Chiều 3-12, Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn trình bày tờ trình về dự án Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.

Tạo cơ chế, chính sách để TP.HCM đột phá

Tờ trình Chính phủ nhìn nhận sau hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM có diện tích là 6.772,6km², tương đương 2,04% diện tích cả nước; dân số ước tính 13,6 triệu người, chiếm 13,4% dân số cả nước. 

Trong đó, lực lượng lao động đang làm việc đạt khoảng 7,281 triệu người, tương ứng 14% tổng số lao động toàn quốc. GRDP TP hợp nhất ước tính 3,03 triệu tỉ đồng (tương đương 123 tỉ USD), chiếm 23,5% GDP cả nước. 

Về thu ngân sách nhà nước, TP.HCM dự kiến đạt 737.000 tỉ đồng, chiếm 36,7% tổng thu ngân sách quốc gia, trong khi chi ngân sách dự kiến đạt 248.000 tỉ đồng, chiếm 10,9% tổng chi.

Với quy mô nêu trên, TP.HCM sau hợp nhất đã mở rộng dư địa phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho quy hoạch vùng đô thị tích hợp, tạo nên một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt, mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy "1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu".

Để giải quyết các mục tiêu cấp bách, TP.HCM cấp thiết báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, ban hành nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 ngay trong kỳ họp thứ 10 của Quốc hội nhằm giải quyết những tồn tại, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 2 con số ngay từ năm 2026.

Đồng thời giúp TP có đủ sức thực hiện vai trò đầu tàu trong giai đoạn mới, tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng hiệu quả hơn. Tăng cường năng lực cạnh tranh quốc tế, đảm bảo phát triển bền vững; giải quyết triệt để về xử lý các vấn đề môi trường như ô nhiễm, xử lý chất thải, quản lý nguồn nước và biến đổi khí hậu...

Cùng với đó, tận dụng các cơ hội lớn từ hội nhập quốc tế, chuyển đổi số, tiến bộ của khoa học, công nghệ và xu hướng phát triển bền vững để vượt qua những thách thức nội tại, tạo ra động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng và cả nước.

"Việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị quyết 98 để trình Quốc hội xem xét thông qua ngay tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV nhằm khơi thông các điểm "nghẽn", kịp thời thu hút đầu tư, tạo đột phá, phát triển nhanh, bền vững hơn, tạo sức lan tỏa, đóng góp lớn hơn vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của cả nước là cần thiết, đáp ứng với mục tiêu Bộ Chính trị đã đặt ra", báo cáo nêu.

Cho phép TP.HCM thành lập khu thương mại tự do

Một trong những nội dung quan trọng, dự thảo nghị quyết bổ sung nội dung về thành lập khu thương mại tự do TP.HCM.

Theo tờ trình, TP.HCM mới đã hội tụ đầy đủ các yếu tố cần thiết để thành lập khu thương mại tự do gắn với cảng biển có tính cạnh tranh trong khu vực.

Trong đó, TP.HCM có vị trí địa lý chiến lược khi nằm trên tuyến hàng hải quốc tế Á - Âu và Á - Mỹ qua Biển Đông - một trong những tuyến hàng hải huyết mạch, đặc biệt quan trọng và bận rộn nhất thế giới.

Hệ thống hạ tầng cảng biển của TP hiện có quy mô hàng đầu cả nước có thể tiếp nhận tàu trọng tải lớn nhất thế giới và có tuyến hàng hải trực tiếp đến châu Âu, châu Mỹ.

Mặt khác, hạ tầng giao thông kết nối đa phương tiện liên vùng và xuyên Á đang hình thành tại vùng TP.HCM.

Hậu phương công nghiệp rộng lớn; sự hình thành của Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP.HCM; dư địa phát triển công nghiệp lớn với khu vực Bình Dương và khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu và nguồn nhân lực dồi dào.

Một nội dung khác, dự thảo nghị quyết cũng sửa đổi, bổ sung về chính sách đối với mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD).

Về lĩnh vực này, Chính phủ nhìn nhận luật hiện hành và Nghị quyết 98 chưa có quy định về việc kết hợp xây dựng nhà ở, thương mại dịch vụ, công trình công cộng, sự nghiệp, nên khó tạo quỹ đất, khó thu hút đầu tư đa dạng và khai thác hiệu quả giá trị đất xung quanh hạ tầng giao thông trong phát triển đa chức năng.

Trong khi đó, TOD là mô hình tập trung phát triển đô thị đa chức năng quanh ga. Bên cạnh đó, Nghị quyết 98 hiện hành chỉ cho phép UBND TP điều chỉnh mật độ xây dựng và chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, không cho phép quyết định về loại hình công trình, chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật hay sử dụng đất, dẫn đến thiếu linh hoạt trong triển khai các dự án TOD và các khu vực phụ cận nhà ga, nút giao thông. 

Để khắc phục những vướng mắc nêu trên, nhằm tạo sự linh hoạt trong quy hoạch và phát triển đô thị, tăng hiệu quả khai thác quỹ đất và huy động vốn đầu tư, đảm bảo đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, xã hội và phát triển bền vững, dự thảo Nghị quyết đưa ra nhiều cơ chế, chính sách vượt trội cho TP.HCM.

Cơ chế, chính sách phải thực sự đột phá, vượt trội

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết để bảo đảm tính đồng bộ, khả thi, Ủy ban và Thường trực các cơ quan của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, đánh giá kỹ lưỡng toàn diện tác động của các chính sách đề xuất sửa đổi, bổ sung.

Trong đó, các cơ chế, chính sách sửa đổi, bổ sung phải tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, phải thực sự đột phá, vượt trội, khai thác được tiềm năng, thế mạnh của thành phố; kịp thời giải quyết các vấn đề mới phát sinh và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, giải quyết có hiệu quả các "điểm nghẽn".

Mặt khác, bảo đảm sự thống nhất quản lý của Trung ương, đi đôi với tăng cường phân quyền, phân cấp và nâng cao trách nhiệm chủ động của chính quyền địa phương.

Hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của người dân. Bảo đảm tính khả thi, tạo cơ chế thông thoáng trong thu hút đầu tư, đồng thời bảo đảm phù hợp năng lực quản lý, hạn chế rủi ro và khả năng cân đối ngân sách.

Đề xuất sửa đổi, bổ sung nhiều cơ chế, chính sách đặc thù mới phát triển TP.HCM

Dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều nghị quyết 98/2023 của Quốc hội đề xuất bổ sung nhiều cơ chế, chính sách đặc thù mới nhằm phát triển TP.HCM.