Theo Hãng tin Reuters ngày 23-12, Nhật Bản sẽ thử nghiệm khai thác bùn giàu đất hiếm dưới đáy biển sâu ngoài khơi đảo Minamitori, cách Tokyo khoảng 1.900km về phía đông nam. Dự án do Chính phủ Nhật Bản bảo trợ, dự kiến triển khai từ ngày 11-1 đến 14-2.

Hoạt động này sẽ đánh dấu lần đầu tiên trên thế giới con người thực hiện việc liên tục đưa bùn chứa đất hiếm từ độ sâu khoảng 6.000m dưới đáy biển lên tàu.

Tương tự như các quốc gia phương Tây, Tokyo cũng đang tìm cách ổn định nguồn cung các khoáng sản quan trọng khi Trung Quốc - nhà cung cấp đất hiếm chi phối toàn cầu - siết chặt biện pháp kiểm soát xuất khẩu.

"Nhiệm vụ của chúng tôi là xây dựng chuỗi cung ứng đất hiếm nội địa, từ đó đảm bảo nguồn cung ổn định các khoáng sản thiết yếu cho ngành công nghiệp", ông Shoichi Ishii, Giám đốc chương trình thuộc nền tảng quốc gia về phát triển đại dương đổi mới của Văn phòng Nội các Nhật Bản, cho biết.

Chính phủ Nhật Bản đang thúc đẩy dự án quốc gia này như một phần trong nỗ lực tăng cường an ninh hàng hải và kinh tế.

Đợt thử nghiệm vào tháng 1 sẽ tập trung vào việc kết nối hệ thống khai thác dưới đáy biển, xác nhận về khả năng nâng khoảng 350 tấn bùn giàu đất hiếm mỗi ngày. Các tác động môi trường cũng sẽ được giám sát chặt chẽ cả trên tàu và dưới đáy biển trong suốt quá trình vận hành.

Nhật Bản hiện chưa đặt ra một mục tiêu sản lượng cụ thể, song nếu thử nghiệm thành công, một đợt khai thác quy mô toàn diện sẽ được tiến hành vào tháng 2-2027.

Theo ông Ishii, dự án do chính phủ cấp vốn này đã tiêu tốn khoảng 40 tỉ yen (tương đương 256 triệu USD) kể từ năm 2018, mặc dù con số ước tính về trữ lượng vẫn chưa được tiết lộ.

Ông Ishii cũng cho biết trong thời gian tàu nghiên cứu của Nhật Bản tiến hành khảo sát đất hiếm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) quanh đảo Minamitori từ ngày 27-5 đến 25-6, một hạm đội hải quân Trung Quốc đã tiến vào khu vực này vào ngày 7-6.

"Chúng tôi cảm thấy quan ngại sâu sắc trước những hành động mang tính đe dọa như vậy, dù hoạt động của chúng tôi chỉ giới hạn ở việc khảo sát tài nguyên đáy biển trong vùng đặc quyền kinh tế của mình", ông nhấn mạnh.

Về phía Trung Quốc, Bộ Ngoại giao nước này khẳng định hoạt động của tàu quân sự phù hợp với luật pháp và công ước quốc tế, đồng thời kêu gọi Nhật Bản "không thổi phồng mối đe dọa và tránh kích động đối đầu".

Đất hiếm Trung Quốc có khả năng 'hạ gục' Mỹ?

Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng, vai trò của đất hiếm đã vượt xa phạm vi công nghiệp: nó trở thành yếu tố sống còn, góp phần định hình cán cân quyền lực địa chính trị thế kỷ 21.