Bạn đọc mua báo Tuổi Trẻ lúc 5h sáng tại sạp báo của bà Ngọc Ánh, chợ Thị Nghè TP.HCM (số 8 Phan Văn Hân, Bình Thạnh) - Ảnh: TRUNG NGHĨA
Trong phiên thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Báo chí sửa đổi, chiều 24-11 sau khi phân tích xu hướng phát triển kinh tế báo chí mới, đại biểu Phương cho rằng cần đưa nội dung "kinh tế báo chí" để làm cơ sở xây dựng khung khổ pháp lý cho việc thu phí đọc báo trong Luật Báo chí sửa đổi.
Mạnh dạn thử nghiệm
Theo bà Phương, hiện luật chưa có khái niệm và quy định về "kinh tế báo chí" và "thu phí đọc báo". Trong khi đó, thực tế mô hình này có thể tham khảo các cơ quan báo chí lớn của thế giới đã áp dụng với hình thức thu phí, cách thức thu được thiết kế dựa trên quy định pháp luật rõ ràng, minh bạch, đảm bảo không hạn chế quyền tiếp cận thông tin của người dân.
Bà Phương cho rằng nếu có quy định rõ ràng, các cơ quan báo chí (nhất là các báo tự chủ) mới dám thử nghiệm, mạnh dạn phát triển các dịch vụ báo chí trả phí với các sản phẩm báo chí chất lượng cao, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu của độc giả.
"Có quy định cụ thể mới tạo hành lang pháp lý cho mô hình báo chí trả phí để báo chí được tự do lựa chọn, thử nghiệm, phát huy. Còn việc quyết định có thu phí hay không do từng tờ báo quyết định, và việc có đồng ý trả phí hay không do từng bạn đọc quyết chứ không thể quy định trong luật bắt buộc người đọc phải trả tiền để đọc báo", bà Phương nói.
Trả phí hay không do bạn đọc quyết định
Nhà báo Dương Quang - Phó tổng biên tập báo Người Lao Động - cho rằng hầu hết những đơn vị báo chí triển khai thí điểm thu phí đọc báo (hoặc đã tiến hành thu phí chính thức) đều áp dụng với một phân khúc sản phẩm nhất định, chiếm tỉ lệ rất nhỏ so với tổng lượng tin, bài xuất bản. Cụ thể như VietNamNet hay báo Người Lao Động chỉ thu phí ở nhóm bài chất lượng cao (VietNamNet là Premium, còn Người Lao Động là dành cho bạn đọc VIP).
Số lượng bài chất lượng cao chỉ chiếm khoảng 2% so với tổng thể tin, bài đã xuất bản và phục vụ bạn đọc miễn phí.
"Cũng cần nói rõ thêm là trả phí để đọc bài hay không là hoàn toàn do bạn đọc quyết định. Tuổi Trẻ Sao của báo Tuổi Trẻ khuyến khích sự đánh giá của độc giả, nếu nhận thấy bài báo hay sẽ tặng sao, một hình thức đóng góp chi phí sản xuất nội dung cho tòa soạn. Như vậy rất sòng phẳng", ông Quang nói.
Các báo như Tuổi Trẻ, Người Lao Động là tự chủ tài chính hoàn toàn, do vậy việc dựng tường phí (paywall) để tạo nguồn thu ở phân khúc bài báo chất lượng cao hay khuyến nghị bạn đọc cùng chia sẻ chi phí sản xuất, vận hành với tòa soạn là hợp lý, không có chuyện "phí chồng phí".
Theo ông Quang, yếu tố cốt lõi tác động đến quyết định trả phí đọc báo của công chúng chính là chất lượng. Bên cạnh nỗ lực sản xuất nội dung chất lượng cao, các tòa soạn rất cần được hỗ trợ và bảo vệ bằng các quy định pháp lý chặt chẽ, cứng rắn về bản quyền... "Chính vì thế tiến tới luật hóa các hoạt động, loại hình dịch vụ như kinh tế báo chí, thu phí đọc báo... là hoàn toàn phù hợp với thực tiễn, cần xem xét, bổ sung vào dự thảo Luật Báo chí", ông Quang nêu.
Theo ông Quang, trên thế giới các báo phương Tây đã "dựng tường thu phí" từ lâu như The Wall Street Journal (Mỹ) từ năm 1997 hoặc The New York Times, The Washington Post cũng của Mỹ tiến hành sau này, đến nay là những hình mẫu thành công.
Le Figaro (Pháp), The Financial Times (Anh) hoặc South China Morning Post (Hong Kong, Trung Quốc) cũng vậy, họ thu phí đọc báo bằng nhiều hình thức khác nhau.
TS Huỳnh Văn Thông, Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM:
Hiện nay báo chí điện tử, nội dung trực tuyến (số) ở Việt Nam đa phần là miễn phí. Trong trường hợp này, cơ quan báo chí, đơn vị sản xuất nội dung số lấy lại của người đọc thời gian và sự chú ý với nội dung để khai thác các giá trị khác như quảng cáo, cơ hội kinh doanh…
Trường hợp khác, các cơ quan báo chí, nhà sản xuất nội dung chất lượng cao người ta sẽ thực hiện cơ chế là nếu người đọc muốn thưởng thức nội dung chất lượng cao thì phải trả khoản phí, tiền bằng các hình thức, mức khác nhau (thường gọi là tường phí) để được đọc nội dung liên tục, không quảng cáo.
Ví dụ như người xem muốn xem YouTube không quảng cáo thì phải trả phí nâng cấp tài khoản lên hoặc một số cơ quan báo chí bạn đọc phải trả khoản phí để đọc đủ nội dung, liên tục, không quảng cáo…
Thách thức hiện nay của người làm nội dung (gồm cả cơ quan báo chí) là nội dung sản xuất có thực sự là chất lượng cao đủ để người đọc phải trả tiền để đọc, xem hay không.
Bên cạnh đó ở Việt Nam còn có thực trạng là việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ (bao gồm nội dung số, báo chí điện tử) nhìn chung là rất khó kiểm soát, dễ dàng bị sao chép nội dung trở thành miễn phí.
Như vậy khoảng cách giữa việc kiểm soát nội dung có chất lượng (phải trả phí) với sản phẩm tương tự (sản phẩm sao chép) nếu không kiểm soát được thì mô hình kinh doanh tường phí là rất khó khăn.
Trở lại ý kiến của đại biểu Quốc hội Phan Thị Thanh Phương, mục đích đặt ra của đại biểu hợp lý với tiền giả định báo chí điện tử đang được đọc miễn phí.
Tuy nhiên, để thu được tiền từ người đọc, vấn đề nằm ở chỗ tổ chức khai thác thị trường thông tin hiện đại trong môi trường khắc nghiệt hiện đại đó là kiểm soát về sự xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đối với báo chí số, nội dung số.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận