Hơn bao giờ hết, câu hỏi: Bao giờ Thanh Đa hết ngập? Trở thành mối quan tâm thường trực của người dân.

Oằn mình đắp "bức tường cát"

Ghi nhận vào tối 7-11, mức triều cường tuy có giảm nhưng vẫn gây ngập diện rộng nhà dân ở khu Thanh Đa. Lúc 19h, gia đình anh Dũng, chị Yến (đường Bình Quới) vừa lọ mọ ăn cơm, vừa thay nhau canh nước triều. Đứng ngồi không yên, hai vợ chồng như con thoi liên tục chạy ra chống nước từ con rạch sau nhà tràn vào. 

"Sau đợt này tôi phải nâng nền nhà, chứ nước càng ngày dâng càng cao. Hút mãi không phải là giải pháp, mỗi ngày hai bận dọn dẹp, vợ chồng tôi quá mệt mỏi rồi", anh Dũng ngao ngán khi phải mua hai máy bơm giá 3 triệu đồng hút nước thay cho việc tát thủ công.

Vào chiều tối 6-11, triều cường dâng cao. Nhiều đoạn bờ tường (kè) chắn không còn đủ chiều cao ngăn dòng nước đang lên, tràn sâu vào khu dân cư. Ngay trong đêm, chính quyền địa phương điều xe chở đất cát đến tăng cường, dựng thêm từng lớp bao cát ngăn nước. Nhiều hộ cũng phải vật lộn đắp từng "bức tường bao cát" chắn tạm ngay trước cửa với hy vọng ngăn được nước chừng nào hay chừng đó.

Ở khu vực bờ kè gần lô F, dân quân tự vệ được bố trí túc trực cả buổi để sẵn sàng xử lý những điểm xì nước bất ngờ. Nhân viên Công ty Thoát nước đô thị TP túc trực bên các đoạn xung yếu, máy bơm đặt sẵn trong trạng thái chờ kích hoạt. Lực lượng Đoàn thanh niên và cảnh sát giao thông cũng có mặt, dìu từng chiếc xe máy qua đoạn đường ngập sâu khi triều lên đỉnh.

Người dân Bình Quới vốn quá quen với cảnh triều cường "đến hẹn lại lên". Nhưng năm nay, đặc biệt là đợt triều ngày 23-10 vừa qua, khiến nhiều người ám ảnh. "Khoảng 19h, nước bắt đầu dâng nhanh và chỉ trong vòng 15 phút khu vực tường kè phía sau các lô G và F đã bị nước vượt qua, mực nước dâng đến đầu gối. 

Ở các chung cư sát bờ sông, nước tràn qua khoảng sân rồi tràn vào tận trong nhà. Có căn nhà bị nước dâng đến bụng, đồ đạc trôi lềnh bềnh trên mặt nước", một người dân kể lại.

Cách đó không xa, khu công viên gần chợ Thanh Đa biến thành biển nước mênh mông. Tại khu du lịch Bình Quới 2, áp lực triều làm một phần tường chắn bị phá vỡ, khu vực bên trong ngập cả mét, phòng ốc và bàn ghế chìm trong dòng nước.

Bà Chín, sống ở cuối đường Bình Quới, tỏ ra mệt mỏi khi "trận ngập cũ chưa rút, ngập mới đã ập tới". Bếp, phòng khách và hành lang đều ngập sâu, gia đình bà phải đặt máy bơm liên tục để hút bớt nước ra ngoài. "Mười năm rồi mới thấy ngập dữ như vậy lại", bà lắc đầu nói.

Nước ngập kỷ lục, bờ kè Thanh Đa vẫn ì ạch

Từ năm 1992, bán đảo Thanh Đa được định hướng phát triển thành khu đô thị sinh thái hiện đại với mục tiêu tạo điểm nhấn xanh, hiện đại ven sông Sài Gòn. Tuy nhiên hơn 30 năm qua, nhiều dự án đình trệ, quỹ đất bỏ hoang, hạ tầng xuống cấp và dân cư sống trong cảnh "treo".

