Tọa đàm "Sử dụng xăng sinh học E10 - Phát triển bền vững" do báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức trong bối cảnh Việt Nam đứng trước sức ép cắt giảm khí nhà kính mạnh mẽ và yêu cầu chuyển đổi sang nhiên liệu sạch để cải thiện chất lượng môi trường, đặc biệt tại các đô thị lớn.

Áp lực lớn từ tăng trưởng tiêu thụ năng lượng

Nhiều chuyên gia và nhà khoa học tại tọa đàm đều khẳng định Việt Nam đang đứng trước áp lực rất lớn về cắt giảm khí nhà kính. Nhu cầu năng lượng tăng cao cùng tốc độ phục hồi kinh tế khiến lượng phát thải gia tăng đáng kể, đặc biệt tại các trung tâm đô thị.

Bởi theo Cơ quan Năng lượng thế giới (IEA), Việt Nam hiện phát thải trung bình 3,39 tấn CO₂/người/năm, với tổng lượng phát thải khoảng 293 triệu tấn CO₂ tương đương. 

Riêng giao thông vận tải chiếm hơn 15% lượng phát thải, tạo sức ép đáng kể lên hệ thống môi trường và sức khỏe cộng đồng.

TP.HCM là địa phương có mức tiêu thụ nhiên liệu lớn nhất cả nước, với khoảng 7.000m³ xăng dầu mỗi ngày phục vụ 8,5 triệu xe máy và 1 triệu ô tô. 

Một nghiên cứu từ năm 2019 cho thấy hoạt động giao thông của thành phố phát thải hằng năm 429.000 tấn CO, 146.000 tấn HC, 70.000 tấn NOx, 18.000 tấn bụi mịn PM và hơn 1.000 tấn SO₂. Đây cũng là những tác nhân trực tiếp khiến chất lượng không khí suy giảm.

Từ đó các chuyên gia cho rằng nếu tốc độ tăng trưởng phương tiện duy trì như hiện nay, các đô thị lớn sẽ đối mặt thách thức môi trường nghiêm trọng nếu không triển khai ngay các giải pháp chuyển đổi nhiên liệu.

Xăng E10 giải quyết cùng lúc ba bài toán

Theo PGS.TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), việc sử dụng xăng E10 sẽ giải quyết được một lần ba bài toán: gia cố an ninh năng lượng thông qua thay thế nhập khẩu; tạo giá trị kinh tế tuần hoàn nhờ kết nối nông nghiệp - công nghiệp chế biến và giảm phát thải phù hợp các cam kết khí hậu.

PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh giữa biến động giá năng lượng toàn cầu, Việt Nam cần một giải pháp vừa giảm phụ thuộc nhập khẩu xăng dầu, vừa cải thiện môi trường theo lộ trình Net Zero 2050. Xăng E10 (pha 10% ethanol sinh học với 90% xăng khoáng) đáp ứng đồng thời hai mục tiêu này.

Ông chỉ ra vòng đời giảm phát thải của E10 giúp cắt giảm khoảng 3-7% CO₂, góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0. Xăng sinh học E10 còn hạn chế khí độc, làm không khí sạch hơn, phù hợp mục tiêu Net Zero, giảm nhập khẩu xăng dầu. Nếu sử dụng rộng rãi, E10 ước có thể thay thế tương đương khoảng 1 triệu tấn xăng dầu/năm, tăng chủ động về an ninh năng lượng.

Ngoài ra, xăng E10 sẽ kích hoạt kinh tế tuần hoàn nông nghiệp như tận dụng sắn, ngô, mía làm nguyên liệu ethanol, gia tăng giá trị nông sản, tạo đầu ra ổn định cho nông dân và doanh nghiệp chế biến, lan tỏa lợi ích giữa nông nghiệp - công nghiệp - môi trường.

TS Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc, nói E10 là phép thử tư duy năng lượng quốc gia, thể hiện bước chuyển từ "tiêu thụ năng lượng" sang "tạo dựng năng lượng". E10 mang giá trị của chuỗi kinh tế nông nghiệp - công nghiệp - môi trường, là bước đi trong lộ trình phát triển nhiên liệu xanh và thực hiện cam kết bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, ông Tây cho rằng muốn xăng E10 tồn tại và phát triển bền vững thì phải nhìn thẳng vào sự thật: khi xăng khoáng vẫn còn song song trên thị trường, người tiêu dùng còn có lựa chọn khác theo thói quen thì xăng E10 sẽ luôn ở thế yếu và dần dần bị loại khỏi thị trường. Bởi không người tiêu dùng nào tự chọn một loại xăng mà họ cho rằng "rủi ro cao hơn, giá lại tương đương".

"E10 chỉ thật sự xanh khi ethanol được sản xuất trong nước, gắn với nông nghiệp và người nông dân. Nếu phải nhập khẩu ethanol, E10 chỉ là xăng khoáng đội mũ xanh", TS Giang Chấn Tây nói.

Bắt buộc dùng xăng E10 từ tháng 6-2026, Phó thủ tướng yêu cầu giám sát chất lượng

Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan làm rõ các nội dung còn vướng mắc để bảo đảm tính khả thi, đồng bộ trong triển khai lộ trình sản xuất, phối trộn, phân phối, sử dụng nhiên liệu sinh học tại Việt Nam.