Người dân ưu tiên chọn lựa thực phẩm an toàn, có nguồn gốc rõ ràng và ngày càng tin tưởng vào sản phẩm có gắn mã QR "trách nhiệm".

Theo ông Nguyễn Nguyên Phương, phó giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, tiến độ triển khai chương trình trong thời gian đầu rất chậm, nhưng tới nay đã tăng nhanh hơn, đặc biệt ở một số hệ thống phân phối đã có số lượng nhà cung cấp và mặt hàng tham gia tick xanh ngày càng nhiều.

Sức mua tăng

Ngày 8-8, Tuổi Trẻ ghi nhận tại MM Mega Market An Phú (phường An Khánh) có rất nhiều mặt hàng rau củ quả... với nhiều tiêu chuẩn an toàn khác nhau, mã QR hay thông tin tiêu chuẩn được dán trên sản phẩm. 

Trong đó, những mặt hàng đạt chuẩn chương trình "Tick xanh trách nhiệm" được hệ thống bán hàng trưng bày bắt mắt, nổi bật, có truy xuất minh bạch và chiếm vị trí ưu tiên.

Đang mua hàng tại đây, chị Nguyễn Thị Lan (phường Tân Định) chia sẻ "có thể tin tưởng được" nếu mua rau quả, thịt, cá có gắn mã QR, có tick xanh trách nhiệm để bữa cơm an toàn. "Tôi chưa hiểu quy trình sản xuất của sản phẩm thế nào, nhưng nôm na hiểu đây là sản phẩm an toàn hơn" - chị Lan nói.

Hệ thống siêu thị Co.op Mart, Bách Hóa Xanh... cũng ghi nhận tình hình các bà nội trợ tăng bỏ vào giỏ hàng những sản phẩm tick xanh. Dù rằng chưa quen tên "Tick xanh trách nhiệm" nhưng bà Phạm Thị Xinh (phường Phú Nhuận) nói việc mở rộng minh bạch nguồn gốc từ thịt sang các loại thực phẩm như rau quả, thực phẩm chế biến chứng tỏ niềm tin người dùng được coi trọng. 

Theo bà Xinh, cứ sử dụng điện thoại thông minh quét mã vạch truy xuất nguồn gốc, đọc thông tin sản phẩm và bỏ hàng vào giỏ hàng là bớt hẳn ngập ngừng.

Là nhà cung cấp, bà Nguyễn Thị Kiều Oanh, giám đốc một công ty TNHH MTV, cho biết doanh nghiệp có 50% rau củ quả... tự sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, 50% còn lại liên kết VietGAP với hộ nông dân, tất cả đều đăng ký sản phẩm "Tick xanh trách nhiệm". 

"Vì sức mua tăng, dựa vào tình hình giao hàng mỗi ngày rất ổn định nên kế hoạch chúng tôi sẽ đi theo lộ trình tiêu chuẩn quy định, đảm bảo tiêu chuẩn hướng đến 100% mã hàng gắn tick xanh trách nhiệm" - bà Oanh nói.

Lý giải sức mua tăng, bà Oanh cho hay một phần giá sản phẩm không chênh lệch nhiều với sản phẩm thông thường, mà còn vì khi có tick xanh, chắc chắn có cam kết của quy trình đảm bảo từ vùng trồng, ở đây không phải quy trình xanh, sạch khác, thực hiện đúng quy trình VietGAP.

Theo ông Đinh Quang Khôi, giám đốc marketing MM Mega Market Việt Nam, đến cuối tháng 7 đã có 47 nhà cung cấp đăng ký tham gia và 164 sản phẩm được phê duyệt. Tất cả các sản phẩm rau củ lên kệ hệ thống siêu thị này từ vùng canh tác chính ở Đà Lạt đều đạt tick xanh, chiếm đến 75% lượng rau cung ứng toàn hệ thống. 

Ông Khôi cũng cho biết chương trình ưu tiên vào hoạt động giám sát, lấy mẫu kiểm nghiệm, công khai thông tin nên người dùng tin chọn, tăng sức mua, giúp siêu thị cải thiện doanh thu nhóm hàng liên quan khoảng 20%.

Siết chặt quy trình xuyên suốt

Chia sẻ về trách nhiệm vùng trồng, theo bà Nguyễn Thị Kiều Oanh, vùng trồng chính ở tỉnh Tây Ninh, Đồng Nai nhưng sắp tới đơn vị có kế hoạch mở rộng ở một số nơi thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ). 

