Tổng thống Trump (phải) và người đồng cấp Ukraine, Tổng thống Zelensky - Ảnh: CNN

Đài CNN (vốn nổi tiếng có quan điểm phản biện mạnh mẽ với chính quyền của Tổng thống Donald Trump) cho rằng nội dung cốt lõi rút ra được từ văn bản nói trên là: Tổng thống Trump đã gây áp lực để người đồng cấp Ukraine, Tổng thống Zelensky, điều tra về các đối thủ chính trị của ông Trump, cụ thể ở đây là nguyên phó tổng thống Mỹ Joe Biden.

Ông Trump điện đàm với ông Zelensky trong vòng 30 phút từ 9h03 đến 9h33 ngày 25-7 tại Phòng Tình huống Nhà Trắng.

Mở đầu Biên bản ghi nhớ về cuộc điện đàm (Memorandum of a Telephone Conversation - TELCON), Nhà Trắng lưu ý rõ đây là nội dung tóm lược những ý cụ thể trong trao đổi mà không phải bản ghi chép đúng nguyên văn từng chữ từng lời trong khi nói của hai tổng thống.

Bắt đầu trò chuyện, ông Trump chúc mừng ông Zelensky vì chiến thắng lớn vừa qua. Ông Zelensky nhậm chức tổng thống từ tháng 4 năm nay, tuy nhiên tại thời điểm điện đàm, đảng của ông vừa thắng lớn trong cuộc bầu cử Quốc hội.

Điều CNN lưu ý ở đây ông Zelensky từng là diễn viên hài. Trước khi chính thức làm tổng thống Ukraine trong đời thật, ông từng vào vai tổng thống Ukraine trong một chương trình hài sitcom trên TV.

Đáp lại lời chúc mừng của ông Trump, ông Zelensky lịch thiệp nói: "Tôi muốn chia sẻ với ông là tôi đã có cơ hội học hỏi từ ông. Chúng tôi cũng đã sử dụng một số kỹ năng và kiến thức của ông, và đã có thể dùng nó như một ví dụ mẫu cho các cuộc bầu cử của mình".

Tiếp đó ông Zelensky cũng chia sẻ việc chính phủ mới của ông đã và đang nỗ lực dẹp bỏ nạn tham nhũng trong nước, đưa những người mới vào bộ máy chính trị để có một mô hình hoạt động mới cũng như một chính phủ mới. "Ông là người thầy tuyệt vời với chúng tôi trong việc đó", tổng thống Ukraine tiếp tục ca ngợi ông Trump.

Ông Trump khẳng định Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine: "Tôi phải nói là chúng tôi đã làm rất nhiều cho Ukraine. Chúng tôi đã dành nhiều nỗ lực và thời gian cho việc này. Nhiều hơn nhiều so với những gì các nước châu Âu đang làm và lẽ ra họ nên giúp quý vị nhiều hơn nữa. Đức gần như chẳng làm gì cho quý vị cả", văn bản ghi nhớ dẫn lời ông Trump.

Theo CNN, Quốc hội Mỹ trên thực tế đã phê chuẩn khoản hỗ trợ gần 400 triệu USD chỉ riêng trong năm nay cho Ukraine. Nhưng ngay trước cuộc điện đàm ngày 25-7, ông Trump đã trì hoãn việc giải ngân số tiền đó trong năm tài chính kết thúc vào tháng 9-2019.

Cựu phó tổng thống Mỹ Joe Biden - Ảnh: REUTERS

Ông Trump tiếp tục chỉ trích châu Âu đã không làm gì giúp đỡ Ukraine: "Tất cả những gì họ làm chỉ là nói, và tôi nghĩ đó là chuyện ông nên thực sự hỏi rõ họ. Khi tôi nói với bà Angela Merkel, bà ấy nói về Ukraine, nhưng bà ấy chẳng làm gì cả. Rất nhiều nước châu Âu cũng đang như vậy, thế nên tôi nghĩ đó là chuyện ông muốn cân nhắc, nhưng nước Mỹ đã luôn rất rất tốt với Ukraine".

Tổng thống Ukraine nói ông đồng thuận quan điểm với ông Trump trong vấn đề vừa nêu "không chỉ là 100%, mà thực sự là 1.000%". Ông Zelensky thừa nhận đáng lẽ EU phải là đối tác lớn nhất của họ nhưng thực tế Mỹ lại là đối tác lớn hơn nhiều của Ukraine.

