Ngày 10-10, diễn đàn "Toàn cảnh kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ nhất" năm 2025 (ViPEL 2025) với chủ đề "Công - tư đồng kiến quốc hùng cường - thịnh vượng" được tổ chức với sự tham dự của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Hành động để tạo nên kỳ tích

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT, chia sẻ mô hình công - tư cùng kiến quốc nhằm tạo cơ chế để mọi thành phần kinh tế có thể đồng hành trong hành trình phát triển quốc gia. Mô hình này được xây dựng trên nền tảng của ba giá trị "3 cùng" để doanh nghiệp kiến quốc.

Đó là doanh nghiệp cùng có khát vọng kiến quốc, cùng làm và cùng chịu trách nhiệm. "Nếu đi một mình, khát vọng sẽ nhỏ bé.

Nhưng khi chúng ta cùng nhau chia sẻ khát vọng, cùng hành động và cùng chịu trách nhiệm, đó sẽ là sức mạnh làm nên kỳ tích mới cho đất nước", ông Bình chia sẻ.

Với sáng kiến tư nhân tham gia xây dựng nhiều dự án hạ tầng cảng biển, giao thông, năng lượng có quy mô hàng chục tỉ USD, ông Phạm Quốc Long - đồng chủ tịch Ủy ban 2 ViPEL, Phó tổng giám đốc Công ty CP Gemadept - cho rằng "thời cơ đã đến" và đề xuất triển khai việc hình thành trung tâm hàng hải - năng lượng của khu vực, thế giới tại TP.HCM và dự án điện gió ngoài khơi.

Thí điểm mô hình tích hợp kiểu mẫu giữa cảng - công nghiệp - tài chính - công nghệ liên kết đa phương thức, tích hợp công nghệ, giảm chi phí logistics bằng việc triển khai dự án Trung tâm logistics tích hợp khu công nghiệp tại miền Trung. Đồng thời thúc đẩy dự án vận tải thủy với kênh Hà Nam tại Hải Phòng.

Theo ông Long, với trung tâm tài chính quốc tế và khu thương mại tự do TP.HCM, dự án dự kiến mang lại 2 - 3 tỉ USD doanh thu mỗi năm, tạo nguồn thu bền vững cho quốc gia.

Dự án điện gió ngoài khơi khu vực Nam Bộ nếu được đầu tư bài bản sẽ tạo bước nhảy chiến lược cho an ninh năng lượng quốc gia, giúp Việt Nam hội nhập xu thế kinh tế xanh toàn cầu.

Để thực hiện các dự án lớn này, ông Long mong muốn Nhà nước có cơ chế quy hoạch tổng thể, liền mạch để hình thành các trung tâm lớn, hiện đại. Hiện thực hóa nghị quyết 68 để bảo vệ và phát triển doanh nghiệp tư nhân dân tộc trong các hạ tầng trọng yếu.

Doanh nghiệp tư nhân cam kết đồng hành nghiên cứu, xây dựng các quy hoạch, chiến lược, chủ động nâng cao năng lực trở thành các doanh nghiệp dẫn dắt và cam kết đầu tư, nâng tầm vị thế quốc gia, thúc đẩy liên kết, hợp lực nỗ lực cắt giảm chi phí logistics.

Cùng kiến tạo giá trị

Ở lĩnh vực tài chính, công nghệ và đổi mới sáng tạo, tỉ phú Nguyễn Thị Phương Thảo - thành viên Hội đồng điều hành Toàn cảnh kinh tế tư nhân (ViPEL), đồng chủ tịch Ủy ban 1, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sovico - cho rằng xu hướng phát triển và bùng nổ công nghệ toàn cầu với các ngành trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn, drone/UAV, fintech, tài sản số mở ra dư địa lớn, là "thời cơ vàng" cho thị trường mới nổi Việt Nam.

Tuy nhiên, bà Thảo nhìn nhận bốn rào cản lớn cần vượt qua đó là hạ tầng băng thông mạng, dữ liệu, viễn thông còn phân tán, thiếu kết nối và chia sẻ an toàn.

Thể chế và pháp lý đặt ra yêu cầu cần có tư duy mở cho phép thử nghiệm, cho phép sai và cho phép sáng tạo trong khuôn khổ an toàn. Phát triển nguồn nhân lực và nhu cầu cung ứng vốn, dám chấp nhận rủi ro.

Để giải quyết bài toán này, bà cho rằng cần có sự đồng hành thực chất giữa Nhà nước và toàn xã hội với tư duy mới cùng kiến tạo giá trị.

Đó là chọn ra những doanh nghiệp đầu tàu dẫn dắt các ngành như bán dẫn, tài chính số, xây dựng hạ tầng dùng chung kích hoạt, chia sẻ rủi ro trong đầu tư và vận hành.

