"Jus soli" là một quyền xuất phát từ Tu chính án thứ 14 của Mỹ, đề cập đến việc đảm bảo quyền công dân cho bất kỳ ai được sinh ra trên đất Mỹ, bất chấp tình trạng nhập cư của cha mẹ họ.

Ông Trump quyết tâm chấm dứt 'sinh ra ở Mỹ là công dân Mỹ'

Khi ông Trump được nhà báo Kristen Welker của Đài NBC hỏi có kế hoạch chấm dứt quyền "sinh ra ở Mỹ là công dân Mỹ" hay không, Tổng thống đắc cử Mỹ trả lời dứt khoát: "Có, tuyệt đối có".

Theo kế hoạch của ông Trump, để một đứa trẻ sinh ra tại Mỹ có quyền công dân, các cơ quan liên bang cần yêu cầu ít nhất một người, hoặc cha hoặc mẹ của các em, là công dân hoặc là thường trú nhân Mỹ hợp pháp.

Lệnh hành pháp của ông Trump cũng sẽ từ chối các lợi ích liên quan như hộ chiếu, số an sinh xã hội và phúc lợi do người đóng thuế tài trợ cho những đứa trẻ không thỏa được điều kiện trên.

Quyền "jus soli" cũng là một trong những nguyên nhân hình thành các hộ gia đình có tình trạng nhập cư "hỗn hợp" tại Mỹ - nghĩa là một gia đình có ít nhất một người nhập cư bất hợp pháp, nhưng cũng lại có ít nhất một công dân hoặc một thường trú nhân ở Mỹ hợp pháp.

Theo Trung tâm Nghiên cứu di cư, ước tính có 4,7 triệu hộ gia đình ở Mỹ có tình trạng nhập cư "hỗn hợp". Trong 2,8 triệu hộ gia đình có ít nhất một người nhập cư bất hợp pháp, có 48% hộ có ít nhất một đứa trẻ sinh ra tại Mỹ.

Quyền "jus soli" là đầu mối cho vấn nạn "du lịch sinh con", khi nhiều đường dây lợi dụng thị thực tổ chức cho các bà mẹ đang mang bầu đến và sinh con tại Mỹ để đứa trẻ ngay lập tức là công dân Mỹ.

Trong trường hợp của cộng đồng Ấn Độ tại Mỹ, nếu lệnh hành pháp chống lại quyền "jus soli" của ông Trump được ban hành thành công thì đây sẽ là một rào cản lớn.

Theo phân tích từ số liệu điều tra dân số Mỹ năm 2022 của Pew Research, Mỹ là quê hương của khoảng 4,8 triệu người Mỹ gốc Ấn, trong đó có 34% hay 1,6 triệu người sinh ra ở Mỹ.

Theo đó, nhiều người Ấn Độ hiện đang làm việc tại Mỹ theo thị thực lao động không định cư H-1B, với giới hạn chung cho thời gian ở Mỹ là 6 năm. Như vậy, nếu lệnh hành pháp của ông Trump được ban hành, con cái của các cặp vợ chồng đang ở Mỹ theo diện H-1B sẽ không còn đủ điều kiện để được cấp quyền công dân tự động.

Rào cản pháp lý

Theo thông tin từ Immigration Impact, việc ông Trump loại bỏ quyền "jus soli" không phải là việc dễ dàng. Điều này đòi hỏi việc thông qua một Tu chính án mới trong Hiến pháp Mỹ, và chỉ có thể thực hiện khi đạt được 2/3 số phiếu bầu tại cả Hạ viện và Thượng viện cùng với sự phê chuẩn của 3/4 các tiểu bang.

Trong cuộc trao đổi với Đài NBC, ông Trump vẫn giữ nguyên quan điểm rằng nước Mỹ sẽ phải chấm dứt quyền này.

Năm 2018, ông Trump đề ra khả năng ông có thể thực hiện ý định trên bằng một lệnh hành pháp. Tuy nhiên trong nhiều năm qua các chuyên gia pháp lý và nhiều chính trị gia, bao gồm một số người từ Đảng Cộng hòa, đã bày tỏ sự nghi ngờ về tuyên bố trên của ông Trump.

"Bạn không thể chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh bằng một sắc lệnh hành pháp" - ông Paul Ryan, cựu chủ tịch Hạ viện thuộc Đảng Cộng hòa, trả lời trên một đài phát thanh vào năm 2018.

Trong một tài liệu vào năm 2011 của Hội đồng Di trú Mỹ, việc loại bỏ quyền công dân theo nơi sinh sẽ gây ảnh hưởng lớn đến tất cả mọi người. Theo đó, tất cả phụ huynh tại Mỹ sẽ phải trải qua một quá trình khó khăn và tốn kém để chứng minh quyền công dân cho con mình.

"Giấy khai sinh là bằng chứng về quyền công dân. Nếu quyền công dân theo nơi sinh bị xóa bỏ, công dân Mỹ sẽ không còn có thể sử dụng giấy khai sinh để làm bằng chứng về quyền công dân nữa" - tài liệu này phân tích.

Theo phân tích từ một nghiên cứu năm 2010 của Viện Chính sách di cư và Đại học bang Pennsylvania, việc chấm dứt quyền "jus soli" đối với trẻ em có cả cha và mẹ là người nhập cư bất hợp pháp sẽ làm tăng số "dân số trái phép" tại Mỹ lên 4,7 triệu người vào năm 2050.

Ông Trump hứa nhập cư vào Mỹ sẽ dễ dàng hơn, trừ 'tội phạm'

Ông Trump nói sẽ trục xuất tất cả người nhập cư trái phép, có thể bao gồm cả công dân Mỹ, nhưng hứa tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người nhập cư hợp pháp.