"Tôi rất biết ơn ông vì điều đó vì nước Mỹ thực sự đang làm rất nhiều điều cho Ukraine. Nhiều hơn nhiều so với EU, nhất là khi chúng ta đang nói về các lệnh trừng phạt chống lại Liên bang Nga", ông Zelensky nói.

Cả Mỹ và EU đều đã áp các lệnh trừng phạt với Nga sau động thái sát nhập Crimea năm 2014 vào lãnh thổ Nga. Theo CNN, ông Zelensky được xem là chính trị gia thân phương Tây vì ông muốn tìm sự hỗ trợ của châu Âu, Mỹ và muốn Ukraine gia nhập EU.

Tiếp đó, ông Trump lần đầu tiên đề cập tới tình hình chính trị Mỹ trong cuộc điện đàm với ông Zelensky và nói "tôi muốn ông giúp đỡ chúng tôi" và nhắc tới cái tên Crowdstrike. Crowdstrike là công ty bảo mật có trụ sở tại Sunnyvale, California (Mỹ) đã điều tra về vụ rò rỉ dữ liệu của Ủy ban quốc gia đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống 2016.

Ông Trump tiếp: "Tôi muốn Bộ trưởng tư pháp sẽ gọi cho ông và người của ông và tôi muốn ông tìm ra sự thật việc này. Như ông đã thấy hôm qua, mọi sự vớ vẩn này đã kết thúc với việc thực thi nhiệm vụ rất tệ của một người tên là Robert Mueller, một sự thực thi kém cỏi, nhưng họ đã nói rất nhiều về nó bắt đầu với Ukraine. Bất cứ gì ông có thể làm được, sẽ rất quan trọng nếu ông có thể làm điều đó".

Cuộc điện đàm diễn ra sau khi cựu công tố viên đặc biệt Robert Mueller điều trần trước Quốc hội báo cáo điều tra về cáo buộc móc nối giữa chiến dịch tranh cử của ông Trump và Nga cùng nhiều tài liệu tố ông Trump cản trở công lý.

Tuy nhiên chưa có ai bị buộc tội cấu kết với Nga trong việc can thiệp bầu cử Mỹ 2016. Song ông Paul Manafort, cựu giám đốc chiến dịch tranh cử của ông Trump, bị buộc tội trốn thuế. Ông này đã kiếm nhiều triệu USD tại Ukraine nhưng không kê khai vào thu nhập cá nhân.

Ông Zelensky tiếp tục bày tỏ thiện chí với ông Trump khi nói để tiếp tục gây dựng quan hệ tốt đẹp giữa hai nước, ông đã vừa triệu hồi vị đại sứ Ukraine tại Mỹ về nước để thay bằng một đại sứ khác có đủ năng lực và kinh nghiệm giúp hai nước gần gũi hơn.

Ông Zelensky chủ động nhắc tới tên luật sư riêng của ông Trump - Rudy Giuliani - trước: "Tôi sẽ nói riêng với ông là một trong các trợ lý của tôi mới đây đã nói chuyện với ông Giuliani và chúng tôi rất hi vọng là ông Giuliani sẽ tới Ukraine và chúng tôi sẽ gặp nhau khi ông ấy đến đây".

Tiếp đó Tổng thống Ukraine khẳng định: "Tôi đảm bảo với tư cách Tổng thống Ukraine là mọi cuộc điều tra sẽ được làm công khai và tỉ mỉ. Đó là điều tôi có thể khẳng định với ông".

Ông Trump nhắc lại chuyện cựu tổng công tố Ukraine, ông Viktor Mikolajovićh Shokin, bị sa thải trước đây và nói đó là điều "thực sự không công bằng". Trong khi đó cựu phó tổng thống Joe Biden, nhiều quan chức Ukraine và phương Tây lại muốn ông Shokin bị sa thải vì cho rằng ông ấy đã không truy tố các tham quan trong chính quyền, ông này cũng bị cáo buộc đã cản trở nhiều vụ điều tra tham nhũng.

Năm 2018, ông Biden từng tự hào công bố về thành công của ông trong việc gây sức ép để ông Shokin bị sa thải.

