Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Stephen Biegun từng giữ vai trò đặc phái viên của Mỹ trong vấn đề Triều Tiên nên rất am tường khu vực - Ảnh: AFP

Phát biểu bên lề Diễn đàn Đối tác chiến lược Mỹ - Ấn ngày 31-8, thứ trưởng ngoại giao Mỹ cho rằng khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thiếu một cấu trúc đa phương mạnh mẽ như Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hay Liên minh châu Âu (EU).

"Các thể chế mạnh nhất của châu Á hiện nay không đủ để bao hàm và vì vậy, chắc chắn vào một thời điểm nhất định nào đó, sẽ có một lời mời được đưa ra để chính thức hóa một cấu trúc đa phương khác, mạnh mẽ hơn", nhà ngoại giao cấp cao Mỹ khẳng định.

Ông Biegun lưu ý có một cuộc đối thoại an ninh ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đang diễn ra giữa bốn nước Mỹ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản. Bộ tứ này còn được biết đến với tên gọi "Tứ giác kim cương" (hoặc nhóm QUAD), vốn bị Trung Quốc cáo buộc là nhắm vào nước này.

Mục tiêu của Mỹ không chỉ dừng lại ở việc chính thức hóa quan hệ quốc phòng với Úc, Ấn Độ và Nhật Bản. 

Thứ trưởng Mỹ khẳng định cùng với những quốc gia khác trong khu vực, Tứ giác kim cương sẽ trở thành trọng tâm của một bức trường thành chống lại “thách thức tiềm tàng từ Trung Quốc”, theo Yonhap.

Ông Biegun thừa nhận sáng kiến ​​này một phần nhằm đáp trả những gì ông gọi là "mối đe dọa" kinh tế và chính trị từ Trung Quốc. "Chiến lược của chúng tôi là đẩy lùi Trung Quốc trong hầu hết mọi lĩnh vực", nhà ngoại giao Mỹ nhấn mạnh.

Thứ trưởng ngoại giao Mỹ kỳ vọng bằng cách tạo ra một khối cùng chia sẻ các giá trị và lợi ích chung, ý tưởng của Washington sẽ "thu hút nhiều quốc gia hơn ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và thậm chí từ khắp nơi trên thế giới liên kết theo một cách thức có cấu trúc hơn".

Tàu chiến Mỹ, Ấn Độ và Nhật Bản tham dự tập trận Malabar năm 2014 trên biển Hoa Đông - Ảnh: US NAVY

Sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát, một số quốc gia khác cũng đã được mời tham gia cuộc họp cấp thứ trưởng với nhóm QUAD. Theo ông Biegun, các cuộc họp ở cấp này diễn ra "hàng tuần".

Báo South China Morning Post (SCMP) đã mô tả ý tưởng của Mỹ giống như việc tạo lập một "NATO Thái Bình Dương". Nói về khả năng thành công của sáng kiến này, ông Biegun cho rằng điều quan trọng là cần khiêm tốn và bắt đầu từ những việc nhỏ.

"Tôi sợ những gì đã xảy ra với Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Nó đã bị đè bẹp bởi các tham vọng thái quá. Hãy nhớ rằng ngay cả NATO cũng bắt đầu với những hi vọng tương đối khiêm tốn và một số quốc gia ban đầu đã chọn vị thế trung lập hơn là thành viên của NATO. Do đó tôi cho rằng chỉ nên thận trọng bắt đầu sáng kiến mới với nhóm QUAD", thứ trưởng Mỹ đặt vấn đề.

Theo ông Biegun, các nước thuộc Tứ giác kim cương sẽ gặp nhau tại New Delhi của Ấn Độ trong mùa thu này. Ông chỉ ra việc Úc chuẩn bị tham gia tập trận Malabar của Ấn Độ cùng với Mỹ và Nhật Bản như một chỉ dấu cho thấy quan hệ giữa bộ tứ đang ngày càng chặt chẽ.

Hãng thông tấn Yonhap của Hàn Quốc bình luận sáng kiến của Mỹ có thể khiến Seoul miễn cưỡng tham gia. "Seoul sẽ phải đứng trước lựa chọn đồng minh truyền thống là Washington hay Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất và cũng là láng giềng của Hàn Quốc".

Viết trên Twitter cá nhân ngày 1-9, chuyên gia Elbridge A. Colby nhận định sáng kiến của Mỹ có hình dạng chính xác ra sao vẫn còn chưa rõ, nhưng có thể tạm hiểu đây là một "liên minh chống bá quyền Trung Quốc".  

Ông Colby là tác giả của Chiến lược quốc phòng Mỹ công bố năm 2018, trong đó nhấn mạnh "Trung Quốc là đối thủ chiến lược của Mỹ".

Hôm 28-8, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O'Brien đã gọi các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông là "lố bịch". Ông O'Brien kế đó tiết lộ sẽ có một loạt cuộc gặp giữa Mỹ với các nước Tứ giác kim cương và một số quốc gia còn lại trong tháng 9, tháng 10 này.

Mỹ dồn quân và tên lửa về châu Á đối phó Trung Quốc

TTO - Khi tên lửa Trung Quốc bao trùm chuỗi đảo thứ nhất, Mỹ dần chuyển sang chuỗi đảo thứ hai, lấy đảo Guam làm mắt xích quan trọng. Hải quân và thủy quân lục chiến Mỹ được cải tổ mạnh mẽ, với Trung Quốc là mục tiêu đối phó chính.