Mới đây TP công bố đồ án quy hoạch mới, chia khu Bình Quới - Thanh Đa thành ba phân khu chính (nhà ở xã hội, tái định cư và cảnh quan sinh thái), nhưng tiến độ triển khai, bồi thường và giải phóng mặt bằng vẫn chậm trễ. Điều này càng trở nên đáng lo ngại khi triều cường liên tục dâng cao kỷ lục, trực tiếp đe dọa sạt lở và ngập úng tại Thanh Đa.

Ba dự án bờ kè chống sạt lở quanh bán đảo là đoạn 2 (sông Sài Gòn - khu khách sạn Sài Gòn Domaine), đoạn 3 (Bình Quới, Cây Bàng, Rạch Chùa) và đoạn 4 (khu biệt thự Lý Hoàng đến nhà thờ La San Mai Thôn) được xác định là trọng điểm và cấp bách, nhưng cả ba liên tục chậm tiến độ do nhà thầu vi phạm hợp đồng.

Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM (Ban Giao thông) đã phải chấm dứt hợp đồng với Công ty CP Tập đoàn Anh Vinh và bàn giao lại cho nhà thầu liên danh mới. Theo kế hoạch, các đoạn kè dự kiến hoàn thành lần lượt vào tháng 12-2025, tháng 2-2026 và tháng 3-2026.

Việc kết hợp giữa tiến độ các dự án bờ kè chậm với quy hoạch "treo" kéo dài khiến Thanh Đa trở thành vùng đất đô thị "nửa chừng". Cộng thêm hạ tầng hiện hữu đã cũ kỹ khiến nguy cơ ngập úng ngày càng nặng, đặc biệt khi triều cường đạt mức kỷ lục như hiện nay.

Chống ngập ra sao?

Theo Sở Xây dựng và UBND phường Bình Quới, giải pháp lâu dài để chống ngập cho Thanh Đa là hoàn thiện ba dự án bờ kè, sớm triển khai đồ án quy hoạch mới, giải quyết bồi thường tái định cư, nâng cấp hạ tầng và khai thác quỹ đất còn "treo". Khi các bước này được làm đồng bộ, khu đô thị sinh thái Bình Quới - Thanh Đa mới có thể ổn định lâu dài, giảm thiểu rủi ro ngập úng.

Trả lời báo Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Kiên Giang - Phó trưởng Phòng Quản lý bảo trì và khai thác công trình giao thông Sở Xây dựng - thông tin trong lúc chờ hoàn thiện các dự án bờ kè, biện pháp tạm thời như rào chắn, cảnh báo vị trí sạt lở, gia cố bờ bao tạm thời tại các điểm yếu, bố trí máy móc và người trực 24/24 giờ được các cơ quan quản lý phối hợp thực hiện. 

Các đơn vị cũng thường xuyên quan trắc, đo đạc các bộ phận chịu lực chủ yếu của công trình như đỉnh kè, thảm đá và cọc kè để phát hiện bất thường.

Trong khi đó, ông Nguyễn Hoài Anh - Phó trưởng Phòng Kinh tế, hạ tầng và đô thị phường Bình Quới - cho hay phường vẫn tiếp tục đặt bao ngăn triều tại những vị trí xung yếu. Thậm chí phường phải nhờ hỗ trợ từ dân quân các phường khác để thêm người hỗ trợ đắp đê, bảo vệ khu vực dân cư, huy động lực lượng giúp người dân bơm thoát nước ra ngoài.

"Mức triều cường có hôm dự báo là 1,77m nhưng thực tế dâng rất cao, buộc phường phải nhờ dân quân các phường khác hỗ trợ đắp bờ bao. Phường tiếp tục cập nhật thông tin triều cường gửi đến trưởng khu phố để thông báo cho người dân, đồng thời chỉ đạo các lực lượng ghi nhận ảnh hưởng để có phương án hỗ trợ người dân kịp thời", ông Anh nói.

Triều cường liên tục ‘tấn công’, dự án kè quanh Thanh Đa sao mãi chưa xong?

Triều cường dâng cao làm ngập nhà dân và đe dọa sạt lở tại bán đảo Thanh Đa (TP.HCM), dự án bờ kè trọng điểm vẫn chưa hoàn thành. Nhiều nhà thầu đã bị chấm dứt hợp đồng và thành phố yêu cầu đẩy nhanh tiến độ, xử lý trách nhiệm liên quan.