Cùng nhau đưa các loại sản phẩm công nghệ Việt Nam ra thế giới. Mục tiêu để đưa Việt Nam nhanh chóng gia nhập nhóm các quốc gia kiến tạo công nghệ, thay vì chỉ là người tiêu dùng công nghệ.

Chuyển từ làm thuê sang làm chủ

Trong lĩnh vực công nghiệp chế tạo, ông Vũ Văn Tiền, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Geleximco, bày tỏ trăn trở khi tỉ lệ nội địa hóa của Việt Nam rất thấp. Như lĩnh vực máy móc thiết bị chỉ đạt 25 - 35%; hóa chất, vật liệu đạt gần 30%; và ngành ô tô, phụ tùng chỉ đạt 5 - 20%.

Với giá trị gia tăng thấp, phụ thuộc FDI khi có hơn 70% xuất khẩu công nghiệp thuộc về FDI, sản xuất chủ yếu ở khâu gia công, công nghệ lõi còn yếu, những rủi ro địa chính trị, rào cản thương mại đặt ra về năng lực liên kết, đổi mới sáng tạo hạn chế.

Trong khi đó Việt Nam đang có cơ hội tham gia sâu vào chuỗi giá trị, phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao năng lực sản xuất trong nước.

Vì vậy, ông Tiền đề xuất hình thành liên minh các nhà sản xuất phụ trợ Việt Nam với chương trình gia tăng tỉ lệ nội địa hóa, năng lực sản xuất phụ trợ của doanh nghiệp Việt Nam để kết nối sức mạnh ngành chế tạo, tăng tỉ lệ nội địa hóa và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, tạo nền tảng vững chắc cho ngành chế tạo tự chủ, phát triển bền vững.

Để thực hiện chương trình gia tăng tỉ lệ nội địa hóa cho ngành công nghiệp có thể lên tới hàng trăm tỉ USD, ông Tiền đề xuất xây dựng môi trường chính sách thuận lợi.

Ưu tiên lựa chọn, đầu tư, hỗ trợ các dự án, tiếp cận nguồn vốn, ưu đãi thuế, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ; thiết lập các cơ chế giám sát, phản hồi, tháo gỡ vướng mắc linh hoạt. Chủ động liên kết, hợp tác, đầu tư đổi mới công nghệ, chuyển đổi số - xanh, R&D.

Kỳ vọng việc hình thành liên minh này giúp cho doanh nghiệp có cơ hội chuyển từ làm thuê sang làm chủ, bà Trần Thị Thu Trang, Chủ tịch Công ty CP công nghệ thế hệ mới Hanel PT, kể câu chuyện của chính mình: Từ một doanh nghiệp gia công linh kiện điện tử cho các doanh nghiệp nước ngoài đã đầu tư phát triển thương hiệu riêng.

Hơn 10 năm trước doanh nghiệp này đã lấy lợi nhuận từ mảng điện tử để đầu tư R&D, thuê chuyên gia phát triển sản phẩm máy sấy rau củ quả.

Thực tế dù dự án "ngốn" rất nhiều tiền, nhiều người khuyên "sao bỏ tiền nhiều thế, bao giờ mới có lãi", nhưng với sự kiên định, đến nay sản phẩm không chỉ đáp ứng cho nhu cầu máy nông sản trong nước mà còn xuất khẩu ra nước ngoài.

Việc đầu tư vào R&D, theo bà Trang, sẽ là cơ hội cho doanh nghiệp bứt phá, gia tăng tỉ lệ nội địa hóa và chuyển đổi sang vai trò làm chủ công nghệ và chuỗi sản xuất.

"Với chúng tôi, cuộc chơi này không chỉ là kiếm được bao nhiêu tiền, mà quan trọng là nâng tầm văn hóa doanh nghiệp, là sứ mệnh, tầm nhìn, tinh thần kiến quốc", bà Trang chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Hùng (Chủ tịch Tập đoàn Becamex):

"Phân vai" để các công trình lớn thành hiện thực

Hiện nay lãnh đạo TP.HCM đang giao cho Tập đoàn Becamex nghiên cứu nhiều dự án lớn như tuyến đường sắt chuyên vận chuyển hàng hóa giữa Bàu Bàng - cảng Cái Mép Thị Vải, đường sắt TP.HCM - Cần Thơ, cũng như các tuyến metro chở hành khách kết nối TP.HCM và khu vực Bình Dương.

Đây là những dự án lớn, đòi hỏi phải nghiên cứu kỹ, tìm ra cách hợp tác, "phân vai" giữa Nhà nước và doanh nghiệp, hợp sức giữa cộng đồng doanh nghiệp với nhau.

Để làm sao hướng đến năm 2030 phải có nhà đầu tư, sớm đưa các dự án vào hiện thực; nếu không để kéo dài 20 - 30 năm nữa sẽ rất khó khăn, mất cơ hội phát triển.