Ông Trump ca ngợi vị luật sư riêng của mình rồi nói: "Tôi sẽ nói ông ấy gọi điện cho ông cùng với Bộ trưởng Tư pháp. Ông Rudy biết rất rõ những chuyện đang xảy ra và ông ấy là người rất có năng lực. Nếu ông có thể nói chuyện với ông ấy sẽ rất tốt".

Ông Trump nhắc cụ thể đến việc ông muốn Tổng thống Ukraine trao đổi với luật sư của ông, một người đang muốn điều tra về tư cách của ông Joe Biden.

Trong khi đó, theo CNN, ông Giuliani cho biết các nỗ lực điều tra đang tiến hành của ông về bà Hillary Clinton đã đưa ông tới Ukraine.

Ông Giuliani cũng cáo buộc bà Clinton và đảng Dân chủ đã đứng sau âm mưu bôi nhọ ông Manafort. "Trong quá trình điều tra, tôi đã phát hiện câu chuyện không thể tin nổi về ông Joe Biden, rằng ông đã hối lộ Tổng thống Ukraine để sa thải vị công tố viên đang điều tra về con trai ông ấy", ông Giuliani đã phát biểu như vậy trên đài CNN tuần trước.

Sau khi phàn nàn về nữ đại sứ Mỹ tại Ukraine, bà Marie Yovanovitch (bị triệu hồi trong tháng 5) ông Trump tiếp tục nói về ông Biden và những bê bối ông cáo buộc cho ông ấy: "Ở đây có rất nhiều điều tiếng về con trai ông Biden, rằng ông Biden đã ngăn chặn quá trình truy tố và rất nhiều người muốn biết sự thật về điều đó, vậy nên bất cứ chuyện gì ông có thể làm với Bộ trưởng Tư pháp đều sẽ rất tuyệt. Ông Biden đi khắp nơi ba hoa chuyện ông ấy đã ngăn chặn quá trình truy tố, vậy nếu ông có thể truy cứu chuyện đó… Nó thật kinh khủng với tôi".

Tổng thống Ukraine khẳng định với ông Trump là ông nắm rất rõ về sự việc này, đồng thời cho biết vì đảng của ông vừa thắng lớn tại quốc hội nên vị tổng công tố viên mới "100% sẽ là người của tôi", người này sẽ được quốc hội phê chuẩn và bắt đầu nhiệm vụ trong tháng 9.

Ông Zelensky quả quyết với ông Trump: "Ông hay bà ấy sẽ điều tra sự việc, đặc biệt với công ty mà ông đã đề cập tới trong vấn đề này". Ý ông Zelensky nói tới việc điều tra về công ty của con trai ông Biden - Hunter Biden.

Tổng thống Ukraine hoan nghênh ông Trump cung cấp thêm các thông tin cần thiết hỗ trợ điều tra, đồng thời bày tỏ quan điểm đồng tình với ông Trump khi chê trách cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine và thừa nhận bà ấy cũng không ưa ông Zelensky.

Ông Trump tiếp tục lặp lại thông tin nói sẽ yêu cầu các quan chức của mình liên hệ với ông Zelensky: "Tôi sẽ nói ông Giuliani gọi điện cho ông và tôi cũng sẽ yêu cầu Bộ trưởng Tư pháp Barr gọi điện, chúng ta sẽ tìm hiểu sự thật về nó. Tôi chắc là ông sẽ tìm ra".

Theo đài CNN, đây là lần thứ 4 trong cuộc điện đàm ông Trump nhắc đến ông Giuliani. Sau đó, ông còn nhắc lại một lần nữa việc ông sẽ nhắc hai ông Giuliani và Bộ trưởng tư pháp Barr gọi điện cho ông Zelensky.

Khép lại cuộc điện đàm, ông Trump gửi lời mời và tỏ ý sẵn sàng đón tiếp Tổng thống Ukraine tại Nhà Trắng.

Tổng thống Trump chính thức bị điều tra luận tội

TTO - Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi nhấn mạnh không ai có quyền đứng trên luật pháp, kể cả tổng thống. Sự kiện đánh dấu một cuộc đụng độ kịch tính mới giữa Nhà Trắng và Quốc hội có thể kéo dài tới tận cuộc bầu cử tổng thống 2020.