Ngày 16-10, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp báo cáo tình hình xây dựng dự thảo nghị định quy định việc giao nhiệm vụ, đặt hàng và tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam được giao nhiệm vụ, đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt.

Những tiêu chí cụ thể lựa chọn nhà cung cấp

Theo đó, dự thảo nghị định xác định tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp theo hướng chặt chẽ, bảo đảm lựa chọn được các doanh nghiệp có tiềm lực thực sự, đủ khả năng tiếp cận công nghệ đường sắt tiên tiến, đóng vai trò nòng cốt, dẫn dắt công nghiệp trong nước, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng sản phẩm công nghiệp đường sắt, từng bước làm chủ công nghệ, hướng tới xây dựng thương hiệu quốc gia.

Các tiêu chí bao gồm: Năng lực tài chính; cơ sở vật chất; năng lực nhân sự; năng lực, kinh nghiệm thực hiện nhiệm vụ; chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, doanh nghiệp nhỏ sẽ được tham gia một số cấu phần của hàng hóa, dịch vụ công nghiệp đường sắt với vai trò đối tác phụ trợ, tạo nền tảng hình thành chuỗi công nghiệp hỗ trợ trong nước.

"Khi nhà nước cam kết, doanh nghiệp mới dám đầu tư lớn", Phó thủ tướng nêu quan điểm khi cho rằng phải có các chính sách nổi trội về đất đai, thuế hay nghiên cứu, tiếp nhận, chuyển giao công nghệ. Chủ động định hình, đặt hàng cho các doanh nghiệp đủ năng lực, phát triển hệ thống sản xuất linh kiện, chi tiết trong chuỗi sản xuất, qua đó hình thành nền công nghiệp hỗ trợ.

Các ý kiến tại cuộc họp nêu, cần xác định rõ ai là người có quyền đặt hàng để tránh tình trạng phân tán, chồng chéo. Nghiên cứu mô hình "tổng công trình sư" có đủ thẩm quyền và năng lực điều phối, kết nối và giám sát việc triển khai, bảo đảm sự đồng bộ. Gắn với lộ trình phát triển và khả năng nội địa hóa, xác định rõ những sản phẩm doanh nghiệp trong nước có thể sản xuất, nội địa hóa và cung cấp.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, trong phát triển công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp cơ khí, không có doanh nghiệp nào đủ sức đứng riêng lẻ, mà cần hình thành hệ sinh thái các doanh nghiệp liên kết. Vì vậy cách tiếp cận phải rõ ràng về loại hình, tiêu chí và năng lực doanh nghiệp được tham gia.

"Tiêu chí không nên chỉ dựa vào quy mô vốn hay khả năng vay tín dụng, mà cần chú trọng đến doanh nghiệp có đăng ký sở hữu trí tuệ, năng lực chuyên môn và uy tín. Nếu doanh nghiệp có công nghệ, có quyền sản xuất, có năng lực thực tế thì tự khắc thị trường và các tổ chức tín dụng sẽ hỗ trợ", Thứ trưởng Đỗ Thành Trung trao đổi.

Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam Hoàng Gia Khánh thì cho rằng chỉ nên hình thành một tổ hợp công nghiệp đường sắt duy nhất, được quy hoạch tập trung để tránh dàn trải nguồn lực. Nhà nước cần định hướng, đặt hàng, và các doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi cung ứng linh kiện, phụ kiện, thiết bị, hình thành hệ sinh thái chung cho phát triển công nghiệp đường sắt trong nước.

Nhà nước sẽ đặt hàng, lựa chọn danh mục và tiêu chí rõ ràng, minh bạch

Kết luận, với quan điểm hình thành ngành công nghiệp đường sắt độc lập, tự chủ, làm chủ công nghệ, Phó thủ tướng yêu cầu xác định rõ danh mục sản phẩm, chuỗi giá trị trọng tâm, tập trung vào các lĩnh vực then chốt. Ưu tiên phát triển đường sắt tốc độ cao và nhà nước "đặt hàng" các sản phẩm, công nghệ chưa từng có, tạo bước đột phá về năng lực sản xuất trong nước.

Doanh nghiệp tham gia phải có kế hoạch chuyển giao công nghệ rõ ràng, cam kết tỉ lệ nội địa hóa tăng dần, có viện nghiên cứu, đội ngũ kỹ sư, năng lực thiết kế - chế tạo và đáp ứng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế; tổ chức được hệ sinh thái sản xuất, có mạng lưới các đơn vị cung ứng phía dưới, thể hiện năng lực liên kết và tổ chức chuỗi sản xuất đồng bộ.

Nhà nước cần cam kết thị trường tiêu thụ ổn định cho các sản phẩm được đặt hàng; có chính sách ưu đãi vượt trội hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, phát triển viện nghiên cứu… Đồng thời, thành lập hội đồng thẩm định, lựa chọn doanh nghiệp, công bố danh mục và tiêu chí rõ ràng, bảo đảm minh bạch, pháp lý chặt chẽ trong giao nhiệm vụ.

Theo đó, cơ chế đặt hàng sẽ là nhà nước, không phải địa phương hay nhà đầu tư riêng lẻ. Nhưng do đây là vấn đề mới chưa có tiền lệ, nên cần xây dựng lộ trình cụ thể, triển khai các dự án mẫu, trọng điểm; hoàn thiện cơ sở pháp lý, thủ tục đăng ký, đánh giá năng lực; bảo đảm sản phẩm cụ thể, có tính ứng dụng thực tiễn cao.

'Đơn đặt hàng' của các doanh nghiệp nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam 13-10

Dù nghị quyết 68 quy định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, song khối kinh tế tư nhân vẫn đối mặt với không ít rào cản.