉ cần bất hòa nhỏ cũng đủ khiến cô thấy tim mình thắt lại. Vì vậy, cô chọn tạm dừng yêu đương. "Không phải tôi từ chối tình yêu. Tôi chỉ cần thêm thời gian để tin rằng mình có thể bước vào mối quan hệ mà không lặp lại quá khứ của gia đình", cô nói.

Với Tùng (29 tuổi, kỹ sư phần mềm), rào cản lớn nhất lại là kinh tế. Đi làm nhiều năm, thu nhập khá nhưng mỗi tháng chỉ tiết kiệm được khoảng 6 triệu, trong khi giá thuê nhà tăng liên tục. "Nghĩ đến cưới vợ, làm đám cưới, mua nhà, sinh con là tôi thấy ngộp", anh chia sẻ.

Sống một mình trong căn hộ thuê nhỏ, Tùng ghi chép chi tiêu kỹ lưỡng. Anh từng tin rằng chỉ cần chăm chỉ là sẽ ổn. Nhưng nhìn bạn bè xoay xở tiền nuôi con, học hành, sinh hoạt, anh thấy mình chưa đủ sẵn sàng để gánh thêm áp lực.

Còn Uyên (32 tuổi, quản lý nhân sự), sự độc lập, cách nhìn hiện đại, thoáng lại là "rào cản" khiến cô chưa đến với "vườn hồng". Cô có nhà riêng, sự nghiệp ổn định, tài chính vững nhưng cũng từng chia tay với mối tình sau ba năm, bởi bạn trai cô mặc định việc nhà là trách nhiệm của phụ nữ.

Nghĩ đến cảnh mỗi ngày làm việc hơn 8 tiếng rồi vẫn phải nấu ăn, dọn dẹp khiến cô chưa muốn lập gia đình. "Tôi không ngại kết hôn", Uyên nói, "nhưng nếu bước vào hôn nhân, đó phải là nơi cả hai cùng xây, chứ không phải mình tôi phải gồng lên để làm tốt vai trò phụ nữ".

Trong khi đó Long (37 tuổi, giám đốc sáng tạo) đã từng yêu, nhưng chỉ vài tuần anh nhận ra mình không đủ thời gian để chăm sóc cho mối quan hệ yêu đương này. Bởi anh bị cuốn vào guồng công việc với lịch họp dày đặc, làm đến tối muộn, cuối tuần thì gặp đối tác.

"Có ngày về đến nhà lúc 1h sáng, tôi chỉ muốn tắt điện thoại", anh kể. Rõ ràng, Long không tránh né tình yêu, anh chỉ đang cần không gian để cân bằng.

Dù hoàn cảnh khác nhau, những người trẻ này đều có điểm chung là họ không phủ nhận tình yêu hay gia đình. Họ chỉ muốn bước vào hôn nhân khi có bình đẳng, sự tự nguyện, nền tảng tài chính rõ ràng, và mối quan hệ không buộc họ phải hy sinh chính mình chỉ để duy trì hình thức của "một gia đình đúng chuẩn".

Đám cưới chỉ là mới bắt đầu, sau đó hàng loạt thứ phải lo lắng

Vì sao giới trẻ chọn "4 không": không yêu, không kết hôn, không sinh con, không gia đình. Đây có phải phản ứng tất yếu của thời đại?

Lựa chọn "4 không" không xuất hiện ngẫu nhiên. Nó là kết quả của nhiều tầng áp lực, trải nghiệm và biến đổi xã hội khiến người trẻ phải xem xét lại hôn nhân và tự hỏi: hôn nhân như thế nào cho phù hợp?

Trước hết hôn nhân hiện nay là bài toán kinh tế phức tạp. Lễ cưới chỉ là phần đầu, đằng sau là chi phí nhà ở, nuôi con, y tế, giáo dục và áp lực giữ mức sống. 

Song song đó tỉ lệ ly hôn tăng cao và ký ức tuổi thơ không mấy êm ấm khiến nhiều người dè dặt. Vì vậy, "4 không" đôi khi không phải thiếu niềm tin vào tình yêu, mà là nỗi sợ lặp lại nỗi đau cũ.

Với Gen Z còn dám hỏi những câu từng bị xem là nhạy cảm: "Mình thực sự muốn điều này, hay chỉ làm vì xã hội mong chờ?". Khi hạnh phúc gắn với tự do cá nhân, sức khỏe tinh thần và chất lượng sống, việc kết hôn đúng tuổi không còn nhiều ý nghĩa.

Công nghệ cũng thay đổi cách kết nối: các cộng đồng cùng sở thích, thói quen sống… giúp người trẻ không còn xem tình yêu đôi lứa là trung tâm của cuộc đời. Một mình không còn đồng nghĩa cô đơn.

Dù hiện đại, dù những giá trị truyền thống có thay đổi nhưng đâu đó nam giới vẫn được coi phải mạnh mẽ, phải kiếm tiền, phải là trụ cột. Còn vai trò của phụ nữ trong gia đình ít nhiều vẫn được mặc định là chăm nhà, coi sóc con cái, nội trợ. 

Khi những khuôn mẫu này chưa kịp thay đổi, nhiều người chọn "4 không" như cách tự bảo vệ khỏi kỳ vọng quá lớn và sự bất bình đẳng tiềm ẩn trong hôn nhân.

Vì vậy "4 không" không phải vô cảm. "4 không" cũng không phải dấu hiệu phá vỡ các giá trị truyền thống, mà phản ánh thế hệ mới đang chủ động định nghĩa lại gia đình theo cách phù hợp hơn.

Người trẻ ngại kết hôn sinh con vì 'nghèo' hay còn lý do khác?

Tỉ lệ kết hôn ở nhiều quốc gia, đặc biệt trong giới trẻ, đã giảm mạnh. Liệu vấn đề tài chính có phải lý do chính khiến nhiều người trẻ chọn lối sống độc thân?