Hàng tỉ kWh điện tái tạo có thể bị bỏ phí nếu chậm cơ chế cho pin lưu trữ

NHẬT XUÂN

Pin lưu trữ năng lượng được xem là mắt xích quan trọng để khai thác hiệu quả nguồn điện mặt trời, điện gió, nhưng tại Việt Nam công nghệ này vẫn đang thiếu khung pháp lý và cơ chế giá.

Diễn đàn Năng lượng sạch Việt Nam lần thứ 5 do Hiệp hội Năng lượng Việt Nam phối hợp Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 7-11 tại TP.HCM, cùng bàn giải pháp thúc đẩy phát triển năng lượng xanh.

Pin lưu trữ: mảnh ghép còn thiếu trong bức tranh chuyển dịch xanh của Việt Nam

Ông Nguyễn Thế Hữu - Phó cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) - cho biết điều chỉnh Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu đến năm 2030 phát triển hệ thống pin lưu trữ (BESS) đạt 10.000 - 16.300 MW.

Theo ông Hữu, hệ thống pin lưu trữ (BESS) đóng vai trò quan trọng của hệ thống điện hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời và hướng tới mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Trong cuối năm 2024 và 10 tháng 2025, các quy định chính sách mới của Chính phủ và Bộ Công Thương đã tháo gỡ đáng kể vướng mắc về cơ chế chính sách cho phát triển điện lực.

Tuy nhiên, một số cơ chế còn thiếu như khung giá mua/bán điện cho pin lưu trữ và nguồn linh hoạt, chưa có giá công suất tách bạch với giá điện năng, chưa rõ ràng trong quy định tham gia thị trường điện cạnh tranh đối với các dự án nguồn theo quy hoạch...

Theo các chuyên gia tại diễn đàn, việc phát triển hàng chục ngàn MW công suất lưu trữ đến năm 2030 đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn, song tác động đến giá điện vẫn chưa được đánh giá đầy đủ.

Hiện các cơ chế giá cho hệ thống pin lưu trữ (BESS) vẫn đang được nghiên cứu, khiến thị trường chưa đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư.

Cần thêm chính sách đủ mạnh

Ông Nguyễn Anh Tuấn, đại diện Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, cho rằng điểm nghẽn lớn hiện nay là chưa có cơ chế thanh toán dịch vụ phụ trợ, chưa xác định rõ giá trị chênh lệch giữa lưu trữ và phát điện, cũng như thiếu cơ chế đấu thầu minh bạch cho các dự án BESS.

"Muốn thu hút đầu tư, cần sớm ban hành cơ chế thanh toán dịch vụ phụ trợ, hỗ trợ vốn và tiêu chuẩn an toàn cho BESS, tạo hành lang pháp lý rõ ràng, ổn định", ông Tuấn nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, ông Bùi Duy Linh - Phó trưởng phòng quản lý nguồn năng lượng mới và năng lượng tái tạo, Công ty Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia (NSMO) - cho rằng BESS có thể được vận hành với nhiều mục tiêu: tối ưu chi phí hệ thống, dự phòng cục bộ hoặc ổn định lưới điện khu vực.

Tuy nhiên, khó khăn lớn là chưa dự báo chính xác hành vi sạc - xả và chưa tối ưu hóa được vai trò của công nghệ này trong toàn hệ thống.

"Để khai thác hiệu quả BESS, Việt Nam cần sớm ban hành quy định cụ thể về cơ chế vận hành, điều khiển và cơ chế giá cho từng loại hình BESS", ông Linh đề xuất.

Trên thế giới, hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (Battery Energy Storage System - BESS) đã phát triển bùng nổ trong thập kỷ qua, dẫn đầu là Trung Quốc, Mỹ, châu Âu... với khả năng đáp ứng công suất cực nhanh (dưới 1 giây) và chu kỳ sạc - xả linh hoạt.

Tại Việt Nam, cùng với xu hướng phát triển điện mặt trời trong khu công nghiệp và mô hình "sử dụng điện tại chỗ", việc tích hợp BESS sẽ giúp tăng tỉ lệ điện xanh, giảm tổn thất truyền tải, hướng tới lưới điện thông minh và ứng dụng nền tảng quản lý năng lượng phân tán.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nếu chậm hoàn thiện cơ chế cho pin lưu trữ, hàng tỉ kWh điện tái tạo có thể bị bỏ phí, làm giảm hiệu quả đầu tư và kìm hãm đà tăng trưởng của ngành năng lượng xanh Việt Nam.

Đề xuất dự án pin lưu trữ năng lượng sẽ được tính giá nhiều thành phần

Bộ Công Thương vừa đưa ra dự thảo thông tư quy định hồ sơ, trình tự, phương pháp xác định, phê duyệt khung giá phát điện và phương pháp xác định giá dịch vụ phát điện của loại hình hệ thống pin lưu trữ năng lượng.