Ngày 24-9, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo góp ý dự thảo hồ sơ đề án sửa đổi, bổ sung chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030.

Theo báo cáo của Bộ Y tế, sau 15 năm đạt và duy trì mức sinh thay thế, giai đoạn 2021-2024 mức sinh toàn quốc liên tục giảm dưới mức sinh thay thế, giảm nhanh từ 2,11 con/phụ nữ (2021) xuống còn 1,91 con/phụ nữ (2024).

Đây là mức thấp nhất trong lịch sử và được dự báo tiếp tục giảm trong những năm tiếp theo, không đạt mục tiêu duy trì vững chắc mức sinh thay thế giai đoạn 2020-2025.

Theo dự báo, nếu mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2030 Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng, năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm.

TS Nguyễn Thị Thu - Trưởng phòng quy mô dân số và kế hoạch hóa gia đình, Cục Dân số (Bộ Y tế) - cho hay xu hướng mức sinh thấp và xuống thấp tập trung ở khu vực đô thị, nơi có điều kiện kinh tế xã hội phát triển, đô thị hóa cao.

Hiện 34 tỉnh, thành phố sau sắp xếp có 6/34 tỉnh, thành phố đạt mức sinh thay thế (chiếm 17%).

Cả nước có 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp, mức sinh trung bình vùng trong giai đoạn 2020-2024 giảm 0,2 con/phụ nữ. Trong đó 16 địa phương có tỉ suất sinh dưới 1,8 con/phụ nữ, rất thấp so với mức sinh thay thế, đặc biệt các tỉnh thành TP.HCM (1,42 con), Cần Thơ (1,61 con), Tây Ninh (1,63 con) khó phục hồi về chức năng thay thế.

ThS Phạm Chánh Trung - Chi cục trưởng Chi cục Dân số TP.HCM - cho hay qua khảo sát nhanh của đơn vị khi hỏi ý kiến người dân về các giải pháp để giải quyết câu chuyện mức sinh thấp của TP, hiện có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn sinh con, trong đó nổi bật 4 vấn đề chính: y tế, giáo dục, nhà ở và dịch vụ giữ trẻ.

Ngành y tế TP đang tham mưu trình cấp thẩm quyền các chính sách cụ thể hỗ trợ người dân, gồm chính sách đặc thù hỗ trợ kinh phí khám sức khỏe cho các cặp nam nữ trước khi kết hôn và tiêm vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm cho phụ nữ trước khi mang thai; chính sách đặc thù hỗ trợ kinh phí khám, kiểm tra sức khỏe cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học, THCS, THPT công lập, ngoài công lập và học giáo dục thường xuyên...

Bên cạnh các giải pháp đã và đang triển khai, ông Trung còn đề xuất thêm một số giải pháp căn cứ trên thực tiễn đặc thù công tác dân số của TP, như hỗ trợ chi phí điều trị vô sinh cho những người có thu nhập thấp cũng là một yếu tố xem xét.

Chi cục Dân số sẽ tham mưu Sở Y tế đề nghị Sở Giáo dục và Đào tạo lồng ghép đưa nội dung câu chuyện mức sinh thấp và già hóa dân số của TP vào chương trình môn học giáo dục địa phương, với các tiết học tại trường học THPT.

Tiếp đến, TP cũng cần một giải pháp đột phá trong câu chuyện về nhà trẻ và sinh hoạt sau giờ học với trẻ em và học sinh. Hiện nay nhà trẻ giữ trẻ dưới 12 tháng tuổi rất ít, đặt biệt khoảng trống với nhà giữ trẻ từ 6-12 tháng tuổi.

Ngoài ra, khả năng mua nhà là một rào cản rất lớn của người trẻ cho việc an tâm sinh con. Do đó giải pháp cần phải có sự phối hợp của nhiều chính sách và lộ trình hỗ trợ theo từng giai đoạn: miễn/giảm thuế thu nhập cá nhân, phát triển nhà ở xã hội và hỗ trợ chi phí thuê nhà dài hạn bên cạnh các vấn đề về y tế, giáo dục để người trẻ an tâm sinh con.

Sau sáp nhập, mức sinh của 34 tỉnh, thành phố thế nào?

Theo tính toán của Cục Thống kê, Bộ Tài chính về số liệu liên quan đến mức sinh (tổng tỉ suất sinh) của 34 tỉnh/thành phố sau sắp xếp năm 2024 có sự thay đổi ở một số tỉnh mới sáp nhập.