Trong buổi sáng ảm đạm của nhà ga xe lửa Chop, một thị trấn biên giới ở Ukraine, hành khách xếp hàng chờ tàu đến thành phố Zahony của Hungary, cách đó 13 phút tàu chạy. Từ Zahony họ có thể đến thủ đô Budapest và sau đó tản đi khắp nơi trên thế giới.

Xuất cảnh hợp pháp trước 18 tuổi

Bên ngoài nhà ga, một trung đội binh sĩ hiên ngang tham dự lễ kỷ niệm Ngày Quốc khánh Ukraine. Nhưng không phải tất cả đàn ông Ukraine đều háo hức cầm vũ khí như vậy.

Theo tờ The Economist, hàng ngàn nam giới Ukraine đã trốn ra nước ngoài mặc dù không ai biết chính xác là bao nhiêu.

Trong hàng dài khoảng 130 người, chỉ có 20 nam giới. Đàn ông từ 18-60 tuổi không được phép rời khỏi Ukraine trừ khi họ đủ điều kiện được miễn trừ quân dịch. Trong số những người chờ đợi, có 4 thiếu niên sắp bước sang tuổi 18. Để tránh nguy cơ bị điều động nghĩa vụ, họ phải ra đi trước thời điểm đó.

Vào ngày 11-8, Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố ông sẽ sa thải những người đứng đầu các trung tâm tuyển quân khu vực của đất nước, nơi các quan chức bị cáo buộc bán giấy phép hoãn dịch với giá lên tới 10.000 USD. Ông Zelensky chỉ trích: “Hối lộ trong thời chiến là phản quốc”.

Tiếp tục dùi mài kinh sử lấy “bằng hai”

Tại Uzhhorod, một thị trấn của Ukraine gần biên giới Slovakia, anh Oleksiy, 25 tuổi, buồn bã vì đã không theo anh họ chạy trốn lúc mới bắt đầu cuộc xung đột.

Oleksiy nói chiến tranh là “sự giết người được hợp pháp hóa và tôi không muốn tham gia”. Khi cuộc xung đột mới nổ ra, chuyện xuất cảnh còn dễ dàng, anh chỉ lưỡng lự trong vài ngày và thế là quá muộn để ra đi hợp pháp.

Sau đó, Oleksiy dự tính đi bộ xuyên biên giới nhưng cái giá phải trả cho hướng dẫn viên lên đến 5.000 USD. Anh thầm nghĩ cơ hội thành công là quá thấp để có thể mạo hiểm với số tiền lớn như vậy.

Vì sinh viên được miễn huy động quân dịch nên anh đăng ký học chương trình đại học bằng 2. Nhưng Oleksiy sẽ phải trả học phí: ở Ukraine chỉ có bằng đại học đầu tiên là miễn học phí.

Ông Dmytro Tuzhansky - giám đốc Viện Chiến lược Trung Âu - một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Uzhhorod, cho biết một lượng lớn nam giới đủ điều kiện tham gia quân dịch đã đăng ký làm sinh viên.

Nhiều kiểu trốn quân dịch

Ông Tuzhansky còn dẫn giải các kiểu trốn quân dịch, chẳng hạn đăng ký làm người chăm sóc một thành viên khuyết tật trong gia đình - cho dù họ có thực sự cần được chăm sóc hay không.

Một cuộc hôn nhân thuận lợi với một người khuyết tật là một lựa chọn khác.

Còn nữa, chiêu bài “ly hôn”, trong đó người đàn ông được trao toàn quyền nuôi con cũng là biện pháp tốt.

Đại tá Olena Trachuk, phát ngôn viên của biệt đội Chop thuộc Cục Biên giới nhà nước Ukraine, sơ kết: Kể từ đầu cuộc xung đột đến nay, khoảng 6.100 người đàn ông đã bị bắt tại các cửa khẩu biên giới Ukraine khi cố gắng đào thoát bằng cách sử dụng giấy phép giả hoặc chiếm hữu nó theo cách gian dối.

Lạc lối chốn biên thùy

Một số người cố gắng vẽ ra lộ trình xuyên biên giới cho riêng họ bằng các bản đồ số trên điện thoại, đại tá Trachuk nói.

Thế nhưng, họ bị lạc vì các vùng biên giới xa xôi không thể truy cập Internet. Cho đến nay, đã tìm thấy 19 người chết đuối trên sông Tisza, con sông là biên giới giữa Ukraine với Hungary và Romania.

Lực lượng bảo vệ hiện tập trung vào việc truy lùng người vượt biên trên toàn tuyến, chứ không chỉ tập trung vào các cửa khẩu chính thức. Cho đến giờ, họ đã gom được khoảng 13.600 người muốn đào thoát.

Nhưng dù vậy, đại tá Trachuk vẫn cho rằng ở khu vực Chop, cứ mỗi hai người vượt tuyến thì có một người thành công.

Khi bắt đầu cuộc xung đột, Ivan, một nhạc sĩ 42 tuổi ở Uzhhorod, có ý định nhập ngũ, nhưng anh đã thay đổi quyết định khi nhìn thấy những chiếc quan tài hồi cố quận. Ivan nói bây giờ anh ấy thường xuyên lo sợ bị “gọi” nghĩa vụ: “Tôi thấy mình như con thuyền bập bềnh giữa hai dòng nước”.

Quân đội Ukraine sắp cạn nguồn tuyển quân?

Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu nguồn tuyển quân bổ sung. Nếu không cải thiện, Kiev có thể thất bại trong cuộc chiến với Nga.