Nếu trước đây thành công gắn liền với chức danh, nhà cửa hay xe sang, thì với nhiều người trong giới trẻ hôm nay, thành công chỉ đơn giản là được ngủ đủ giấc, làm việc mình thích và ăn cơm cùng người thương mỗi tối.

Thành công = Thăng chức + đổi lấy tự do bằng trách nhiệm?

Ba năm sau khi làm việc trong công ty truyền thông ở TP.HCM, Hạnh (28 tuổi) được trao cho cơ hội phát triển sự nghiệp khi công ty muốn bổ nhiệm cô làm trưởng nhóm sáng tạo.

Lương tăng thêm, kèm phụ cấp trách nhiệm. Với nhiều người, đó là bước tiến đáng mừng, là thành công trong công việc. Nhưng Hạnh thì khác, cô từ chối.

Bởi cô biết, trả cho 2 triệu tiền lương tăng thêm là những đêm về muộn, cho nhiều cuộc gọi bất ngờ từ đối tác, và các buổi tiệc với khách hàng mà cô phải cố gắng tươi cười khi trong lòng chỉ muốn nghỉ ngơi.

Hạnh từ chối khéo: "Em không chắc đủ năng lượng để làm sếp". Một tháng sau, cô gửi email cảm ơn và lá đơn nghỉ việc.

Câu chuyện của Hạnh không hiếm. Ở các công ty, ngày càng nhiều người trẻ chọn từ chối cơ hội, lời mời thăng chức, dù họ đủ năng lực.

Tuấn (31 tuổi), kỹ sư phần mềm tại Hà Nội, được đề nghị làm trưởng nhóm kỹ thuật. Anh từ chối thẳng: "Tôi muốn làm kỹ sư giỏi, không muốn làm người đi họp".

Anh lý giải, nhìn sếp mình bị kẹp giữa áp lực từ cấp trên và kỳ vọng từ nhân viên, anh thấy "thăng chức" chỉ là đổi tự do lấy trách nhiệm.

Còn trường hợp của Lan (nhân viên marketing tại một tập đoàn lớn), từng háo hức với chức phó phòng. Nhưng chỉ vài tháng sau, cô nhận ra 90% thời gian của mình bị nuốt chửng bởi email, kế hoạch và báo cáo.

"Thăng chức khiến tôi xa dần công việc tôi từng yêu. Tôi từng làm sáng tạo, giờ chỉ còn quản lý con người và con số", cô thở dài.

Còn Hùng, từng là trưởng nhóm kinh doanh, kể: "Tôi làm sáu tháng rồi xin xuống chức. Không phải không làm được, mà vì không muốn sống bị áp lực đè nặng".

Anh quay lại vị trí nhân viên, thu nhập giảm nhẹ nhưng tinh thần nhẹ nhõm. "Giờ tôi có thời gian tập thể thao, nấu ăn. Đời không cần chức, chỉ cần vui khỏe", anh nói.

Danh thiếp đẹp không đổi được sức khỏe, lương cao không hẳn là hạnh phúc

Không muốn hay từ chối thăng chức không phải họ lười biếng hay thiếu mục tiêu mà thế hệ trẻ đang định nghĩa lại khái niệm thành công. Họ tìm giá trị trong chuyên môn yêu thích. 

Bởi họ đã chứng kiến những người đi trước kiệt sức vì công việc. Từ đó, họ hiểu rằng danh thiếp đẹp không cứu được sức khỏe, và lương cao không hẳn là đã hạnh phúc.

Áp lực và mất cân bằng cũng khiến họ chùn bước. Công việc kéo dài đến tận nửa đêm, tin nhắn và họp hành ảnh hưởng đời sống riêng. Khi ranh giới giữa sống và làm việc bị xóa nhòa, tự hỏi nếu phải đánh đổi cả đời sống cho công việc, đó có còn là thành công?

Thay vì leo thang thăng tiến thì chọn cách làm giỏi phần việc của mình, được tôn trọng, sống ổn định mà không cần danh xưng "sếp". Họ muốn được tự chủ, không phải gánh thêm trách nhiệm để chứng minh giá trị.

Và quan trọng nhất, người trẻ đang đặt lại tiêu chuẩn hạnh phúc: "Làm vừa đủ sống, sống vừa đủ vui". Với họ, thành công không nằm ở vị trí, mà ở cảm giác tự do và ý nghĩa trong từng ngày làm việc.

Xu hướng này ngày càng rõ nét. 

Trên mạng xã hội, dễ bắt gặp những chia sẻ như "không muốn làm sếp", "muốn sống tối giản", hay "chỉ muốn làm việc mình yêu, không để công việc chi phối".

Hiện tượng này không riêng ở Việt Nam. Ở Trung Quốc, phong trào "tang ping" (nằm thẳng) từng lan rộng như cách phản ứng với áp lực phấn đấu bằng mọi giá. Ở Hàn Quốc, giới trẻ gọi đó là "thế hệ từ bỏ" (give-up generation), còn ở phương Tây, cụm từ "quiet quitting" là làm đủ việc, không hy sinh đời sống cá nhân trở thành từ khóa của thế hệ sau đại dịch.

Hiện tượng này cho thấy nhiều bạn thuộc thế hệ trẻ đang đặt tự do và ý nghĩa lên trước tiền bạc và danh vị.

Giới trẻ không còn coi trọng lộ trình thăng tiến tuyến tính kiểu cũ: nhân viên - tổ trưởng - trưởng phòng - giám đốc. Họ tìm đến chiều sâu, cảm xúc và mục tiêu thật sự trong công việc.

Bởi cuối cùng, thành công không hẳn ở thang bậc chức vụ. Có những người âm thầm cống hiến mỗi ngày bằng năng lực thật. Và có thể chính sự bình thản, tự tại ấy mới là thành công.

Thời đại AI: Chúng ta stress do mãi chạy theo KPI nhưng quên ôm nhau, hay lắng nghe nhau?

Phải chăng thời đại AI có thể dẫn đến một xã hội thiếu 'trí tuệ trái tim', làm rạn vỡ các mối quan hệ, thiếu sự đồng cảm và mang đến viễn cảnh cô đơn đại trà?