Tại bang Alaska (Mỹ) ngày 15-8 Tổng thống Donald Trump đã "trải thảm đỏ" hơn mức cần thiết trong việc đón tiếp Tổng thống Vladimir Putin. Nhưng đến nay kết quả vẫn là con số không tròn trĩnh.

Thử phản ứng của ông Trump

Nga vừa mới cáo buộc Kiev không công nhận cái mà họ gọi là "thực tế trên thực địa", trong khi Kiev cho rằng Matxcơva đang giả vờ quan tâm đến đàm phán trong khi vẫn tiếp tục tìm cách "chiếm thêm" lãnh thổ.

Tuy nhiên phải thừa nhận rằng cả Matxcơva lẫn Kiev nói đúng. Dù một người có lạc quan nhất về triển vọng hòa bình cũng khó có thể tin rằng người Nga sẵn sàng từ bỏ những vùng đất mà họ đã chiếm được trong cuộc xung đột đổ máu hơn ba năm qua chỉ vì một sức ép từ ai đó.

Bà Emily Ferris - nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu dịch vụ Hoàng gia Anh (RUSI), một tổ chức tư vấn chính sách của Anh - nói thẳng thắn với Đài CNN: "Điều bạn thấy kể từ Hội nghị thượng đỉnh Alaska là những yêu sách tối đa từ Matxcơva về lãnh thổ mà Ukraine rất khó có thể nhượng bộ, hoặc Mỹ cũng rất khó có thể chấp nhận". "Không có lý do thực sự nào để Nga tham gia bàn đàm phán cả".

Do đó việc tham gia đàm phán của Matxcơva chỉ là một chiến thuật "mặc cả" để mua thời gian và thử xem Tổng thống Trump còn những "lá bài" gì để gây sức ép với Nga.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với các phóng viên trong một cuộc họp báo thường kỳ mới đây: "Tôi muốn nhắc lại lời của Tổng thống Trump: ban đầu ông ấy nghĩ rằng vấn đề có thể được giải quyết nhanh chóng, nhưng sau đó nhận ra rằng sẽ cần nhiều thời gian hơn".

Ông Peskov đồng thời khẳng định Nga "vẫn cam kết theo đuổi đối thoại hòa bình", tức vẫn giữ các kênh liên lạc mở.

Một cách ví von rất thú vị, cuộc đàm phán hòa bình chỉ đang "tạm dừng". Nhưng "dừng" tới khi nào thì vẫn chưa biết.

Nhiều kịch bản

Tuyên bố tạm dừng hòa đàm của Điện Kremlin dẫn đến nhiều kịch bản có thể xảy ra. Đây được coi là chiến thuật "đóng - mở" quen thuộc trong đàm phán quốc tế, nhằm gây sức ép tối đa lên phía bên kia để bắt buộc họ phải nhượng bộ.

Nếu có dấu hiệu nhân nhượng từ Ukraine và phương Tây thì kênh đối thoại sẽ mở lại, còn không Nga sẽ tiếp tục đóng cửa đàm phán và tăng tốc trên chiến trường. Nga có thể sẽ tiếp tục triển khai các cuộc tấn công quy mô lớn khác để tạo lợi thế trên chiến trường nhằm buộc Ukraine và phương Tây phải nhượng bộ.

Ngay trong ngày tuyên bố tạm dừng đàm phán, Nga và quốc gia láng giềng Belarus cũng khai mạc cuộc tập trận chiến lược mô phỏng các tình huống liên quan đến phòng thủ và tấn công hạt nhân có tên Zapad 2025.

Đây cũng được coi là thông điệp răn đe mang tính sức mạnh: nếu đàm phán không tiến triển, Matxcơva sẵn sàng dùng vũ lực để đạt mục tiêu.

Ngoài ra, Điện Kremlin cũng không quên "chỉ tay" cáo buộc phía Ukraine và Liên minh châu Âu (EU) là bên không hợp tác trong đàm phán. Matxcơva đổ lỗi cho châu Âu vì đã tạo ra các rào cản đối với tiến trình hòa bình.

Có thể nói, người Nga đang sử dụng chiến thuật mặc cả kiểu "đàm phán đóng mở gián đoạn", kết hợp với răn đe quân sự và cả định hình truyền thông.

Do đó phương Tây đang đứng trước các kịch bản lựa chọn khác nhau: tiếp tục gây áp lực thêm nữa để buộc Matxcơva nhượng bộ, bao gồm: áp dụng các biện pháp trừng phạt tài chính sâu rộng hơn như tiếp tục đóng băng thêm tài sản Nga ở nước ngoài và mở rộng danh sách các thực thể bị trừng phạt như các ngân hàng và doanh nghiệp quốc phòng Nga.

Hoăc phương Tây sẽ tìm kiếm một giải pháp hòa bình có tính thực dụng, buộc Ukraine chấp nhận một số thay đổi địa chính trị.

Tổng thống Trump tuyên bố hôm 12-9 rằng sự kiên nhẫn của ông với Putin đang "cạn dần".

Đến ngày 13-9, nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố ông "sẵn sàng áp các biện pháp trừng phạt lớn lên Nga" nhưng với điều kiện tất cả đồng minh trong liên minh quân sự NATO phải đồng ý ngừng hoàn toàn việc mua dầu mỏ của Nga và thực hiện các lệnh trừng phạt. Ông cũng đề xuất NATO áp thuế quan từ

50 - 100% đối với Trung Quốc, nước mua nhiều dầu mỏ của Nga. "Nếu NATO làm như tôi nói, cuộc chiến sẽ kết thúc nhanh chóng", ông Trump nhấn mạnh.

Tuy nhiên người Nga cũng đã quá quen với các lệnh trừng phạt kinh tế trong ba năm rưỡi qua. "Tôi nghĩ người Nga đang thăm dò xem họ có thể đi xa đến đâu với người Mỹ - bà Ferris khá bi quan về con cờ trong tay người Mỹ - Họ không thực sự chắc điều gì sẽ kích hoạt các lệnh trừng phạt nghiêm trọng đối với Nga, vì đó là một trong những 'cây gậy' cuối cùng mà Mỹ còn nắm giữ".

Sự thất vọng gần đây của ông Trump cho thấy giới hạn của Washington trong việc ảnh hưởng đến hành vi của Nga.

Một trong những kịch bản người Nga có thể áp dụng chính là tận dụng chính sách "vừa thúc đẩy ngoại giao song phương vừa giơ cao trừng phạt kinh tế" của ông Trump.

Nga có thể chọn đàm phán trực tiếp với Mỹ, như đã từng làm tại Alaska và Jeddah, nhằm giảm vai trò của EU trong tiến trình hòa bình.

Mục tiêu của Điện Kremlin là tách Mỹ ra khỏi EU, chỉ muốn đàm phán song phương với Washington mà Matxcơva tin rằng có thể đạt được thỏa thuận dễ hơn.

Ông Trump chính thức tuyên bố sẵn sàng trừng phạt Nga

Ngày 13-9, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gửi thư cho các quốc gia thành viên NATO, kêu gọi họ ngừng mua dầu mỏ của Nga và áp các lệnh trừng phạt lớn đối với Nga để chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine.