Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết nghị quyết mới sẽ quy định không cho phép các trường đại học không chuyên đào tạo một số lĩnh vực đặc thù. Theo đó, thời gian tới chỉ các trường y mới được đào tạo bác sĩ và các trường luật mới được đào tạo cử nhân luật.

Nhiều chuyên gia ủng hộ chủ trương nhưng cho rằng cần có các quy định về điều kiện mở ngành và giám sát chặt chất lượng đào tạo nhân lực của hai lĩnh vực đặc thù này.

"Không thể như hiện nay"

GS.TS.BS Trần Diệp Tuấn, Chủ tịch hội đồng trường Trường ĐH Y Dược TP.HCM, cho biết ông hoàn toàn ủng hộ chủ trương chấn chỉnh đào tạo ngành bác sĩ vì không thể để như hiện nay.

Ông Tuấn nhận định đào tạo ngành y ở Việt Nam thời gian qua có phần nới lỏng so với chuẩn mực quốc tế. Việc thẩm định mở ngành, theo ông, phải đặc biệt nghiêm ngặt vì đào tạo bác sĩ không giống bất kỳ ngành nghề nào khác. Việc mở ngành dựa theo tiêu chí chung của các lĩnh vực khác là "rất không phù hợp".

Tại nhiều quốc gia, cơ quan chức năng chỉ xem xét cho mở mã ngành sau khi chương trình đã được kiểm định. Trong khi ở Việt Nam, các trường thường đào tạo xong một khóa rồi mới kiểm định. Kiểm định ngành y phải do chính các chuyên gia y khoa thực hiện chứ không thể do kiểm định viên từ những lĩnh vực khác.

Thực tế mở ngành y ở nhiều cơ sở hiện nay chủ yếu dựa vào việc ký hợp đồng với bác sĩ tại các bệnh viện. Ông Tuấn cho rằng cách làm này hoàn toàn sai lệch bản chất đào tạo y khoa. Bệnh viện là nơi thực hành, còn giảng dạy y học cần đội ngũ giảng viên có trình độ khoa học, sư phạm và khả năng định hướng nền tảng chuyên môn cho sinh viên.

"Bác sĩ bệnh viện không thể thay thế vai trò giảng viên trường đại học. Để trở thành giảng viên y khoa, ngoài chuyên môn còn cần năng lực nghiên cứu, phẩm chất sư phạm và phương pháp giảng dạy đặc thù. Do vậy bất kỳ trường đại học nào muốn mở ngành y bắt buộc phải có bệnh viện thực hành và đội ngũ giảng viên cơ hữu đủ chuẩn", ông Tuấn nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, ông Tuấn còn cho rằng thiết bị mô phỏng, trung tâm mô phỏng, phòng thí nghiệm hiện đại là những yêu cầu bắt buộc trong đào tạo y khoa. Sinh viên phải được thực hành trên mô phỏng trước khi tiếp xúc bệnh nhân. Những môn học như giải phẫu, mô phôi, giải phẫu bệnh... vẫn là nền tảng và không thể bỏ qua.

"Nhiều trường đã và đang đào tạo ngành y nhưng liệu các điều kiện đó có đủ để gọi là đào tạo trường y hay chưa?", ông Tuấn đặt vấn đề.

Không nên bó hẹp

PGS.TS Lê Minh Hùng, trưởng khoa luật Trường đại học Công nghiệp TP.HCM, cũng cho rằng việc siết điều kiện mở ngành đào tạo luật là chủ trương cần thiết nhằm bảo đảm chất lượng trong bối cảnh ngành này có ảnh hưởng sâu rộng đến trật tự và sự phát triển của xã hội.

Việc nâng chuẩn về giảng viên, chương trình, cơ sở vật chất và yêu cầu tự chủ là phù hợp với xu thế nâng cao chất lượng giáo dục đại học.

Ông Hùng cho rằng: "Học luật không chỉ để trở thành luật sư, thẩm phán hay cán bộ tư pháp. Giáo dục luật còn góp phần bồi dưỡng ý thức tuân thủ pháp luật, khả năng nhận diện rủi ro pháp lý và tư duy thượng tôn pháp luật.

Khi nhiều người dân được tiếp cận giáo dục luật học, xã hội sẽ có thêm lực lượng công dân hiểu luật, biết vận dụng pháp luật trong sản xuất, kinh doanh và đời sống, qua đó tạo nền tảng ổn định và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Đó là những năng lực nền tảng giúp hình thành một xã hội ổn định, văn minh, giảm thiểu vi phạm pháp luật ngay từ nhận thức của mỗi cá nhân".

Ông cũng nhắc lại thực tế Việt Nam từng trải qua chu kỳ "siết, mở, siết" trong chính sách mở ngành từ năm 1995, tùy theo yêu cầu từng thời kỳ. Nhưng hiện nay khi giáo dục được xã hội hóa mạnh mẽ, mô hình đào tạo đa ngành phát triển và nhu cầu nhân lực pháp lý tăng cao, cách tiếp cận cũng cần thay đổi.

Nếu cơ sở giáo dục có đủ đội ngũ, năng lực học thuật và bảo đảm chất lượng thì không nên bó hẹp đào tạo luật trong phạm vi các trường đơn ngành.

Theo ông, điều quan trọng nhất là rà soát thực chất chuẩn đào tạo ngành luật, đặc biệt là chuẩn đội ngũ giảng viên, yếu tố quyết định chất lượng nhưng hiện còn rất hạn chế về số lượng và trình độ. Trong bối cảnh nhu cầu nhân lực pháp lý tăng, việc mở rộng đào tạo mà thiếu đội ngũ tương xứng có nguy cơ làm suy giảm chất lượng.

"Do vậy thay vì siết theo mô hình trường, cần đánh giá năng lực từng cơ sở khi xem xét mở ngành. Những đơn vị có nền tảng học thuật, nghiên cứu và gắn kết thực tiễn tốt thì nên được đào tạo. Chỉ khi kiểm soát chặt chất lượng, đặc biệt chất lượng giảng viên, việc đào tạo luật mới đáp ứng kỳ vọng và đóng góp đúng mức cho mục tiêu xây dựng xã hội pháp quyền.

Trong bối cảnh hiện nay, mở rộng quyền tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình sẽ phù hợp hơn với mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật và tăng cường hiểu biết pháp lý trong xã hội", ông Hùng nhấn mạnh.

Trường y mới đào tạo bác sĩ, trường luật mới đào tạo cử nhân luật, người ủng hộ, người băn khoăn

Chủ trương trường y mới được đào tạo bác sĩ, trường luật mới được đào tạo cử nhân luật được đông đảo bạn đọc ủng hộ. Song cũng có những ý kiến góp thêm về vấn đề này.