Đây không phải lần đầu tiên mà trước đó cuối năm 2024 đầu năm 2025, người dân Hà Nội cũng phải hứng chịu chuỗi ngày không khí ô nhiễm rất nghiêm trọng. Xử lý ô nhiễm ở Hà Nội cũng là bài học cho các địa phương.

Dù báo đài liên tục đăng tải thông tin cảnh báo ô nhiễm không khí nghiêm trọng "người dân cần hạn chế ra ngoài" nhưng không ít cơ sở sản xuất, tái chế ở ven đô Hà Nội vẫn nhả khói.

Hay rác thải tự phát vẫn được đốt ngay bên vệ đường, bãi đất trống mà chẳng ai bị xử phạt. Rồi hàng triệu xe vẫn xả khói với lý do hạ tầng tốt tôi sẽ đi giao thông công cộng!?

Có lẽ để cải thiện chất lượng môi trường không khí ngoài những việc làm cụ thể, hành động nhỏ cần có các chiến dịch lớn, dài hơi, có thể bắt đầu từ việc chấm dứt ngay việc đốt rác, đốt rơm rạ, tạm dừng các cơ sở sản xuất, làng nghề tái chế gây ô nhiễm. Làm quyết liệt, mạnh tay như Hà Nội từng "khai tử" thành công với bếp than tổ ong.

Cần phải kiểm soát bụi từ các công trình xây dựng bởi Hà Nội cũng như nhiều địa phương ở miền Bắc đang bước vào "mùa" xây dựng.

Nhiều dự án "đại đô thị", dự án đầu tư công đến vốn FDI đang triển khai. Yêu cầu chủ đầu tư, nhà thầu phải có các biện pháp ngăn bụi phát tán từ công trình như phun nước, che chắn, bịt kín bằng bạt...

Ngăn bụi cả trong quá trình vận chuyển vật liệu đến chân công trình và chất thải từ dự án đến nơi tập kết, xử lý. Tăng cường phối hợp với các địa phương để kiểm soát ô nhiễm không khí liên vùng, liên tỉnh.

Bên cạnh những công việc cụ thể cấp bách thì cần những giải pháp lâu dài. Tức là tăng cường giao thông công cộng, tạo ra thói quen để người dân dùng nhiều phương tiện công cộng thay thế xe cá nhân.

Kinh nghiệm của các nước trong cải thiện chất lượng không khí đã đầu tư rất nhiều cho hạ tầng giao thông để người dân ưu tiên dùng phương tiện công cộng.

Ô nhiễm không khí cũng là vấn đề môi trường lớn, rất nghiêm trọng đã từng xảy ra ở Singapore (năm 1995 - 1996, 2013 - 2014), Trung Quốc (năm 2010 - 2013), Nhật (năm 1960 - 1970) nhưng hiện nay cả ba quốc gia này đều đã thành công trong cải thiện chất lượng môi trường không khí.

Không chỉ không khí mà Nhật từng bị ô nhiễm kể cả nước biển lẫn nước ngọt nhưng đã nhanh chóng khắc phục. Nét độc đáo của Nhật ngoài kêu gọi toàn xã hội vào cuộc, xây dựng hệ thống pháp luật đủ mạnh đã "nhanh tay" xây dựng văn hóa môi trường.

Người Nhật nâng cao ý thức trách nhiệm cá nhân trong bảo vệ môi trường, tình yêu đối với thiên thiên. Nhật xây dựng văn hóa môi trường để từ học sinh mẫu giáo, tiểu học đều biết làm gì để không gây hại cho môi trường, tự dọn dẹp sạch sẽ ngay ở trường học.

Bài học về cải thiện chất lượng môi trường đô thị ở các nước đã quá rõ. Nếu cứ kêu gọi chung chung thì chẳng tới đâu. Hoặc chỉ tập trung xây dựng chính sách pháp luật về môi trường mà chậm "phổ cập" văn hóa môi trường thì việc thực thi sẽ gặp nhiều trở ngại.

Chúng ta có hai lựa chọn, hình thành và tuân thủ văn hóa môi trường thì sẽ có không gian sống trong lành, còn cứ loay hoay với thói quen cũ như bấy lâu nay thì đến hẹn lại lên phải sống chung với bụi mịn hoặc cảnh báo "chất lượng không khí cực xấu".

Chất lượng không khí TP.HCM hôm nay ra sao?

Sáng nay bầu trời TP.HCM mù mịt, một số ứng dụng cho thấy chất lượng không khí TP ở mức tệ hơn TP Hà Nội, thực chất ra sao?