Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho hay do các luật liên quan tới năng lượng còn thiếu đồng bộ, trong khi việc lựa chọn nhà đầu tư thủ tục nhiều, phức tạp, khiến các dự án bị chậm.

Vì vậy, tờ trình đưa ra các nội dung liên quan tới các dự án, công trình điện đã có trong quy hoạch sẽ không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, ngoại trừ các dự án đầu tư thuộc thẩm quyền của Quốc hội; dự án đầu tư lưới điện trung áp, hạ áp; dự án công trình điện khẩn cấp; dự án điện gió ngoài khơi.

Nhiều lưu ý cho các chính sách tháo gỡ dự án điện

Dự thảo quy định việc thay thế quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư dự án đối với dự án đầu tư kinh doanh điện lực không thuộc trường hợp đấu giá quyền sử đụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư và dự án thuộc trường hợp đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Với dự án, công trình lưới truyền tải trong quy hoạch, Thủ tướng quyết định giao doanh nghiệp nhà nước nắm giữa 100% vốn điều lệ hoặc doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ làm chủ đầu tư.

Dự thảo bổ sung quy định cơ chế sản lượng điện tối thiểu dài hạn không thấp hơn mức 75% sản lượng bình quân và thời gian áp dụng không quá 15 năm cho dự án nhiệt điện khí sử dụng LNG nhập khẩu để tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư, thúc đẩy dự án.

Với dự án BOT điện, bổ sung cơ chế để đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư, bên cho vay nước ngoài và tăng tính hấp dẫn để thu hút vốn. Bao gồm cơ chế áp dụng theo luật nước ngoài, được thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản trên đất tại các tổ chức tài chính quốc tế, tổ chức nước ngoài được phép hoạt động tại Việt Nam; hợp đồng điện tính bằng USD và thanh toán bằng đồng VND; thực hiện bão lãnh Chính phủ...

Với điện gió ngoài khơi sẽ có các cơ chế như khảo sát dự án để lập chủ trương đầu tư; thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư; giao nhiệm vụ cho một số doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp Việt Nam có uy tín, thương hiệu, thực lực để thực hiện; ưu đãi cho các dự án...

Nhấn mạnh sự cần thiết ban hành nghị quyết, song trong báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính Phan Văn Mãi trình bày, nhấn mạnh cần lưu ý đến các chính sách phân cấp, phân quyền và quản lý vốn nhà nước. Cơ chế bảo lãnh Chính phủ có thể tạo ràng buộc pháp lý lớn, tiềm ẩn rủi ro Nhà nước bị kiện tại trọng tài quốc tế.

Cùng đó, cơ chế chính sách về thế chấp đất, tài sản gắn liền với đất tại tổ chức tín dụng nước ngoài là chưa phù hợp. Cơ chế lựa chọn áp dụng pháp luật nước ngoài, thanh toán ngoại tệ tiềm ẩn rủi ro, liên quan yếu tố an ninh tiền tệ quốc gia...

Trong đó, một số nội dung liên quan pháp luật về đất đai, bảo lãnh Chính phủ, bảo lãnh ngoại hối, thời hạn BOT, lựa chọn nhà đầu tư và cam kết bằng USD... là những chính sách có tác động lớn, vượt khung pháp luật hiện hành, ảnh hưởng đến an ninh năng lượng, an toàn tài chính - tiền tệ quốc gia, tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường, chưa được đánh giá kỹ lưỡng.

Đánh giá kỹ lưỡng các cơ chế để tránh rủi ro

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng lo ngại về cơ chế áp dụng dự án BOT, dự án công trình quan trọng quốc gia, nếu xảy ra tranh chấp và có thể áp dụng theo pháp luật nước ngoài.

"Tôi không hiểu là áp dụng theo pháp luật nước ngoài ở thời điểm xảy ra tranh chấp thì các bên mới thỏa thuận áp dụng pháp luật nước ngoài, hay là pháp luật nước ngoài đã được các bên thỏa thuận và ghi trong hợp đồng từ đầu" - ông Tùng cho rằng đây là vấn đề rất quan trọng có thể phát sinh tranh chấp.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng lưu ý cần tiếp tục rà soát, đánh giá lại các dự án, bổ sung các giải pháp xử lý căn cơ, phù hợp, công bằng không để xảy ra hệ lụy, không hợp thức hóa sai phạm.

Đặc biệt lưu ý việc cho phép áp dụng luật nước ngoài với dự án BOT, cho phép thế chấp quyền sử dụng đất với tổ chức tín dụng nước ngoài cần phải đánh giá lại tác động cụ thể để xin ý kiến các cấp có thẩm quyền.

Cùng đó, cần đánh giá cơ chế bảo lãnh Chính phủ tác động đến an toàn nợ công, ổn định tài chính, đánh giá đầy đủ để làm rõ giải pháp nhằm tránh rủi ro tài chính; cơ chế sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn và thời gian áp dụng cho dự án LNG...

Đề xuất dự án điện khí LNG nhập khẩu được hưởng bao tiêu 75% trong 15 năm

Chính phủ vừa có tờ trình gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng tái tạo quốc gia 2026-2030.