Sau gần 4 tháng thí điểm bán xăng sinh học E10 tại hệ thống Petrolimex và PVOIL, ghi nhận thực tế cho thấy lượng tiêu thụ xăng E10 vẫn ở mức rất thấp so với xăng khoáng. Trong khi doanh nghiệp băn khoăn về hiệu quả kinh doanh, nhiều người dùng lại có tâm lý e dè với chất lượng loại xăng này.

Vì thế, tư vấn và tuyên truyền để người dân quen dần với xăng E10 là việc cần làm ngay.

Truyền thông chưa "ngấm", thói quen khó đổi

Trao đổi với chúng tôi, ông T. D., nhân viên tại một trạm xăng Petrolimex trên đường Phan Xích Long (TP.HCM), cho biết sản lượng E10 tiêu thụ đến nay vẫn rất khiêm tốn so với xăng khoáng. Không ít trường hợp khi được mời đổ E10 đã lắc đầu từ chối, với lý do lo ngại xăng E10 có thể gây hại động cơ. Những người sử dụng xe mới hoặc xe có giá trị cao cũng chỉ chọn xăng khoáng quen thuộc.

Bà N.N.Ng., phụ trách kinh doanh tại một cây xăng Petrolimex trên đường Trần Cao Vân (TP.HCM), cho biết sau 4 tháng tổ chức bán xăng E10, sản lượng tiêu thụ chỉ đạt khoảng 10% tổng sản lượng tiêu thụ mỗi ngày tại cửa hàng này, xăng khoáng vẫn chiếm tỉ trọng áp đảo.

"Nhiều người tiêu dùng vẫn e dè với xăng E10, không phải từ trải nghiệm thực tế, mà chủ yếu đến từ thông tin lan truyền trên mạng xã hội", bà Ng. nói.

Theo bà Ng., nhiều thông tin thiếu kiểm chứng về độ an toàn, khả năng tương thích với động cơ... đã gây băn khoăn nơi người tiêu dùng. Dù công tác truyền thông đã được triển khai, nhưng mức độ "thẩm thấu" vẫn chưa đủ để thay đổi thói quen tiêu dùng đã hình thành nhiều năm. 

"Khi vẫn còn quyền lựa chọn giữa xăng khoáng và xăng pha ethanol, rất ít người tiêu dùng chủ động chọn E10", bàNg. khẳng định.

Bà Đ.T.B., phụ trách kinh doanh tại một trạm xăng Petrolimex trên đường Phan Đăng Lưu (TP.HCM), cho biết so với xăng E5 trước đây, có thời điểm mỗi ngày bán tới 1.000 lít, tương đương gần 25.000 lít mỗi tháng, mức tiêu thụ E10 hiện chỉ bằng khoảng 10% con số đó. Nhiều khách hàng từ chối khi được giới thiệu do tâm lý e ngại E10 sau những thông tin tiêu cực trên mạng xã hội về loại sản phẩm này.

"Nếu chỉ trông vào vài tấm banner tại cửa hàng hoặc giải thích miệng cho từng khách thì gần như không thể thay đổi thói quen", bà B. nói và cho rằng cần một chiến dịch truyền thông đủ mạnh, đủ trực diện để tạo chuyển biến nhận thức với thông điệp rõ ràng, dễ hiểu, gắn với các vấn đề môi trường như lũ lụt, thời tiết cực đoan, biến đổi khí hậu...

Trong khi đó, chị Nguyễn Thị Yến Trinh (25 tuổi, ngụ phường Nhiêu Lộc) cho biết dù ủng hộ nhiên liệu sinh học nhưng vẫn còn nhiều băn khoăn về chất lượng sản phẩm này.

"Do chưa biết loại xăng E10 có ảnh hưởng đến máy móc của xe hay không, trong khi chênh lệch giữa giá xăng khoáng và E10 không nhiều nên thi thoảng tôi mới đổ xăng E10 để... trải nghiệm dần", chị Trinh nói.

Thay đổi thói quen khi dùng xăng E10

Trao đổi với Tuổi Trẻ, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Phó chủ tịch Hội Ô tô - Máy động lực TP.HCM, cho rằng rằng tâm lý e dè của người dân đối với xăng E10, cũng như những lo ngại lan truyền trên mạng xã hội, không phải hoàn toàn vô lý. Trước đây Việt Nam từng triển khai xăng E5, song sau nhiều năm, xăng sinh học vẫn không trở thành lựa chọn phổ biến của đa số người tiêu dùng.