"Trách nhiệm của người trồng dàn đều ở từng khâu, tự mình siết quy trình trồng trọt. Tuy nhiên để trồng ra sản phẩm gắn "Tick xanh trách nhiệm", quy trình rất nghiêm ngặt" - bà Oanh nói.

Tuy nhiên vẫn còn nỗi lo ở khâu liên kết vì cán bộ giám sát không thể túc trực 24/24. Vào mùa mưa rau quả dễ úng, hư; nông dân sợ thất thu không bán được phải tăng dư lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật để chống chọi với thời tiết. Khi doanh nghiệp thu mua, test đột xuất hoặc định kỳ, rau củ có dư lượng vượt mức.

Kết quả là hủy lô hàng và phạt vùng trồng. Vì thế, bản thân nông dân phải nâng cao ý thức kiểm soát các giới hạn. Còn các vùng trồng chính không liên kết, doanh nghiệp đã đưa ra quy chuẩn nên không thể sai quy trình.

Trong khi đó, ông Trần Minh Chí, người sáng lập nông sản Mavita, đánh giá chương trình "Tick xanh trách nhiệm" đang đạt hiệu quả vì hướng đến niềm tin của người tiêu dùng. 

"Giám sát quy trình hay sử dụng các công nghệ số như blockchain, AI là cách làm mang tính số hóa. Tuy nhiên, trách nhiệm còn nằm ở việc giám sát khâu nhập dữ liệu, nguồn gốc dữ liệu sao cho minh bạch để người tiêu dùng mỗi khi tra cứu vùng trồng, sản phẩm, chất lượng đều là thông tin trung thực" - ông Chí nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 8-8, ông Nguyễn Minh Hùng, phó trưởng Phòng quản lý thương mại (Sở Công Thương TP.HCM), cho biết sau cuộc khảo sát mới đây, chương trình đề nghị các hệ thống phân phối tăng lấy mẫu xét nghiệm đối với các sản phẩm tham gia tick xanh và chia sẻ kết quả xét nghiệm cho các hệ thống phân phối còn lại được biết để tham khảo, từ đó giám sát tốt hơn.

"Các nhà cung cấp đã chủ động xét nghiệm và công khai kết quả trong chương trình, nhưng cần nhà bán lẻ tham gia nhiều hơn để có được sự khách quan nhất. Bình thường các nhà bán lẻ vẫn lấy mẫu hàng hóa để kiểm soát, nhưng khi tham gia tick xanh, kết quả lấy mẫu sẽ phải chia sẻ. Đây là điểm khác biệt, điểm tích cực", ông Hùng đánh giá.

Tìm cách thu hút thêm nhiều doanh nghiệp tham gia

Theo ông Nguyễn Nguyên Phương, qua rà sát trong công tác triển khai có điểm nghẽn, điểm hạn chế cần phải khắc phục sớm để chương trình lan tỏa nhanh hơn, mạnh hơn. Lý do là hiện có một số đơn vị chưa đánh giá đúng ý nghĩa của chương trình, hiểu biết về tick xanh có giới hạn nên việc triển khai còn khiêm tốn, chưa đẩy mạnh.

Theo lãnh đạo Sở Công Thương, đây là chương trình được thiết kế trên cơ sở khuyến khích mọi người cùng tham gia và phát huy trách nhiệm chứ không ép buộc, ràng buộc nào chính thức về quy định pháp luật. 

Do đó nếu để chương trình diễn ra "tự nhiên" sẽ có sự bất lợi, thiếu sự công bằng với những chủ thể tham gia tích cực, với đơn vị đang đầu tư, nỗ lực.

Một trong những điểm quan trọng của tick xanh là chia sẻ thông tin về kiểm soát. Nếu hệ thống phân phối, đơn vị có số lượng tham gia nhiều, dữ liệu chia sẻ lớn; còn hệ thống khác lại không có đầu tư, làm hạn chế mà được hưởng lợi từ dữ liệu này thì không tạo được sự công bằng cho đơn vị làm nghiêm túc, đầy đủ. 

Vì vậy, phải tính toán có thêm giải pháp tuyên truyền quảng bá, nhân rộng, vinh danh những chủ thể làm tốt chương trình.

