Sự điều chỉnh chính sách này ngay lập tức gây tranh cãi dữ dội giữa bên ủng hộ xe truyền thống và bên chọn xe điện.

Nới lỏng chính sách

Trước đó, EU nêu quy định từ năm 2035, các nhà sản xuất phải đảm bảo 100% ô tô đạt mức phát thải bằng 0, tương đương giảm 100% so với mức năm 2021. Các hãng xe ở châu Âu như Stellantis, Mercedes-Benz hay BMW chỉ trích kế hoạch là "quá cứng nhắc", cho rằng Brussels chưa tính đến những lo ngại thực tế của ngành công nghiệp chiếm 7% GDP châu Âu.

Các đại diện ngành ô tô dẫn lý do hạ tầng trạm sạc chưa phát triển đủ nhanh, trợ cấp cho xe điện bị cắt giảm, giá xe điện nội địa cao và cạnh tranh từ xe Trung Quốc giá rẻ khiến việc chuyển đổi sang xe điện chậm hơn dự kiến. 

Thêm vào đó, dù đã cố gắng mở rộng phân khúc, việc doanh số xe điện tạo lợi nhuận thấp hơn so với các mẫu xe động cơ đốt trong gây áp lực nặng nề lên các nhà sản xuất.

Trước thực tế đó, Ủy ban châu Âu (EC) ngày 16-12 đã đề xuất giảm mục tiêu xuống còn 90%, cho phép sản xuất một phần xe hybrid (dòng xe sử dụng kết hợp động cơ đốt trong và động cơ điện) và xe dùng động cơ đốt trong tiếp tục lưu hành sau cột mốc 2035, theo báo
Financial Times.

Trong cơ chế thưởng - phạt đi kèm, 10% sản lượng còn lại không trung hòa carbon sẽ phải được bù đắp bằng các biện pháp xanh khác tại nhà máy như sử dụng thép xanh sản xuất tại EU hoặc nhiên liệu sinh học cho xe không chạy điện. Ngoài ra, đến năm 2035, các xe cũng phải chứa một tỉ lệ linh kiện sản xuất tại EU để được tính vào mục tiêu điện hóa.

Bên cạnh đó, Brussels cũng đề xuất giảm mục tiêu phát thải tạm thời cho xe tải nhỏ từ 50% xuống 40% vào năm 2030, đồng thời cho phép các nhà sản xuất xe tải lớn thêm thời gian để đạt mục tiêu riêng.

Báo Guardian dẫn lời ông Wopke Hoekstra, Ủy viên EU phụ trách khí hậu, mô tả các đề xuất này là "tình huống giúp đôi bên cùng có lợi", vừa bảo đảm lộ trình điện hóa vừa nhượng bộ trước áp lực từ ngành ô tô và một số quốc gia thành viên.

Đón nhận thông tin EU nới lỏng chính sách, Volkswagen - hãng sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu - đã hoan nghênh động thái này và đánh giá đây là một bước đi "thực tế" và "hợp lý về
mặt kinh tế".

Thủ tướng Đức Friedrich Merz cũng nhận định việc tăng cường tính linh hoạt và cởi mở về công nghệ là hướng đi đúng, bởi "thực tế là hàng triệu ô tô động cơ đốt trong vẫn sẽ hiện hữu trên toàn cầu vào năm 2035, 2040 và thậm chí là 2050".

Tham vọng xanh đâu rồi?

Trái ngược với các "ông lớn" sản xuất ô tô truyền thống, các lãnh đạo ngành công nghiệp ô tô điện và chuyên gia môi trường lại phản ứng dữ dội.

Các nhà hoạch định chính sách môi trường lập luận rằng vận tải đường bộ hiện chiếm khoảng 20% tổng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính của EU, trong đó riêng ô tô chiếm 61%. Theo họ, dù chuyển từ mục tiêu không phát thải 100% sang 90% có vẻ nhỏ, bất kỳ sự lùi bước nào cũng sẽ gây ra những hệ lụy nghiêm trọng.

Giám đốc chính sách của Tổ chức Greenpeace ở Anh, tiến sĩ Douglas Parr, kêu gọi Thủ tướng Anh Keir Starmer không cùng EU đi theo xu hướng "làm hại kinh tế và môi trường" này. Trong khi đó, Hãng tin AFP dẫn lời Giám đốc điều hành Greenpeace ở Đức, ông Martin Kaiser, khẳng định kế hoạch chỉ mang tính "ngắn hạn" và gọi đây là "món quà Giáng sinh sớm cho các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc".

Về phía các lãnh đạo trong ngành công nghiệp xe điện, họ kêu gọi EU không nhượng bộ trước sức ép từ các hãng xe truyền thống. Trước hết, chính sách có nguy cơ làm suy yếu các khoản đầu tư lớn mà doanh nghiệp đã theo đuổi suốt nhiều năm qua. Quan trọng hơn, nó sẽ khiến châu Âu ngày càng tụt lại phía sau Trung Quốc trong cuộc đua xe điện.

Họ củng cố lập luận rằng doanh số xe điện của châu Âu vẫn tăng trưởng mạnh. Theo số liệu của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA), từ tháng 1 đến tháng 10 năm nay, lượng xe điện bán ra tăng 26%, chiếm khoảng 16% tổng thị trường xe mới trong khối.

Ngoài ra, theo kênh Euronews, thị trường châu Âu đang chứng kiến sự tràn ngập của các thương hiệu như BYD (Trung Quốc) hay Tesla (Mỹ), trong khi nhiều nhà sản xuất nội khối vẫn chậm chân về công nghệ, tiếp tục "bám víu" vào động cơ đốt trong.

Ông Chris Heron, Tổng thư ký Hiệp hội Thương mại E-Mobility Europe, nhận định đây là "thời điểm sai lầm để châu Âu tự giảm tốc độ của chính mình". Ông nhấn mạnh con đường duy nhất để ngành công nghiệp châu Âu duy trì khả năng cạnh tranh là tăng cường các chính sách xanh, thay vì "rẽ khỏi lộ trình" đã đề ra.

Cạnh tranh khốc liệt khiến hơn 90% hãng xe điện ở Trung Quốc kinh doanh thua lỗ

Chưa tới 10% thương hiệu xe điện ở Trung Quốc có thể sinh lãi trong 5 năm tới, theo báo cáo của AlixPartners, trong bối cảnh ngành xe điện tại quốc gia này đối mặt với cuộc chiến cạnh tranh giá cả.