Kinh nghiệm đầu tư nhiều dự án hạ tầng và giao thông lớn như quốc lộ 13, đường Mỹ Phước - Tân Vạn nối TP.HCM và khu vực tỉnh Bình Dương (cũ) cho thấy hiệu quả nếu "phân vai" nhịp nhàng giữa Nhà nước và doanh nghiệp.

Trong đó Nhà nước tạo cơ chế và giải phóng mặt bằng, còn doanh nghiệp thì xây dựng, chuyển giao hoặc vận hành. Nhờ cách làm này mà ngân sách được "chia lửa", còn các dự án cũng được triển khai nhanh và có hiệu quả.

Với các tuyến đường sắt chuyên chở hàng hóa hay đường sắt chở hành khách của TP.HCM trong thời gian tới đều là các dự án lớn. Ngoài cơ chế hợp tác giữa Nhà nước và doanh nghiệp, giữa cộng đồng doanh nghiệp cũng cần có sự "phân vai" và cơ chế chia sẻ.

Ví dụ trong giai đoạn đầu, có thể có sự hợp tác của các nhà đầu tư nước ngoài làm những phần việc nào, còn những phần việc nào giao có sự tham gia hợp tác của doanh nghiệp trong nước.

Với các tuyến đường sắt đô thị có chi phí đầu tư lớn, nếu chỉ bán vé thì sẽ không thể hoàn vốn, khó thu hút nhà đầu tư.

Nếu phát triển đường sắt theo mô hình TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng), khai thác quỹ đất dọc tuyến metro đi qua, có cơ chế rõ ràng... thì chắc chắn các dự án sẽ khả thi hơn và thu hút được nhà đầu tư.

Ông Trịnh Tiến Dũng (Chủ tịch Tập đoàn Đại Dũng):

Cần chính sách đặc thù

Chúng ta cần có chính sách đặc thù để huy động doanh nghiệp Việt đủ năng lực cùng tham gia vào quá trình xây dựng các dự án lớn của quốc gia.

Thứ nhất, để tăng cường năng lực tự cung, tự cấp, tự cường, cần mạnh dạn giao cho các nhà thầu trong nước làm chủ công nghệ và quy trình.

Việc nhập khẩu thiết bị từ nhiều nước khác nhau khiến việc bảo trì, bảo hành và mua tồn kho dự trữ về sau tốn kém vô cùng.

Cần sử dụng một loại tiêu chuẩn đồng bộ, theo tiêu chuẩn Anh, Nhật, hay Trung Quốc đều được, nhưng chỉ một tiêu chuẩn duy nhất và Việt Nam phải làm chủ công nghệ.

Thứ hai, về đầu tư, cần có cơ chế giao thầu hay chỉ định thầu cho nhà thầu trong nước. Đồng thời, việc giao dự án phải nhất quán, không được thay đổi hoặc thu hồi giữa các nhiệm kỳ. Nếu không nhất quán, các doanh nghiệp đầu tư "sẽ chết" và Việt Nam không thể có công nghệ lõi.

Thứ ba, cần thuê các đơn vị quản lý dự án chuyên nghiệp quốc tế để tổng hợp các nhà thầu; đảm bảo an toàn, chất lượng và tiến độ. Nhà nước nên giám sát chặt chẽ nhưng không nên tham gia vào vận hành quản lý dự án.

Thứ tư, cần cho phép tư nhân đầu tư theo nhiều hình thức đối tác công tư, có thể BOT hay BT, với các phương thức thanh toán linh hoạt như thanh toán một phần bằng tiền, trả bằng đất, hoặc trả bằng trái phiếu.

Về vốn, nguồn lực tài chính trong xã hội và từ các định chế tài chính quốc tế rất lớn, Việt Nam thiếu cơ chế chứ không thiếu tiền.

Theo tôi, Nhà nước cần đứng ra tổ chức các nhà thầu ngồi lại với nhau, phải hợp sức lại để làm việc lớn cho Nhà nước, tận dụng thế mạnh của từng đơn vị (ví dụ Hòa Phát về thép, Trường Hải về toa xe, Đại Dũng về kết cấu, Viettel và FPT về công nghệ, Coteccons, CC1, Đèo Cả về thi công).

Cần có 5 - 10 doanh nghiệp dẫn dắt làm nòng cốt và các doanh nghiệp nhỏ hơn làm thầu phụ. Nhóm dẫn dắt này nên được giao thực hiện tất cả các dự án để đồng bộ về thiết bị, công nghệ và đấu nối vì đây là dự án phục vụ công cộng và dân sinh.

Thủ tướng 'đặt hàng' doanh nhân Việt ba cùng, ba tiên phong, hai lớn mạnh

Chiều 10-10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự phiên họp cấp cao “Toàn cảnh Kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ nhất” năm 2025 (ViPEL 2025) với chủ đề “Công - tư đồng kiến quốc hùng cường - thịnh vượng”.