Về mặt kỹ thuật, ethanol có ưu điểm giúp quá trình cháy diễn ra sạch hơn, từ đó giảm phát thải và ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, do ethanol có nhiệt trị thấp hơn xăng khoáng, khi pha vào xăng, năng lượng sinh ra trong quá trình cháy sẽ giảm. Điều này khiến động cơ sử dụng E10 có thể bị giảm công suất, người điều khiển xe dễ cảm nhận hiện tượng "máy yếu", mức tiêu hao nhiên liệu cũng tăng nhẹ so với xăng khoáng.

Hơn nữa, trong điều kiện khí hậu nóng ẩm như Việt Nam, nếu xăng E10 để lâu khoảng 2-3 tuần không sử dụng có thể xảy ra hiện tượng phân lớp: ethanol lắng xuống dưới, xăng nổi lên trên. Khi đó, phần ethanol đậm đặc có thể ảnh hưởng đến hệ thống nhiên liệu.

"Vì vậy, người sử dụng không nên đổ đầy bình nếu phương tiện ít được vận hành, mà chỉ nên đổ lượng vừa đủ và sử dụng hết trong thời gian ngắn", ông Dũng khuyến cáo.

Một chuyên gia trong lĩnh vực ô tô - xe máy cũng cho rằng ethanol có khả năng tác động mạnh đến các chi tiết cao su trong hệ thống nhiên liệu. Với các dòng xe đời cũ sản xuất trước năm 2.000, ống dẫn và gioăng cao su có thể không tương thích, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Trong khi đó, hầu hết các phương tiện hiện đại sản xuất sau năm 2000 đều tương thích với xăng E10.

Các hãng như Toyota, Honda và Ford cũng xác nhận những mẫu xe từ năm 2011 phù hợp hoàn toàn với loại nhiên liệu này. Các dòng xe mới từ năm 2010 trở đi thậm chí còn được tối ưu hóa để phù hợp với E10, giúp vận hành ổn định hơn. Ngược lại, nhóm phương tiện không phù hợp chủ yếu là xe đời cũ sản xuất trước năm 2000, đặc biệt là các dòng xe yêu cầu xăng có chỉ số octane cao (98 trở lên).

"Với xe máy đời rất cũ, sản xuất trước năm 1986, nguy cơ ăn mòn bộ chế hòa khí (carburetor) có thể xảy ra. Tại Việt Nam, những dòng xe phổ biến như Dream, Wave đời cũ hoặc ô tô nhập khẩu đã qua sử dụng cần được kiểm tra kỹ trước khi sử dụng E10", vị này khuyến cáo. 

* PGS.TS Đỗ Văn Dũng (nguyên Hiệu trưởng Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM):

Hỗ trợ chuyển đổi sang xe điện sẽ hiệu quả hơn

Việc ấn định mốc thời gian 1-6-2026 để loại bỏ hoàn toàn xăng khoáng là khá gấp gáp so với lộ trình trước đây vốn mang tính chuyển tiếp. Trong khi đó, xét tổng thể, lợi ích môi trường mà xăng E10 mang lại không quá lớn, trong khi hiệu quả kinh tế chưa thực sự rõ ràng. Mức giảm phát thải chỉ ở mức nhất định, trong khi tiêu hao nhiên liệu có xu hướng tăng.

Theo tôi, xe điện mới là lựa chọn mang tính căn cơ nếu mục tiêu là giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và cắt giảm phát thải. Chỉ riêng việc chuyển đổi sang xe máy điện, Việt Nam có thể tiết kiệm khoảng 100 tỉ USD nhập khẩu xăng dầu mỗi năm. Xe điện cũng không phát thải trực tiếp trong quá trình vận hành.

Nếu nguồn điện được sản xuất từ năng lượng tái tạo như điện gió hay điện mặt trời, mức phát thải có thể tiến gần về "0". Khi đó, hiệu quả giảm ô nhiễm không chỉ dừng ở mức "giảm một phần" như xăng E10, mà mang tính triệt để hơn.

Nhìn kinh nghiệm từ Trung Quốc, khi Nhà nước đi trước một bước trong phát triển hạ tầng sạc và năng lượng tái tạo, đồng thời có chính sách hỗ trợ rõ ràng, giá điện cho giao thông sẽ rẻ và ổn định.

Khi bài toán hạ tầng và chi phí được giải quyết, xe điện nhanh chóng trở thành lựa chọn phổ biến thay thế xe chạy nhiên liệu hóa thạch một cách tự nhiên, không cần đến các biện pháp hành chính mang tính ép buộc".

Xăng sinh học E10 vẫn ở thế yếu, dần bị loại khi thị trường vẫn còn bán xăng khoáng

Nhiều chuyên gia, nhà khoa học tại tọa đàm 'Sử dụng xăng sinh học E10 - Phát triển bền vững' đã chỉ ra nhiều mặt được có ở E10, nhấn mạnh việc chuyển đổi và sử dụng xăng E10 là bước đi quan trọng cho lộ trình giảm phát thải và phát triển bền vững.