"Ngoài ra, chương trình sẽ phải lưu tâm, làm việc thêm với các nhà cung cấp chưa tham gia để tìm hiểu lý do, nắm bắt tâm tư, từ đó đưa ra thêm các giải pháp hợp lý" - ông Nguyễn Minh Hùng nói.

Cần mở rộng ra toàn quốc

Ông Trương Chí Thiện, tổng giám đốc Công ty Vĩnh Thành Đạt, cho biết đầu năm nay doanh nghiệp có tham gia sản phẩm trứng có gắn "Tick xanh trách nhiệm" cung cấp vào các hệ thống siêu thị ở TP.HCM.

"Các hệ thống phân phối như siêu thị cũng khuyến khích nhà cung cấp tham gia chương trình tick xanh này. Bản thân là doanh nghiệp, doanh thu tăng lên và thấy ý nghĩa nhưng sức lan tỏa còn hẹp. Nhiều người dân ở TP còn chưa biết khi nói sản phẩm tick xanh trách nhiệm", ông Thiện nói.

Đồng quan điểm, ông Đinh Quang Khôi cho rằng hệ thống MM Mega Market phủ sóng toàn quốc nhưng sản phẩm gắn "Tick xanh trách nhiệm" chỉ ở TP.HCM (cũ) và đề nghị Sở Công Thương TP.HCM mở rộng hơn chương trình để các hệ thống phân phối phủ sóng toàn quốc có cơ hội kinh doanh hàng rõ nguồn gốc đến với người tiêu dùng cả nước.

Ông Đào Hà Trung, chủ tịch Hội Công nghệ cao TP.HCM (đơn vị hỗ trợ công nghệ cho chương trình), cho rằng "Tick xanh trách nhiệm" là chương trình ý nghĩa nhưng để thành công cần quản lý tốt hơn, thêm thời gian, nỗ lực quyết tâm thực hiện chương trình đa dạng để quảng bá và mở rộng quy mô sản phẩm.

Bên cạnh đó, cần mời nhiều đối tác chính quyền, hiệp hội và doanh nghiệp cùng tham gia. Thậm chí nếu thuận lợi chương trình sẽ có thể mở rộng áp dụng cho các tỉnh thành khác và ra các nước.

Nhiều chuyên gia cũng đánh giá "Tick xanh trách nhiệm" là chương trình hay trong việc kiểm soát nhưng thông tin hiện nay còn quá hạn chế, chưa được nhiều người tiêu dùng biết.

Do đó cần tổ chức nhiều hoạt động và sự kiện để tăng nhận diện thương hiệu; các siêu thị phải tăng tỉ lệ trưng bày hàng tick xanh trên quầy kệ. Do đó cần khuyến khích các siêu thị sớm mở rộng phạm vi áp dụng.

Đa dạng thêm mặt hàng

Ngoài mặt hàng rau củ quả, Saigon Co.op đã triển khai "Tick xanh trách nhiệm" thêm cho nhóm sản phẩm tươi sống như thịt gia súc gia cầm, trứng; sản phẩm chế biến như yến; và tiến tới áp dụng cho các sản phẩm còn lại, đặc biệt sản phẩm đơn vị đang hợp tác với các nhà cung cấp tham gia vùng nguyên liệu - những sản phẩm này bắt buộc phải tham gia chương trình.

Sở Công Thương cũng cho biết ngoài rau củ quả được chú trọng thời gian qua, các nhà bán lẻ đang và sẽ đẩy mạnh việc áp dụng "Tick xanh trách nhiệm" cho các sản phẩm khác như thực phẩm tươi sống, chế biến, đóng gói...

Các ý kiến khác cũng cho rằng ngoài ngành hàng tươi sống, chương trình cần sớm mở rộng áp dụng cho các sản phẩm khác.

Đặc biệt, sản phẩm chế biến đóng hộp, đóng gói cũng có nguy cơ cao gây ra ngộ độc khi kém chất lượng; các sản phẩm thực phẩm chế biến dễ có các chất cấm như hàn the, chất tăng trọng, kim loại nặng...

Người tiêu dùng yên tâm hơn với rau, thịt, cá... được gắn Tick xanh trách nhiệm

Với hơn 3.000 sản phẩm từ rau củ, trứng, thịt, cá... đã được gắn Tick xanh trách nhiệm, nhiều người tiêu dùng TP.HCM cho biết đang và sẽ ưu tiên chọn mua các sản phẩm này vì cảm thấy yên tâm hơn về chất lượng, nguồn gốc.